Minggu, 03 November 2013

KOSA KATA BAHASA MADURA SD

BLOG INDUK :  diklik
http://blograsyad.blogspot.com      (semua blog)

Buku Kosa Kata Bahasa Madura SD

Kelas 3, 4, 5, & 6 
Semester 1 & 2

Tahun Pelajaran 2013-2014
(M. Rasyad, SDN Cenlecen 2, Pakong Pamekasan Madura)


Pyatoran

Kalaban rampongnga buku Kosa Kata Bhasa Madhura Kellas 3, 4, 5, & 6 SD ka’dinto kaula mojhi sokkor da’ Ghuste Allah se kobasa.
Essena buku ka’dinto aropaaghi kompolan kosa kata se biasa eghunaaghi neng Pangajharan Bhasa Madhura SD semester 1 & 2 dari kellas 3, 4, 5, & 6.
Buku ka’dinto ce’ aghunana mongghu da’ sadhajana ghuru SD se molang bhasa madhura, langkong-langkong da’ badan kaula dhibi’ karana ta’ marepot pole e dalem narekae PBM e kellas.
Parlo ekaonenge buku ka’dinto apandhuman da’ tello’ kamus bhasa madhura engghi ka’dinto angghidhan: Tim Pakem Maddhu Pamekasan, Adrian Pawitra, sareng Bastari-Yoesi Ika Fiandarti.
Saka’dinto pyatoran dari kaula, manabi bada kakaleroan e dalem tolesan ka’dinto nyo’onna palerressaghi kadhiponapa saena dari tan-taretan sadhaja se ghumate da’ bhasa madhura kaangghuy masamporna buku ka’dinto.
   
Pamekasan, 6 Januari 2012
se nyoson

M. RASYAD
Ghuru SDN Cenlecen 2, Pakong, Pamekasan, Madura



Daftar Pustaka

Tim Pakem Maddhu Pamekasan. 2007. Kamus Bhasa: Madhura-Madhura-Indonesia. Pamekasan: Dinas Pendidikan dan Kebudayaan Kabupaten Pamekasan.
Pawitra, Adrian. 2009. Kamus Standard Bahasa Madura-Indonesia. Jakarta: Dian Rakyat.
Bastari dan Yoesi Ika Fiandarti. 2009. Kosa Kata Bhasa Madhura Lengkap. Sorbhaja: Karya Simpati Mandiri.


Daftar Isi

                                                                                                                                    hal.
1.    Pyatoran....................................................................            i          
2.    Daftar Isi....................................................................            ii










Cerpen ini untuk wacana dalam soal:
UTS, UAS, UKK, dan US Bahasa Madura di Sekolah Dasar

1.   Pangajharan Dari Ngagga Mano’ 

Bada settong careta neng dhisa Pakong. Kasebbhud nyamana Ka’ Samman. Kalonta lantaran penter nyoleng ban ngejhung. Serrena dhibi’na oreng tane sabbhan are bada e sabana noghui padina se salokke’. Huuraa’-huuraa’ oraggha ce’tennena sambi ngoddhan tale se eghattonge kot-menakot ka angghuy ngagga mano’ se ngabbher nyolpe’ padina. Tape polana sambi nyoleng ban ngejhung pendheddha ta’ ekarassa sanare re-saare bhenteng bada e sabana. Esettong are, angen saba celleb ser-ngalesser ngeba bhungkana padi aghuli sasat omba’ ta’ bu-ambu, Ka’Samman manyaman se nyoleng, ce’hoso’na sambi leng-mateleng da’kangan da’ kacer etoro’e kejhungan macapat, dhagha dhibi’na ta’enga’ jha’ are ella compet.
Ta’abit se nyoleng ban ngejhung Ka’ Samman ebakto jareya akanta takerjat sakaleng ada’, ngonjhal pas alonca’ dhaga labu tajharungngeb sampe’ moana rong-calerong buddhag tana. Seddhengngan kalambhina soak mong-kemongnga. Ka’ Samman terros abalandas jhaga ngenyong maceceng ta’ le-tolean mole ka bengkona se coma ra’-para’ elong. Sadapa’na kabengkona banne olle pojhian tape pangloan ghir-ghighir ban la’-ghella’an dari se bine’ amargha salaen ta’ japo’ bakto bhajang asyar pas kabada’anna moana Ka’Samman da’ bhidana ban con-locon neng luddhruk. Sajjegga jareya da’ budina Ka’Samman ta’toman talambhas bakto, bhajangnga ejaga da’iya keya tanena. Kapalangan Ka’Samman neng  e sabana adhaddhiaghi pangajharan se ekaolle dari ngagga mano’: Ja’ kasennengngan apa’a bhai ta’ olle bat-talebat se bisa maloppa da’ selaen. (M.Rasyad)


2.   Dha-nendha Dhaddhina Calaka’

Lantaran etombui resa neng le’erra Bahtiar so ca-kancana eco-koco “se Ponok”. Resa ele’erra se rajana pada ban ebbal kasti re-saarena ngeba sossa dha’ Bahtiar. Esettong are Bahtiar aoba pekker aba’na terro matada’a resana, dalem pekkerra terro atapa’a me’-ame’ olle petodhu bisa maelang resana. Tengnga malem Bahtiar entar nyeppe dha’ ghunong se bada neng dajana bengkona. Dapa’ ka ghunong, neng guwa bahtiar tojhu’ meddhet, o-tao bit-abiddhan pas ngeding tangessa ana’na setan sambi acaca so embu’na, “Ngeee – ngeee - ngeee, buuu’-buuu’ sengko’ terro amaenna ebbal, buuu’ “. Embu’na setan nyaot,“Pya nemmo bhai ba’na Cong, edhinna’ reya tada’ tokona ebbal”. Pas ana’na setan nyambit,“Arowa bu’ ebballa neng le’erra oreng se atapa”. Embu’na setan pas atole dha’ Bahtiar se meddhet laju nyandher pas ajhabhik resana. Bahtiar ngetek esandherri embu’na setan pas takerjat polana le’erra ekarassa dhammang. Deng la egaga resana la temmo tada’. Bahtiar ce’ peraggha pas dhuli mole terro abala’a dha’ embu’na.
Kalagguanna ga-tatanggana kasambu’ ban perak polana Bahtiar resana ella baras ban atamba gaga’. Kabar careta gella’ dapa’ da’ man-dimman dhisa, bannya’ oreng se pada etombui resa neng le’erra terro nendha’a atapa’a neng ghunong akanta Bahtiar. Tape se bangal nendha coma settong oreng. Oreng gella’ ngoddhi atapa sampe’ pan-barampan are. Saellana abit se atapa bakto tengnga malem ngedhing tangessa ana’na setan sambi acaca so embu’na, “Ngeee – ngeee – ngeee, buuu’-buuu’ sengko’ ambua ta’ amaenna ebbal pole, busen, eya’ ebballa pabali dha’ oreng se atapa rowa”. Embu’na setan nyaot, “Iya, kamma ebballa epabalia pong-pong orengnga ghi’ bada”. Embu’na setan pas nyander dha’ oreng se atapa. Kalaban ta’ nya’-bannya’ caca embu’na setan pas napellaghi ebballa se aropa resa dha’ le’erra oreng se atapa. Oreng gella’ takerjat banne pas perak tape sossa sabuluna kole’, le’erra atamba berra’ lantaran resana ngarempeng dhaddhi duwa’. Oreng gella’ dhari kastana pas nanges atowat long-bhallongan bi’-dhibian neng ghunong se seppe, towadda, “Aduuuuu ma’ da’iyaaa setaan”.
Saellana mole dapa’ dha’ kampongnga sakabbina ga-tatanggana pada kasambu’ ngabas  resa se bada e le’erra atamba bannya’ dhari settong dhaddhi duwa’. Ga-tatanggana bannya’ se manglo. Oca’na, “Jareya, Cong, ollena dha-nendha ta’ mekker gallu, dha’ budina ja’ dha’ iya pole ma’ le ta’ atamba bannya’ kenga’e, ya !”(M. Rasyad)


3.   Jhagghuran Ekera Ghagghara Nyeyor

Olle tello are Siman se e’-nae’an nyeorra neng Ber Duko dhisa Pakong. Tape maske segghut molong nyeorra odi’na ghi’ mellas bhai. Settong are bakto neng tas nyeorra, Siman toju’ nyekklak sambi acaca ngon-lengngonan. Oca’na, “Tang long-polongan degghi’ mon la bannya’ terro ekabellia motor se alos, pas sengko’ ngonjangnga ca-kanca, aejjassanna ma’le katon gaga’, ca-kanca pas eatorranna lengghi, ngereng lengghi, ngereng lengghi, ngereng lengghi pasae”. Siman la gu-onggu mabu’ ngen-angen terro se alos, dhaga loppa ja’ aba’na neng tas nyeorra. Serrena lengngonna ta-santa’ ghallu Siman pas tajhungklang terjun bebas jhagghuran katana. Ngeding monye jhagghuran ga-tatanggana berka’ rebbu’an se nyareya ekera grabassa nyeor. Deng la dapa’ lajhu ngreyong se nanges, atowat sakowaddha ora’ lantaran ngatela Cong Siman malekko’ da’ gulina seddeng matana mancella’ nako’e. Kalaban sekat ga-tatanggana lajhu ngeba Siman da’ ma sake’.
Ta’ abit neng ma sake’ Siman la bisa aghella’ kek-ngalekkek. Neng ada’na ca-kancana, senyapot Siman ngoca’,”Ella sengko’ jherra’a ta’ terrowa ka se alos pole, ango’an nrema apa badana, noro’e adhad wa’-buwa’an, se tanto mocet gallu ta’ bisa lajhu maddhan, se parlo alako ghu-ongghu,  halal ban jhujhur, karana bada Sengator, Ghuste Allah langkong oneng takerranna mongghu da’ mahloggha”.Mare acaca Siman pas ngremmeng aeng matana, enga’ ka nasibba dhibi’ se ghi’ mesken ban ghi’ nongghal sarta pole edhina mate reng towa duwa’na, tanto sake’ bhi’-dhibi’an neng masake’ atena nespa, mellas ban sossa tada’ gandhinganna. (M.Rasyad)


4.   Kerbuy Abudhu’ Manossa

Neng seddhi’na ghunong Pakong lamba’ odi’ settong kerbuy pote. Settong are, bakto nyare kakan pelka’ ta’ nemmo aeng. Kerbuy ngatela cangkelongan nyangka aesse aeng. Karana ce’ pelka’na lajhu eenom sampe’ tada’. Mare ngenom kerbuy takerjad ngeding u-bau seng-laseng. Neng pekkerra, ”Areya banne aeng tape ra’-cora’na kemmena manossa”. Kerbuy ngetek tako’ tabu’na sake’. Olle tello are tabu’na molae sake’ ban bara. Dari are ka are bulan ka bulan tabu’na se bara sajan raja. Genna’ 9 bulan 3 are kerbuy ngua’ pas ajjhen o-tao kalowar budhu’ tape aropa 3 bhaji’ bini’ manossa. Se tello’ enyamae Mawar, Malate, ban Gaddhing se da’-ngoda’an.
Ebakto se tello’ la ja-raja, lapenter berka’ ban amaen, kerbuy nemmo kasossa’an. Ana’ se tello’ ekeco’ eghiba buru oreng. Kerbuy seang malem sossa sabuluna kole’ sampe’ ekakoros ban ekasake’ dhaga ta’ kowad ajhalan. Serrena neser ka ana’na kerbuy maksa ajhalan nyare da’ man-dimman kennengan. Saellana dapa’ da’ settong kampong kerbuy ngeding bauna ana’na neng settong roma. Ta’ kalaban bannya’ pekker kerbuy lajhu ngandhus labangnga sampe’ tello kale, aherra pas abukka’. Ngatela ana’na kerbuy lajhu aghellu’ sambi nanges. Tape se duwa’ Mawar ban Malate ta’ enda’ ka embu’na pas buru majhau. Tape Ghaddhing sajan nyambellut ka embu’na sambi nanges ngog-serngoghan. Kerbuy man-ngoman se duwa’ tape pagghun ta’enda’ mala ca’-ngoca’e embu’na. Oca’na, ”Ba’na keban, ba’na kerbuy, banne tang embu’ ”. Kerbuy neng-enneng coma nanges sampe’ cab-cabba aeng matana aghalajhir mabacca pepena.
Ta’ bisa ngoman ana’na se duwa’ kerbuy ban Ghaddhing pas mole. Dapa’ neng settong kennengngan se sateya anyama Sombher Dhuko kerbuy pas aserro sake’ to’ot. Kerbuy apessen da’ Ghaddhing,”Naaa’ sengko’ mojhia da’ ba’na mandhar nemmoa pojhur, naa’ sengko’ reya mahlok keban tape ba’na da’ kasengko’ nganggeb embu’ ta’aoba tekka’a sakonco’na obu’ bhida ban seduwa’ rowa, dhina pasabbar coma Se aghabay sengko’ ban ban’na setao apa rahasiana reya, maju tarema kalaban ihlas, degghi’ maske sengko’ tada’ jalane odi’ reya kalaban sabbar, aduuu, ella sengko’ ta’kowat sake’ tang ajal dapa’ gan dhinna”. Ta’ esangka mare awasiat kerbuy pas mate lajhu daddhi somber se ngolbu’ emmas. Ghaddhing mandi sambi makempo’ emmas se kalowar dari kolbu’na somber. Ngeding berta jareya se duwa’ Mawar ban Malate terro mandia keya tape pas olle calaka’ mate tasellem. (M.Rasyad


5.   Dhalmos

Neng settong careta bada oreng anyama Dhalmos, tengkapolana males alako tape terro ngakanna nyaman. Mongghu da’ aba’na sakabbhina kalakoan ekarassa malarat ban berra’.
Settong bakto tengnga malem neng bengkona Dhalmos aghella’ bi’-dhibi’an lantaran nemmo akal kaangghuy kal-ngakale oreng laen. Neng pekkerra terro nepoa sabannya’na oreng se bada e pasar sopaja olle kaontongan se raja. Carana Dhalmos ebakto malem jareya nyare kajhu se konco’na metto cangka. Saellana nemmo, kajhu ghella’ pas ebu’leddhi obu’ ban kaen barna celleng maksoddha ma’le katon serrem ban nako’e.
Saterrossa Dhalmos pas kalowar dari bengkona nyong-ngenyong entar ka pasar neng dhisana. Dapa’ ka pasar Dhalmos pas abendem pesse sabannya’na satos ebu ropeya se ecar-pencar gan sapolo ebuan neng en-laen kennengan.
Kalagghuanna teppa’ are pasaran Dhalmos ghi’ lagghu entar ka pasar nojjhu neng kennengan se aba’na ghella’ malem abendem pesse. Ebannya’na oreng Dhalmos abhidhatu kalaban careta cek-lecek. Oca’na, ”Heee tan-taretan sadhaja se pada moljha, kajhu cangka se etegghu’ bula neka banne kaju ban-saromban tape kaju sakte se bisa nyare pesse kalaban cokop ecole’aghi ka tana.”
Dhalmos pas apoter tello kale lajhu ngontallaghi kaju saktena da’ tana kennengan se aba’na ghella’ abendem pesse. Bakto kajuna ecole’aghi da’ tana sakabbhina oreng se nyakse’e pada kasambu’ lantaran pas kalowar pesse sapolo ebuan. Dhalmos sambi acaca cek-lecek ngontallaghi pole kaju saktena sampe’ sapolo kale, reng-oreng se pada ngabas sajan kasambu’ polana ban ecole’aghi lajhu kalowar pesse sapolo ebuan tak-ngettak.
Lantaran dari penterra Dhalmos acareta sampe’ bada oreng se nabar kaju saktena sapolo juta ropeya. Dhalmos dha-kendha ta’ enda’ tape serrena penter alecek Dhalmos bisa maparcaja oreng sampe’ kajuna kajhuwal seket juta ropeya. Kaangghuy ta’ etemmo akal lecekka Dhalmos ngoca’ da’ oreng se melle kajuna, “Ka’ kaju sakte neka cole’aghi neng are pasaran pole lantaran samangken ampon nare’ ban lebat bakto saratta ta’ kengeng lebat dari pokol sanga’!” Oreng ghella’ parcaja pas pada mole. (M. Rasyad)


6.   Ghlata Jar-kalenjar Da’ Jakarta

Bada settong ghlata e co-koco ca-kancana lantaran kandhana eanggheb ta’ maso’ akal. Ghlata ghella’ akandha da’ kancana. Oca’na, “Sengko’ bhuru dateng jar-kalenjar da’ Jakarta nenggu me-ramme neng dhissa”. Ghi’ ta’ mare acaca ghlata ghella,’ pas ca-kancana dhuli nyalko’ sambi la’-ghella’an. Oca’na, ”jha’ dhak-gendhak ra dhika, jhalanna dhika bhai pe-kleppean akanta cong-cong lemar, tedhung ra bhai ma’ le olle bila’ sakontol, haa haa haa haaa”.
Ngedhing caleanna ca-kancana ghlata pas ngoca’, “Mon ghi’ ta’ parcaja mara sengko’ acaretaa!” Ca-kancana nyambhit, “Iya, mara dhuli careta’aghi, sengko’ gliya’ ngedhing cacana ba’na ghella’!” Ghlata pas acareta: “Tello are tello malem sengko’ tadha’ neng lencak reya banne nga’ ba’na se ghun lakona les-mamales ban ngekke’an oreng tedhung. Sengko’ reya noro’ majikan da’ Jakarta, carana bakto malem sengko’ nalar da’ klambi anyarra majikan se e pakae’ ka pako neng tembo’ rowa. Bakto lagghu majikan asalen ngangghuy klambi anyarrapas da’ Sorbaja terros nerbang da’ Jakarta. Sengko’ bakto jareya nongko’ neng bhauna ta’ kasa’an. Da’ dimma’a kennengngan sengko’ noro’ majikan. Tantona apa se ekatela majikan sengko’ pada tao, otamana Taman Mini Indonesia Indah ban Ancol. Terros majikan mole, iya sengko’ pada noro’ mole sampe’ dapa’ da’ dinna’ reya”. Ca-kancana ghlata ghun coma ghu’-ongghu’an ta’ metto caca sakale lantaran cone talanjhuk co-ngoco kancana. Mongkase caretana ghlata ghella’ ngoca’, “Sengko’ ban ba’na da’ bhidhana, coma bhidhana iya areya tengghi mabana pangaterro ban genna’na pekkeran se atareka”.(M. Rasyad)


7.   Arebbhu’ Tolang Da’ Dhaghingnga

E budina bengkona Man Sadin neng tengnga saba bada rung-barungan. E bakto sar-asar maba rung-barungan ghella’ ekatoju’i duwa’ na’-kana’ sapopowan, nyamana Sale ban Brudin. Sekaduwa ju’-toju’ sambi dha’-kandha’an. Dhang-kadhang pada aghella’ salang pajhighellan. Tape bid-abidhan dari se akandha pas se kaduwa bang-tabangan caca.
Asal molana:Sale ngoca’, “Sengko’ terro namenna jhagung epabannya’a”. Ngeding oca’na Sale, Brudin nyaot, “Mon sengko’ laen so ba’na terro ngobuwa embi’ sakandhang”. Sale pas nyalko’, “Iya, tape embi’na ba’na panggher ghallu ka pattok ma’le ta’ ambha ka tang saba”. Brudin ta’ enda’ kala, “O, banne da’ iya, Ke’, sabana ba’na paghari palengkeb, aman jareya”. Sale nyaot, “Enja’ jha’ ngator sengko’ ba’na, Din, jareya tang urusan, jha’ wa-matowa”.Tape serrena Sale lakar kana’ ngarosan, Sale pas pegghel lajhu tanangnga esolor nyongkottaghi cetaggha Brudin. Brudin pada ta’ enda’ ngala maske towa’an pas tanangnga alembayyaghinapok pepena Sale salang pacentar tello kale sambi ngoca’, “Ba’na mer-mangomer ka setowa’an tada’ tatakkramana, ambui Cong ja’ bali’i pole ma’ le ta’ kaler dukale!” Terros se kaduwa pas madhaddhi tokar salang ghumbhel akanta koceng ban pate’.
Man Sadin se pareppa’na arao padina takerjhat ngeding grudu’na rung-barunganna robbhu atalabuyyan ecapo’ sengkol tokarra kompoyya se kaduwa. Man Sadin dhuli nyandher, ta’ bannya’ caca dapa’ pas lajhu mabhiyar pepena se kaduwa. Ta’ karowan Sale ban Brudin saellana tao jha’ se mabhiyar ghella’ teppa’ kaena dhibi’ pas buru cal-mancal pada ban koceng bulla’, sambi rak-nerrak saba seghi’ acellot sampe’ aherra se kaduwa pada labu napang car-takacar apor-popor ban cellot. Pas se kaduwa jhagha salang abas sambi aghella’an lantaran mowana pada atang-pontang ban cellot. Man Sadin ngatela kompoyya aghella’an burung se nabangnga terros polana se kaduwa ella akor. (M. Rasyad)


8.   Ngantos Ngombarra Pajjhar

Bakto jhaga malem saellana mokka’ labang ada’na Sa’diyah embu’na Jamen takerjhat amarga ngatela ana’na la etemmo ju’-toju’ neng amper ada’ romana. Patoju’na meddhet ta’ kasa’an ngadep ka temor sambi ngabas bintang porteka se sonarra ngabhiru ngadhirap terrang. Sa’diya nyapa laon ana’na, “Na’ ma’ atoghu dinna’ ba’na, bada apa, sateya ghi’ malem?” Jamen nyaot, “Iya, Bu’, sengko’ terro taowa pajjhar”. Ngeding jawabbha ana’na Sa’diya ngarte ja’ ana’na la tombu pekkeran naleteya tatengnger se bada neng alam. Sa’diya apangarep mandar ana’na leburra nalekteghi alam nemmo bhab se raja ghunana. Melana Sa’diya mokka’ pekkeranna ana’na, “Na’, abassaghi patete langnge’ e temor rowa, degghi’ bakal bada’a dha-tandha se da’ ba’na atamba’a ngarte!”. Jamen gu’-onggu’an ngejappaghi la-balana embu’na.
Sakejjha’aghi’, Jamen pas ngatela ngombarra pajjhar dari baba langnge’ mongghing temor pas aorag ce’ peragga, “ Oiiiiii, sengko’ la taopajjharra  Bu’, cajana moncar abak ngapote neng langnge’ se ghella’ mola pettheng calemodhan, sateya langnge’na la bhlibbhar tera’ ta’ ce’ petthengnga pole, Bu’ cora’na pajjhar reya sonarra are se bhuru dapa’ da’ langnge’ rowa, berampa mennet jhalanna Bu’?” Sa’diya se ju’-toju’ neng seddhi’na ana’na ce’ bhungana ngeding cacana ana’na se la ngarte asalmolana pajjhar, sakeng bhungana Sa’diyah rembeng aeng matana, asokkor da’ ghuste Allah se matombu pekkeranna ana’na sampe’ bisa apanemmo (meng-analisa). Pas Sa’diya nerrossaghi cacana ana’na, “Sonarra are reya, Na’, se dapa’a ka’ bumi ra-kera bellung menneddhan, mon ba’na bada neng tas kapal tase’ bakto lagghu pas ngabas katemor, maske ba’na ngatela are kapalla ghi’ petteng, tape bid-abidhan olle 8 mennet kapalla pas tera’ edapa’e sonarra arena, jareya tandhana jha’ sonarra are banne pas lajhu dapa’ tera’ da’ bumi otaba da’ kapalla tape neng bang-abang ghi’ alonca’e kennengan kosong (ruang hampa) ban ghi’ alarbat neng angen (atmosfer bumi)”. Ta’ abid dari ngombarra pajjhar pas ramme ban kongko’na ajam coker baghisar se sanget lanto salang sambhit da’ peggha’na pas asambung ban sowarana reng adan sobbu neng jid-masjid, Sa’diya pas ngajhak ana’na asanat sholat sobbu ka masjid se bada neng kampongnga. (M. Rasyad)


9.   Pornama E Mongghing Temor

Bakto toron ngajhi, Jamen ale’na Mena ce’ peraggha log-ologhan embuggha, oca’na, ”Buk, maju mon nengghuwa ngombarra bulan pornama rowa’ e langnge’ mongghing temor!”. Mena ablandas entar ka tanean abhareng ale’na. Se kaduwa pada aghella’an ce’ peraggha ngabas bulan  sambi ngejhung: “Ra’ tera’ bulan, bulan tangghal pa’ bellas. Na’-kana’ praban, praban ta’ andi’ berras.
Mare ngejhung Jamen ngoca’, “Buk, bulanna nyarandang sajan tengghi neng attassa ghunong rowa, ropana bunter mara ghaddhang, cajana tera’ tar-kataran malapghilap ompayya nyeor se eber-ber angen, ghilabbha akanta enten se etabur bidaddari dari tas langnge’, pole langnge’na’ berse ngabiru matrentem ate, ondemma bang-tabangan e ada’na bulanna, rassana tang ate terro se dapa’a da’ dissa’, du aghung ongghu Se mabada essena alam reya, Buk!”. Ngeding serrona ale’na Mena ngennesacampor senneng,aeng matana ngremmengpas Mena nyambhung serrona ale’na, ”Iya, Le’, tang ate rassana pada so ba’na, rowa bulanna la asapo’ ondem, ngeteg neng budina, cora’na todus eabas”. Jamen pas materros oca’na embugga, ”Onghuwan, Buk, bulanna akanta potre rato ngeteg neng taman sare todus se tatemmoa ban kakasena, rowa’ bulanna la ne’-corne’an neng lekkeddha ondem la bangal mapaddhang mowana se bunter raddhin.” Embuggha materros, “Ropana ce’ bersena pada ban potre rato se seddha’ manes ghi’ bhuru adhan-dhan, sonarra endha macellepmata, majhembar ate se sossa, apa pole emalem sateya angenna ser-ngalesser abak cellep rassana maseggher badhan, maelang lesso, nambai endhana malem pornama.
Mena ban ale’na nyemma’ da’ reng towa duwa’na se ju’-toju’ neng tas lencak pas ngejhung, Lan-bulanan le’ pada nengkong le’ e tera’na bulan ce’ sennengnga. Ayo kanca-kanca pada anga-bhunga e tera’na bulan ce’ sennengnga. Eppa’ Embu’na sem-mesem ce’ bhungana ngatela ana’na akor ban nyokkore apa se eabas maskeya gun tera’na bulan apa pole na’-ana’na lakar kana’ penter, bhajheng, jhujhur, sekat alako ban toro’ oca’. (M. Rasyad)


10.  Kirangan

Lamba’ ghi’ konana e Madhura, bada reng dhisa toto’ dhi-ngoddhi entar ka Jhaba. Karebba terro taowa ca’ Jhaba sakonne’.  Dapa’ ka Jhaba lajhu da’ kanca lamba’na. Settong bakto jar-kalenjar ngeterre kotta ban kanca Jhabana. Reng dhisa ghella’ ero’ jhalan ngatela roma ja-raja pas atanya da’ kancana, “Sapa bhai se andi’ roma ja-raja rowa?”. Kancana nyaot, “Kirangan”. Reng dhisa toto’ ghella’ gu’-onggu’an pas ngoca’, “O, kaya ongghu Kirangan”. Terros sambi ajhalan atanya pole, “Sapa se andi’ tor-motor rowa? Kancana nyambhit, “Kirangan”. Salanjhangnga jhalan e kotta, reng dhisa ghella’ apal-pal terros nya’-tanya’an da’ kancana. Bhan ngatela apa’a bhai se dhaddhi kasambu’na meste esoalaghi da’ kancana. Serrena ta’ tao kancana teptep ajawab kirangan. Tape reng dhisa se ghendeng ghella’ apanyangka kirangan nyamana oreng se kaya raya. Ta’ abit se ajhalan reng dhisa ghella’ pas ngatela reng mate eosong pas atanya da’ kancana, “Sapa rowa se mate?”. Kancana ajawab, “O, jareya kirangan!”. Ngeding jawabba kancana reng dhisa ghella’ pas nanges guk-sergughan sambi ngoca’, “Adu, neserra Le’ Kirangan mate adhina dhunnya ce’ bannya’na! ”.
Saellana tobuk jar-kalenjar reng dhisa toto’ ghella’ da’ kancana pas amit se moleya ka Madhura. Dapa’ ka Madhura pas ala-bala pangalamanna da’ bala tatanggana. E ada’na tatanggana se ajharabhing terro taowa kandhana reng dhisa ghella’ ngoca’, “E dinna’ reya tada’ reng kaya se lebbi kaaaaya dari Kirangan”. Tatanggana tapajaja’ pas ngoca’, “Enja’ raaa, ma’ da’ iya?”. Reng dhisa se ghendeng ghella’ pas nerrossaghi kandhana, “Sengko’ neng Jhaba bannya’ atanya da’ kanca. Apa’a bhai se etanya’aghi sengko’ molae dari roma se ja-raja, ko-toko, tor-motor ban en-laenna jareya sapa’an se andi’ kanca terros ajawab kirangan-kirangan-kirangan. Dhaddhi oreng se anyama Kirangan reya pajhad lakar kaya ongghu banne dha-kendha”. Ngeding kandhana reng dhisa se ghendeng ghella’ tatanggana pas aghella’an kabbhi sambi kak-ngalakkak ta’ bu-ambu. Reng dhisa se ghendeng ghella’ ghi’ ta’ ngarte ghella’na tatanggana mala pas ngoca’, “Ma’ pas kak-ngakak kabbhi ma’ pada ban etek?”. Tatanggana nyaot, “Ba’na reya penter keng ghendengnga sakaddhu’ ra’-ra’, ba’na sala ngarteaghi bhasa, kirangan reya banne nyamana oreng tape artena ta’tao”. Reng dhisa se ghendeng ghella’ dhuli nyalko’ ta’ enda’ kala, “Iya, mon da’ iya ba’na pada ta’ taona, ghun tao kak-ngakak”. Serrena reng dhisa ghella’ bhudhu ban pengko pagghun bhai se manglowa reng laen ta’ enda’ epabhender. Tatanggana cremmet kabbhi pas lobar mole ka bengkona sambi aghella’an kak-ngalakkak. (M. Rasyad)tgl. 25 September 2013


11. Maen Bhak-tebbhaghan

Pangombarra bulan pornama molae onggha laonan nyosol langnge’ e mongghing temor. Sajan tengghi bulanna cajhana sajan tera’, ropana bunter mara ghaddhang. Neng tanean romana Mena ella akompol na’-kana’ kene’an lake’ ban bine’ se pada amaenna. Bada se rak-oragghan, “Bulan-bulan, owa’ bulan pornama!”. Bada keya se jhung-kejhungan ra’-tera’ bulan pas bada pole se bang-tabangan sambi teg-etegghan. Reng towa duwa’na Mena toju’ neng tas lencak sem-mesem ngabassaghi na’ potona ban sakanca’anna pada amaen neng taneanna. Reng towa duwa’na Mena lakar ce’ leburra mon ngabassaghi rammena na’-kana’ amaen. Dhang-kadhang noro’ malae carana amaen. Akanta jhang-kolarjhang, ka’-seka’an, sirup da’ seppana, cung-kuncung konce ban en-laenna.
Mena ban ca-kancana saellana mare amaen, pas akompol tuju’ neng tas taker se ghi’ buru eampar. Mena serrena tamaso’ na’-kana’ se wa’-towa’an mele toju’ teppa’ neng nga’-tengnga’an. Aba’na mon soro akandha lakar penter sabab molae ghi’ kana’ segghut ngedingngaghi ngeng-dhungngengnga embana ban eppa’ embu’na. Daddi ta’ kasambu’ pole mon Mena segghut kadatengngan ca-kancana se terro amaenna.
Neng nga’-tengnga’anna kancana Mena ngocol bhak-tebbhaghanna, oca’na, “Maju tebbhak, bada keyae ban santre, mon keyaena pareppa’na bada santrena se ngajhi coma sakonne’ tape mon keyaena tada’ santrena se ngajhiya ce’ bannya’na, dadhi tabalik apa jareya?”. Ca-kancana ta’ bisa ajawab, Mena pas mokka’ pekkeranna ca-kancana, oca’na, “Jareya metto bakto malem neng tas langnge’”. Ngeding oca’na Mena sabagiyan dari kancana bada se ngarte, oca’na, “O, jareya bintang so bulan”. Mena lajhu abhenderraghi jawabba kancana. “Eya’, mara tebbhak pole, bada nase’ bannya’na sakeppel neng dalem taker, nase’ ghella’  ekrobung ghlata tape ta’ghellem baruy maskeya ella abit, apa jareya?” Kancana bada sengoddhi ajawab, “O, jareya salak”. “Bender”, oca’na Mena. Da’ budina bhak-tebbhaghanna Mena sajan serrem. Ca-kancana atamba penet patoju’na, paghella’na ban soraggha salang ngasowar sampe’ narabhas bakto. Serrena bakto la lebat pokol sanga’ ca-kancana pas pada mole kabbhi tako’ tabhabhas se asakola’a. (M. Rasyad) tgl. 2 Oktober 2013.


12. Reng Dhisa Entar Ka Kotta
Lamba’, ghi’ jhaman kona e dhisa ghi’ tada’ listrik, bada Reng dhisa entar ka kotta terro nengghuwa me-ramme.  Kalaban abareng kancana se andi’ pangalaman, sadapa’na ka kotta Reng dhisa ghella’ pas ngoca’, “Le’-le’, engko’ so ba’na sateya eparenge pojhur dapa’ karammena pasar”. Kancana atanya, “Ma’ da’ iya, Ka’?”. Reng dhisa ghella’ ajawab, “Iya, sabab teppa’ kapasaran”. Kancana nyaot, “Abaaa banne da’ iiiya, Ka’, dinna’ reya kotta se salanjhangnga are ramme terros tada’ seppena bhida ban dhisa se coma ramme mon are pasaran”. Lesso se ajhalan Reng dhisa ghella’ menta ambuwa sakejjha’ pas ju’-toju’ ghuk-magghuk neng babana pangpangnga listrik. Bakto tangabas ka’ attas reng dhisa ghella’ gu’-onggu’an ngatela neon se tera’. Neng pekkerra kasambu’ pas ngoca’, “Ya, Le’, se lanjhang malang e attas rowa ma’ bisa tera’ jha’ ghun dari atena kan gheddhang?”. Kancana nyaot, “Baaa banne atena kan gheddhang rowa neon ekaghabay dari kaca”. Reng dhisa ghella’ coma gu’-onggu’an ta’ acaca pole. La tobuk se toju’ pas ngajhak kancana da’ restoran. Sadapa’na lajhu toju’ neng korse sambi asela ce’ penetta. Serrena ta’ pangalaman bakto ngakan nase’ tanangnga tabalik negghu’ sendo’ ban garpu. Aherra bibirra loka kabbhi dhineng nase’na ta’ loang sakale, jhuko’na e ghlutok kol-bungkol sampe’ gung-plenggungan. Kancana se bada eseddhi’na takerjhat ngatela kancana se ta’ bisa aghluno’. Ta’ bannya’ kandha kancana lajhu abhuk-bhuk ghul-ongghulanna tello kale. Tape serrena kadaddhiyan ghella’ ta’ lombra neng dalem restoran maka sakabbhina oreng sebada neng dalem restoran apangera bada carok raja. Sakabbhina oreng katako’an pada salbut ablessadhan seburuwa kalowar. Reng dhisa ghella’ ban kancana pada noro’ buru kalowar ta’ aromasa jha’ salbudda kabada’an amarga dari tengkana aba’na dhibi’. Tape oreng bannya’ atamba sajan ghimeng ban katako’an saellana ngatela Reng dhisa ban kancana ghella’ se pada buru esangka nabangnga oreng bannya’ akibaddha nambai salbut kabada’an. Saterrossa se kaduwa pas ajhalan ngeterre kotta. Dapa’ da’ settong kennengngan Reng dhisa ghella’ kasambu’ pole ngatela me-ramme pas atanya da’ kancana, “Bada onjhangan apa rowa?” Kancana nyaot, “O, rowa oreng nengghuwa biskop banne entarra kaonjhangan!”. Reng dhisa ghella’ pas ngajhak kancana terro nengghuwa keya. Dapa’ ka dalem, serrena aba’na ta’ pangalaman pas ngolok salam ce’ ranyengnga, “Assalamualaikummm…..”. Sakabbhina oreng se preppa’na ju’-toju’ neng korse pada takerjhat lantaran ta’ biasa. Terros reng dhisa ghella’ pas asalaman da’ sakabbhi oreng. Ta’ abit ramme ban ghella’na oreng se salang ngasowar. Kancana cengngeng pas aghella’an ngabassaghi tengka polana Reng dhisa ghella’ se ta’ biasa elakone neng kennengngan umum. Tako’ nambai todus kancana pas dhuli ngajhak mole. (M. Rasyad) tgl. 18 Oktober 2013.

13. Ma’-matama’

Ella olle tello are Bunawi tong-bitongan are, tos-ngantos bakto se entarra kaonjhangan. Tello are rassana pada ban sataon mongghu da’ Bunawi. Sabab aba’na ce’ kaburuna se dapa’a da’ are onjhangan. Apa pole aba’na lakar ce’ ngarebba badana onjhangan. Eberra ce’ terrona se ngakanna sate gule. Bakto ghu-lagghu saellana asanat se entarra kaonjhangan Bunawi abala da’ ka se bine’, “Le’, malemma sengko amempe mega’ jhuko’ o-tao tang tanang ekampe’ balatthang, bada apa, ya, Le’?”. Se bine’ nyaot, “O, jareya mempena oreng ngen-bangennan ta’ parlo ete-arteaghi sabab mempe reya coma ghembhangnga oreng tedung maskeya cocok keng kateppa’an pada.” Bunawi pas mangkat abhareng kancana da’ onjhangan.
Neng bengkona tatangghana se ngonjhang Bunawi sem-mesem ngatela ka’-angka’na man-nyaman. Neng pekkerra terro se ngeba’a mole tape serrena todus Bunawi coma ngakan mabannya’ sampe’ gung-plenggungan. Kaangghuy notope malona Bunawi da-kenda ato’-bato’ tape sajan nambai todussa sabab ka-kanan se la maso’ ka tabu’na pas ngonca’ kabbhi acalakeran neng teker. Ta’ abit perengan kalowar Bunawi ce’ peragga, dhibi’na kaburu se ngakanna sate gule. Dapa’ ka bagiyanna ngakan Bunawi asol-sol ta’ mekker jha’ taserna’a. Dhaghing se bada neng tolang ekes-kes ghemmet kabbhi. Di-budina Bunawi ngennyot som-som se bada neng tolang. Tape nemmo palang. Som-som se ta’bisa ekennyot ban Bunawi ejhujjhui tonjhu’ kanganna, bakto etajha’a tonjhu’na ta’ bisa locot ce’ sekkenna cekka’ katolangnga maskeya eten-ketenne. Bunawi ghimeng ta’ nemmo cara. Aherra Bunawi ngerrep tanangnga se kangan da’ dalem sarongnga. Deng la lobar reng-oreng la pada asalaman kabbhi ban toan rumah, Bunawi ghimeng se asalamanna pellona ngerray lantaran tonjhu’ kanganna taselpet ka tolang, Bunawi pas ngocol akal madinna akong-ta’ langkong  da’ toan rumah, “Adu, ta’ langkong nyo’on sapora tanang kaula se kangan e capo’ poro ce’ sarana, ta’ langkong kaula ta’ bisa asalaman”. Toan rumah sem-mesem sambi ngoca’, “Engghi-engghi, ta’ aponapa, sakalangkong atas rabuna panjhennengngan da’ ka’ dinto, Le’ Bunawi ! ”. Bunawi sem-mesem sambi ngoca’, “Same jhugha kaula sakalangkong, Ka’ “.
Dapa’ kabengkona Bunawi abala ka sebine’ sambi noddhuaghi tanangnga se taselpet ka tolang. Sebine’ pas manglo, “Jareya, dhaddhina mon ma’-matama’ banne olle slamet tape olle calaka’ se matodussan kalowarga”. Bunawi, nyaot, “Iya, areya salana sengko’ daddhi pangajharan da’ budina, jha’ tabiat tama’ reya ngeba calaka’ ban ngeba todus”. Pas se bine’ nyalko’, “Banne ghun jareya malolo, tape ma’-matama’ ka laenna pada ta’ baghus keya, apa pole banne bagiyanna dhibi’ ”. (M. Rasyad) Tanggal 30 Oktober 2013


14. Nyareya Ontong Aherra Olle Kasta

Baja sar-asar maba Samen kaonjhangan duwa’ tatangghana se kateppadhan pada baktona. Tatanggha settongnga temor songay dhineng settongnga pole bada bara’ songay. Seduwa’ tatanggha ghella’ karjhana ekataowe Samen. Duare sabellunna Samen ngeding jha’ tatangghana se bara’ songay nyabhelliya tello’ embi’ seddheng tatanggha temor songayya nyambhelliya  sapolo ajam. Daddhi karjhana lebbi raja se bara’ songay.
Samen mele mangkat da’ bara’ songay nompa’ prao tape bakto para’ entassa  Samen aoba pekker, neng pekkerra na-ngrena, “Sengko’ mon terros ka bara’ songay ghun olle ngakan ko’ embi’ se rassana kala nyaman da’ ko’ ajam, ango’an abaliya bhai”. Samen pas ngoca’ da’ tokang prao, “Le’, abali bhai ka temor songay”. Tokang prao norote ajhaghanna Samen. Tape saellana abali para’ entassa ka temor songay Samen aoba pekker pole, neng pekkerra, “Engko’ rogi mon terros katemor songay sabab ko’ ajham tada’ som-somma laen ban ko’ embi’ se tolangnga asomsom bisa ekennyot”. Samen terro abaliya pole entarra kabara’ songay. Bakto abali para’ entassa ka bara’ songay reng-oreng se kaonjhangan la pada mole kabbhi. Ngatela oreng mole kabbhi Samen pas menta abaliya da’ temor songay tape saellana entas katemor songay reng-oreng se kaonjhangan pada mole kabbhi, aherra Samen pada ta’ japo’ bakto. Karebbha se terro ngakanna ko’ embi’ ban ko’ ajam ghun kare ngen-angenna. Samen kasta sabuluna kole’ lantaran mole ta’ melo pa-apa ban aba’na aromasa todus lantaran ongkossa praona ghi’ eotang. (M. Rasyad) tanggal 31 Oktober 2013.  

15. Embu’na Mena Amolot

Baja lagghu embu’na Mena akes-rengkes se mangkadda ka pasar. Dhibi’na andi’ kareb ajhang-onjhangnga bhala tatangghana lantaran amolotta.Melana embu’na Mena ghi’ laggghu abalanjha ka pasar Pakong se jhauna ra-kera sakelo dari bengkona.
Sabbhan taon lakar embu’na Mena lebur mabada molot. Maskeya aba’na ta’ kaya tape ce’ sennengnga ongghu se ma-kompolla bhala tatangghana kaangghuy amolot areng bhareng neng e bengkona.
Ra-kera pokol sanga’an embu’na Mena la dateng dari pasar se abalanjha. Bannya’ bharang se ebelli akanta berras, ghula, kopi, ban cem-macemma jhuko’ sarta wa’-buwa’an. Dapa’ ka bengkona embu’na Mena lajhu ka daporra asa’-massa’ kaangghuy maranta nase’ ban jhuko’ bhakal eatorraghiya da’ tamoyya se e onjhang dagghi’ bakto toronasar.
Baja sar-asar maba lebat pokol tello’ tamoy tatangghana molae dateng da’ bengkona Bu’ Mena. Bu’ Mena sakalowarga pada bhunga narema moy-tamoyya. Ta’ abit saellana tamoyya ghenna’ keyaena molae maca salawaddhan. Bu’ Mena sakalowarga atamba ce’ bhunganalantaranse mabada’a molot la tekka hajhat.
Saellana karjhana lamare ban moy-tamoyya la pamidhan, Bu’ Mena sakalowargangoca’,“Mator sakalangkong atas rabuna panjhennengngan sadajha abdhina ce’ bhungana  panjhennengngan rabu da’ compo’ kaula mandar kengengnga ghanjharan se raaajha dari Ghuste Allah se Aghung”. (Pakong, 1 Pebruari 2013)

16. Hakem Bhudhu Sala Motos

Kacatora ejhaman lamba’ bada duwa’ oreng aparkara da’ Hakem amarga kaelangan ajamma. Bakto sekaduwa ngadep hakem, se Hakem pas atanya buktena da’ senyangka. Serrena coma sangka’an malolo, oreng ghella’ coma ajawab, “Pa’ Hakem, kaula da’ ka’dinto banne ngatorraghiya bukte tape nyo’onna oreng neka eokom ghantong sabab sareng kaula ampon esangka ngeco’”. Serrena hakemma bhudhu, Pa’ Hakem ghella’, pas ngoca’, “Parmenta’anna ba’na bisa ekabbhulli sateya keya, saratta ba’na sateya kalowar pas nyare ajam ghiba da’ dinna’ ghabay bukte”. Oreng ghella’ ce’ peraggha lajhu berka’ kalowar nyare ajam. Ta’ abit sekalowar pas abali sambi ngeppe’ ajam bine’. Sadapa’na ajamma lajhu ejhuluaghi da’ Pa’ Hakem. Pa’ Hakem se bhudhu ghella’ gu’-onggu’an sambi aghella’ kak-ngalakkak, pas ngoca’, “Ajam reya ella dhaddhi bukte nyata se ta’ bisa ealenge pole”. Oreng se esangka ghella’ pas alaban caca, oca’na, “Sampeyan Pa’ Hakem ma’ ce’ ghampangnga madhabu akadhi ka’dinto, kaula neka ta’ ngeco’ ajamma ghun coma esangka dhineng ajam ghapaneka ollena mega’ elowar ghella’”. Tape Pa’ Hakem mala matengel ta’ enda’ la-balana oreng ghella’. Kalaban sombongnga Pa’ Hakem pas motos, “Oreng reya okom ghantong neng labang rowa sampe’ mate!”.

Saellana tampar ghantongan epasang elabang oreng ghella’ ban pongghabana hakem eghaliddhik ka labang ghantongan. Tamparra ele’-le’aghi ka le’erra tape saellana eoddhi etajha’ tamparra oreng ghella’ ta’ bisa aghantong lantaran orengnga kalanjhangan. Ngabas kabada’an ghella’ Pa’ Hakem pas ngoba potosanna, oca’na, “He tang pongghaba ghante’e oreng jareya, nyare neng dinna’ oreng se da’-penda’an pas ghantong sampe’ mate!”. Sakabbhina oreng pada katako’an. Pongghabana Hakem molae kor-ngokor lanjhangnga sakabbhina oreng se bada. Saellana mare ngokor Pongghaba ghella’ pas abala da’ Pa’ Hakem jha’ oreng se paleng penda’ teppa’ da’ oreng se nyangka ghella’. Pa’ Hakem pas motos, oca’na, “Ghantong oreng se nyangka ghella’ rowa sabab da’-penda’an kadhibi’”. Kalaban ta’ bannya’ caca pongghabana Hakem  ghella’ pas ajhalannaghi parenta. Oreng se nyangka ghella’ ta’ bisa alaban pole coma passra sampe’ mate neng labang ghantongan.(M. Rasyad)




17. Mena Mamadhul Aserro Sake’ 

Bannya’ pangajharan se eghandhu’ neng oreng seodi’na malarat ban sossa, se ta’ kera cokop sakope mangsen nolesse careta odi’na. Pangangghit careta aromasa ontong raja ce’ bhungana olle edhi dari se karobbhuan sossa, kanca dhibi’. Sakalangkong raja da’ kanca dhibi’, se ella enda’ erembhak kaangghuy ghi-maghi careta se ce’ aghunana mongghu da’ sakabbhina na’-kana’ ngodadhan se ghi’ asakola otamana se ghi’ neng SD.
Neng seddhi’na ghunong Pakong, lamba’ bakto pangangghit careta ghi’ kana’ (usia SD) andi’ kanca bine’ sakellas neng settong sakola’an SDN Pakong 1. Kanca bine’ ghella’ andi’ parobaan sedda’ manes, kole’na koneng, morka’ matana, dhineng obu’na male’ katopa’ ban ghamba’ nyasar bangkong, poko’na aduhaiiii, tape odi’na ce’ mellassa tada’ ghandinganna. Nyamana Sitti Aminah, re-saarena esambhat Mena. Mena lakar molae kene’ la nangghung odi’ mellas saellana edhina mate reng towa duwa’na. Bengko nandhinanna reng towana ghun coma roma sakamar dari perreng ban ata’ belli’. Kasabbha re-saarena ekaolle dari ajhuwal daun jhate se nyare e ghunong. Kabiasaanna mon daun jhatena ta’ pajhu so Mena etompo’ neng dalem kamarra eantossaghi ka are pasaran. Mena atana’ ngangghuy tomang bato, kajuna ollena nyare e ghunong. Mon ngakan segghudhan ta’ ajhuko’ cokop ban krepe’, otaba ja-cabbhi, sabab aba’na ghun coma ajhuwal daun jhate, mon pajhu. Bila enja’, mon teppa’ kaapessa daun jhatena tada’ reng melle, aba’na saare jareya ta’ nemmo se etana’a ban se ekajhuko’a. Dhaddhi aba’na tapaksa malapar tabu’, ghun ngenom aeng malolo. Mellas ongghu odi’na Mena. Ta’ kapra nangghung mellas kana’ ngoda saomor Mena se ghi’ bur-leburra asakola.
Ebakto para’ tellasan ra-kera tello are sabellunna, Mena ta’ bisa ka ghunong pole, bhadhanna sake’ panas. Sampe’ malem tellas panassa ghi’ ta’ elang. Neng kamarra Mena bi’-dhibi’an sambi asapo’ sarong so samper karena din eppa’-embu’na. Bandhanna ngetter dari sakeng panassa. Lengngen ban kekella sajan koros, tolang roso’na ce’ paddhangnga sabab ngakanna la asella are. Malem tellas se ca’na oreng malem kombhira ta’ ngeba senneng da’ Mena, mala madateng sossa. Mena ta’ bisa abalanjhai tellasanna, aba’na ta’ andi’ pesse sabab ella abit ta’ ajhuwalan daun jhate. Aba’na ghun tedung neng bengkona. Samalem bhenteng neng malem tellas Mena ta’ bisa tedung nyaman, le’-ole’an neng tas lencaggha sambi nanges bi’-dhibi’an. Pekkeranna sossa, polana ta’ bisa atellas aklambhi anyar ban sakanca’anna. Pole e malem tellas Mena aromasa sajan ancor atena saellana enga’ neng seddhi’na tada’ reng towa duwa’na se dhaddhi paghantonganna atena. Neng roma cope’ pettheng se ghun aba’na dhibi’, se molae kene’ la dhaddhi kana’ ko’ongbunter, Mena nanges ngokserngoghan, aeng matana dherres mabacca pepena ban sapo’na, dhang-kadhang ngolok eppa’-embu’na se la tada’ omor, serrona, “paaaa’-buuuu’-paaaa’-buuuu’”. Mena saellana li-baliyan aserro sake’ pas mamadhul da’ ghuste Allah, serrona, “Yaaa, Ghuste Allah kaula kerrong da’ eppa’-embu’ seampon sapolo taon ta’ tapangghi pole, ta’kowat ate kaula emalem tellas mangken, bi’-dhibhi’an dalem kabada’an sake’ panas ta’ eghellu’ eppa’-embu’, kaula banne aghughad-dha coma aserrooowa e malem tellas mangken kaula lagghu’ nyo’onna edhi ta’ bisa atellas, balanjha odi’ ta’ nyokope, sake’ sareng kameskenan ampon mabhujhar ngen-angen kaula, sarengngan jhugha nyo’onna eppa-embu’ kaula se ampon epondhut Pajhennengngan bakto kaula ghi’ kene’ ghi’ ta’ apal salerana se duwa’, sareng ghi’ ta’ tobuk aba-reba, kaula nyo’onna kamellasan ka’dinto dhaddhiya ghante panyapora da’ reng towa duwa’ kaula, lebburraghi sadhaja dhusana, yaaa, Ghuste Allah, semma’aaghi soarghana, jhauaghi apoy narakana, kaula ce’ bhungana manabi Panjhennengngan kasokan panyo’on kaula, ya, Ghuste Allah se Aghung, aaamiiin”. (M. Rasyad. 5 April 2014)

18.      Bulan Gherring

“Jhagha-jhagha bulan gherring-bulan gherring”, oraggha Jamen neng taneyan sambi ngundhu kan jherruggha. Dhineng ale’na ghun coma noro’ bunte’ kaka’na kabara’ katemor ngundhu ka’-bhungka’anna. Serrena oraggha Jamen ce’ kajana Embu’na takerjhat dhaga kalowar da’ amper ada’na. Embu’na atanya, “Bada apa Men, ma’ rag-oraghan?”. Jamen nyaot, “Bada bulan gherring Bu’, sengko’ ngudhu ka’-bhungka’an ajhaghai ma’le lebbha’ buwana”. Embu’na nyambhit, “Banne tamba lebbha’ jareya, la-mala maronto kembhangnga!”. Jamen ngoca’, “Bu’ ca’na reng kampong ajhaghai ka’-bhungka’an bakto bulan gherring reya bisa malebbha’ buwana”. Embu’na Jamen sem-mesem ngeding oca’na ana’na se ghi’ ta’ngarte bulan gherring. Embu’na Jamen ngoddhi ajharba’aghi bab bulan gherring, oca’na, ”Na’, bulan gherring reya ada’ pangarona da’ lebbha’na wa’-buwa’an”. Embu’na ghi’ pareppa’na acaca Jamen pas nyemma’ apara’ da’ Embu’na, cora’na Jamen ce’ terrona se taowa asal molana bulan gherring. Embu’na Jamen ngarte tengkana ana’na senyemma’ ka aba’na. Atena ce’ sennengnga ngatela ana’na ce’ terrona se taowa. Jamen pas atanya, “Arapa bulan ma’ gherring Bu’?”. Embu’na gu’-onggu’an pas ajawab, “Bulan reya ta’ bisa gherring sabab mahlok mate pada ban bhume, jareya coma sebbudhanna oreng kampong”. Jamen ghi’ ta’ ngarte, ngoddhi atanya pole da’ Embu’na, “Bulan rowa ghella’ petteng sateya la molae tera’ laonan, dari apa jareya Bu’?”. Embu’na ngoca’, “Bulan se petteng ghella’ se coma mar-samar rowa polana kaandengngan bhume, sonarra arena ta’ dapa’ da’ bulanna se ngeteg neng budina, dhaddhi bulanna kapetthengngan ban jang-bajanganna bhumena, tape sateya la tera’ tar-kataran rajana mara ghaddhang, jareya la eteppa’e sonarra arena se bada e mongghing bara’ langnge’ dissa”. Jamen pas nerrossaghi jharba’anna Embu’na, oca’na, “Dhaddhi mon da’ iya bulan gherring reya pada ban sengko’ deng la amaen teg-etegghan se ngeteg neng pettengnga ebudina ka’-bhungka’an ta’ ecapo’e sonarra damar”. Ngeding oca’na ana’na Embu’na Jamen pas asokkor da’ ghuste Allah amargha la-balana aba’na ella ekangarte so’ ana’na. (M. Rasyad. 26 Maret 2014) 

19.      Se Akentho’ Ta’ Majar

Pa’ Samad supir taksi dhisa-kottha. Salanjhangnga are ta’ bu-ambu ajhalannaghi kalakoanna kaangghuy abalanjhai ana’ binena. Pa’ Samad lakar sopir se kalonta nyamana lantaran sabbhar  ban loco. Melana motorra bhan are ta’ seppe ban panompang.
Settong bakto parjhalanan dari dhisa ka kottha, motorra Pa’ Samad possa’ ban panompang. Pa’ Samad kobater tako’ panompangnga ta’ nyaman dari sella’na. Tape serrena aba’na penter maloco panompangnga ta’ ango’ngo’an. Ghan settong kandhana  e lem motor eocol ban Pa’ Samad. Panompangnga aghella’an sambi kak-ngalakkak.
Settong bakto parjhalanan ghi’ jhau dari terminal kottha panompangnga bakto  aghella’an ngedingngaghi kandhana Pa’ Samad o-tao pas ambu sakaleng ada’ akantha ecapo’ dhungghem. Pa’ Samad ta’ dhuli ngarte bada apa? Bid-abidhan pas ngarte lantaran aba’na pada kabaghiyan bau baceng se dateng dari panompangnga. Eantara panompang ghella’ bada setegha akentho’. Bauna sara’an ban bhatangnga tekos, so Pa’ Samad ekarassa ce’ nyengnga’na ka elongnga. Pa’ Samad neng pekkerra acaca, “Bau kentho’ reya tantona dari kentho’na oreng se ke’ tengnga”. Pa’ Samad ta’ kakorangan akal ngadhebbhi kabada’an se sanget ta’ nyaman, lajhu ngoca’, “Are mangken neko ce’ naassa sabab tamoy se dapa’ kakonco’na elong banne bauna kocor pole tape ra’-cora’na bauna con-laccon se molae tombu ta’ amet, banne ghun nyengnga’ tape majhreppen ka lobangnga elong”. Ngeding oca’na Pa’ Samad panompangnga pas aghella’an kabbhi.
Saellana dapa’ katermenal kottha panompangnga toron ghan setthong pas majar kabbhi kos-ongkossa. Tape Pa’ Samad ghi’ ghliya’ terro taowa da’ oreng se akentho’ baceng ghella’. Pa’ Samad pas ngoddhi ngoca’, “Kare setthong se ta’ majar, se akentho’ ghella’’”. Eantarana panompang se toron pas bada se nyambhit, “Bula ampon majar, Ka’, ghella’ da’-ngada’!”. Ngeding jawaban oreng ghella’ Pa’ Samad lajhu ngoca’, “O, baddhinna sampeyan, Le’, se akentho’ ghella’ kadissa”. Oreng ghella’ ajawab, “Engghi, sabab kentho’ bula pon ekeceng keng ghi’ ngaltho’, dhaddhi pas leddhu’, ta’ langkong, Ka’, saporana!”. Pa’ Samad sem-mesem sambi gu’-onggu’an. (M.Rasyad. 27 Maret 2014).  


20.      Tangessa Ana’ ban Embu’ E Tengnga Malem

Neng jhaman lamba’ e Tana Arab bada embu’ ban ana’. E tengnga malem bakto sakabbhina makhlok tedung ngeddha, se kaduwa ghella’ atangnge lantaran se ana’ nanges kalaparan menta ngakanna. Serrena odi’na embu’ ghella’ ce’ meskenna, neng daporra tada’ berras se etana’a apa pole jhuko’ se arghana larang. Kaangghuy ngaposse ana’na embu’ ghella’ dha-kendha atana’ neng kobali se essena coma bako bliker. Se embu’ dha-kendha aghaluy kobalina sambi ngoca’, “Dantos naaa’ embu’ ghi’ atanaaa’a sakejjha’aghiiii’ nase’na masssa’”. Tape ta’ abid ana’na pas nanges pole lantaran tabu’na ce’ laparra ongghu. Embu’na ngaposse pole tape ana’na terros nanges aserro lapar. Bid-abidhan bakto embu’ ghella posang mekkerre tangessa ana’na, pas e lowar labang daporra bada oreng tok-tok-tokan amit menta maso’a. Deng la ebukka’ labangnga pas paddhang reng lake’ lanjhang raja, panyapana laon ce’ adhabbha, oca’na, “Bula’ ghella’ neng lowar ngeding ana’na’ dika nanges terros anape?”. Embu’ ghella’ ajawab, “Bula oreng mesken, ana’ neko kalaparan nanges menta ngakanna, bula ngaposse dha-kendha atana’aghi neng kobali ngangghuy bato bliker ma’ le ana’ bula ambu se nanges, tape pagghun bhai terros menta ngakanna, tabu’na kelpes tada’ essena, ana’ bula ta’ ngarte jha’ embu’na ta’ andi’ berras se etana’a, bula’ sampe’ samangken ta’ ngarte pamempen neng ko’enja, e tana Arab neko loppa da’ oreng mesken akantha bula, aba’na ghun nyaman tedung ta’ mekkerre jha’ mangken etengnga malem se pettheng calemodhan ana’ bula nanges aserro lapar terro ngakanna, sampe’ samangken ghi’ tada’ bhantoan dateng, nape ghi’ ngantos ana’ bula mate ghallu? Embu’ ghella’ nondu’ sambi nanges aeng matana aghrabhas ce’ santa’na, berra’ ongghu nangghung sossana se salanjhangnga odi’ eloppa’aghi oreng bannya’. Embu’ ghella’ ta’ aromasa sakale jha’ oreng lake’ se bada e seddhi’na se dateng ka aba’na neng tengnga malem jareya sanyatana sahabhat nabi se moljha, Syayyidina Umar bin Khatthab. Kadatenganna sahabhat ghella’ neng tengnga malem lakar ta’ abala lantaran terro taowa ongghu kabada’an rakyatta. Syayyidina Umar pas amit kaloar abaliya. Ta’ abit dari etongan jam sahabhat se moljha ghella’ pas abali sambi nyongkol sakarong ghandum ebaghi da’ embu’ ghella’ sopaja etana’ ren-aren. Samarena jareya sahabhat ghella’ pas amit moleya. (Kisah ini sesuai dengan perkataan Beliau yang sangat mulia, katanya, “Jika rakyatku lapar maka saya orang yang paling belakang kenyang”.) M. Rasyad. 11 Mei 2014

 21.      Rida’i ban Reya Nengghu Ba’a

Ojhan dherres ce’ rajana, dhagha aeng songay ngalowa alompay ba-saba sebada e dhi’-seddhi’na.  Kaprana mon bada ba’a raja bur-leburra na’-kana’, ta’ mekker jha’bhabhajha. Rida’i ban Reya kana’ ngoda lebur eng-aengan. Apa pole mon bada ba’a raja, sekaduwa lakar ratona ngoy-langngoyyan. Bakto bada ba’a raja neng kampongnga sekaduwa entar nengghu ba’a da’ ghladhak. Ta’ abit se jheng-manjheng e ghladhak pas ngatela na’-kana’ bine’ elanyo’ ba’a. Rida’i takerjhat pas lajhu alonca’ ka songay nolong na’-kana’ bine’ ghella’ tako’ sampe’ mate. Dhineng Reya ghi’ posang sambi aorak, “Tolong-tolong bada na’-kana’ bine’ elanyo’ ba’a esongay, aduuuuu, tolooooong”. Mare aorak Reya pas noro’aghi alonca’ ka songay nabang Rida’i. Aherra na’-kana’ bine’ ghella’ katolong ban se kaduwa. Saellana kana’ bine’ ghella’ epaonggha da’ pengghir songay, Reya pas ngoca’, “Ontong ghi’ katolong mon enja’ tolos mate”. Rida’i manglo Reya, “Ella jha’ da’iya, areya lakar bagiyanna slamet, takdirra”. Bit-abidhan saellana na’-kana’ bine’ ghella’ enga’ ban bisa ajhalan sekaduwa noro’e ngater sampe’ dapa’ kabengkona.
Olle tello are dari kadhaddhiyan ghella’ Reya maksa da’ Rida’i se entarra pole da’ bengkona na’-kana’ bine’ ghella’, maksoddha terro kennalla lebbi semma’ pole, oca’na, “Ke’ maju mon entarra pole kabengkona na’-kana’ bine’ rowa se tasellem e songay bari’!”. Tape Rida’i nganggheb partolonganna lamare tada’ kaparloan pole, oca’na, “Ella, ta’ osa, lamare!”. Reya nyambhung, “Enja’ da’ salana entar asilaturrahmi da’ reng towa duwa’na”. Tape serrena Reya ce’ rajana karebba pagghun bhai se maksa’a Rida’i. Dhineng Rida’i ce’ kokona negghu’ cacana jha’ kaparloan lamare ta’ osa entar pole, oca’na, “Silaturrahmi banne elakone polana aberri’ partolongan, tape karana karida’an, kaparloan se bari’ lamare ta’ osa entar pole”. Ngeding oca’na Rida’i ghella’ Reya pas amit da’ Rida’i aba’na entarra dhibi’, oca’na, “Iya, mon da’ iya sengko mangkadda dhibi’ da’ bengkona na’-kana’ bine’ rowa”. (M. Rasyad. 12 Mei 2014)

 22.      Kata’ E Babana Cangkelongan

Krok-krok-krok-krok-krok-krok monyena kata’ e babana cangkelongan. Sakeng abidda kata’ ghella’ neng babana cangkelongan, pas loppa ja’ aba’na bada neng kennengngan cope’ se ghun coma sabuso’na bhadhanna. Kata’ ce’ apangangghebba ada’ alam pole se lebbi legga ban lebbi bhaghus dari kennengnganna dhibi’. Neng pekkerra kata’ aromasa paleng jago, paleng kowat, ban paleng-paleng laenna. Mala kata’ apangako mahlok paleng raja neng alam jhaghat. Oca’na bi’-dhibi’an, “Neng alam reya coma sengko’ mahlok se paleng raja laenna ne’-kene’ kabbhi, reya tang tengnga la dhu-dhuk ka langnge’, ha-ha-ha-haaa”. Kata’ ce’ parcajana tengngana se dhu-dhuk ka cangkelongan e sangka la dhu-dhuk ka langnge’ se bhiru.
Settong bakto bada bilis sakanca’an maso’ ka dalem cangkelongan. Ngatela mahlok laen ghella’ kata’ pas ngoca’ sambi nye-ngenye, “Ah, da’dimma’a bhai ba’na, Cong, re’-kere’ ghi’ bau kemme wa-matowa maso’ ka tang kennengngan, edinna’ reya coma sengko’ se paleng kobasa se laen ta’ olle samakobasa apa pole wa-matowa, sengko’ reya rato sajhaghat se ta’ bisa etandhinge sapa’a bhai!” Bilis ghella’ pas nyambhid lantaran ghliya’ da’ cacana kata’ se ghendhak ban buta pangataowan, oca’na, “He, kata’ se bhudhu ja’ bhi-kabbhiyaghi ghendhaggha ba’na degghi’ pas nemmo apes, essena alam reya banne ghun coma ba’na ban ta’ sacope’ parkera’anna ba’na”. Kata’ sajan ghendhak, sambidda, “Sapa mahlok se bisa makala sengko’ neng alam reya, kan tada’ ghun coma sengko’ se bisa mabiru ban mamera kabada’an?” Bilis sakanca’an pas buru nyong-ngenyong kalowar dari cangkelongan tako’ ka kata’ se la molae pegghel nae’ dara. Bilis buru, sambi ngoca’, “Da’ ghunana atokar caca ban kata’ se ghendhak, tengel, ojhub, ban pengko rowa”.
Ta’ abid bilis se buru, cangkelongan ghella’ pas etempak oreng. Kata’ takerjhat sambi ablingas akantha kaddhal ghagghar pas alonca’ buru kajhauna nyare pangetegghan. Kata’ apangrasa ce’ malona ka bilis tape serrena tabi’adda tengghi kata’ tada’ neyat mamaba’a ka bilis. Bilis se toman e nye-kenye kata’ ghella’ ngeding kabar jha’ kata la buru dari cangkelongan ngeteg e lobang se ta’ jhau dari bilis ghella’. Bilis sakanca’an terro nyapottha da’ kata’ se ngeteg elobang. Sadapa’na bilis pas ngolok salam, “Selamat pagi kawanku, selamat tinggal di tempat yang baru!”. Kata’ ghella’ banne pas perag tape pas nyenthak ngojuk bilis kalowar, sambi ngoca’, “Rek-kerek namoy ka Istana Raja tak tahu diri !” Kata’ ghlela’ ta’ ghellem aoba tabi’at ban tengkana maske la-balana bilis la abukte bender. Bilis buru sambi ngoca’, “Maaf Baginda Raja, hamba tidak betah disini !” (M. Rasyad, 24 Oktober 2014)


23.      Pasar Pakong Katonon

Tengnga malem, bakto dha-ngeddhana oreng tedung, pokol 11.30, malem Kemmis tanggal 30 Oktober 2014 dari mesjid jami’ Pakong ce’ lantona lebat lesbeker oraggha oreng, “Tretan, jhaga-jhaga Pasar Pakong katonan, samangken ampon katonon, tolong-tolong, Pasar Pakong katonon!” Sakabbhina magharsare/ra’yat pada jhaga ablandas dari tedungnga. Kalowar romana bangsebang, lebbi-lebbi oreng se pada andi’ bharang dhagangan e pasar. Reng-oreng pada berka’ nyassap akanta mano’ ngabbher nujjhu pasar ta’ mele jha’ malem epada’aghi ban seang.
Dari jhau apoyya ce’ katonna jha’ rabag tor alabghulab, acora’ la-jhilana nagha lat-mellat langnge’. Dhining kokossa ngebbhul ngolbu’ alung-ghulung nyosol langnge’ se pettheng calemoddhan, sambi etoro’e nyarbuna to-lato se ngabber sasat mano’ dhaddhali ngantos ojhan. Rassana kaate akanta keyamat, ngennes acampor sossa sabuluna kole’ maskeya ta’ noro’ andi’ bharang dhagangan e pasar. Ta’ dhaddhi ate noro’e mata se sambi ngabas ko-toko ban barung se pareppa’na ekello’ apoy, angos dhaddhi marda ban abu dari bhrangassa se Jago Merah. Dhineng serrona oreng ngareyong ban tanges asaloy pojhi do’a da’ Ghuste Allah, sajan nabai rassana ate se sossa.
Ra-kera satengnga jam pasar ella possa’ ban oreng se nenggu, ngremmet pada moso bilis. Bada se coma nenggu malolo, bada keya se bellas atatolong noro’ makalowar bharang dhaganganna oreng da’ pengghir lorong. Ta’ abit dateng duwa’ motor Pemadam Kebakaran dari Mekkasan. Sadapa’na lajhu nyemprote apoy so aeng ngangghuy sellang. Tancella ce’ santa’na tape serrena apoyya ce’ rajana pasar teptep ta’ katolong.  Bharang dhaganganna oreng se tellat ta’ japo’ nolong lantaran ta’ dhuli tao ban jhau bengkona banya’ se ta’ melo dari amoghanna apoy. Tape bannya’ keya se sempat nolong maske sabagiyan ecapo’ kello’ sakonne’. Ontong kadhaddhiyan ghella’ ta’ sampe’ merre mamate manossa ghun coma bharang dhagangan malolo. Moga-moga se katebha’an eprenganna kowat iman ban ta’ ceggha’ pangareb nyare rajhekke pole, amiin (M. Rasyad, 31 Oktober 2014)  


 24.       TANGGUG SAKTE

Samalem bhenteng dhalmos ta’ ngeddha tedung esemba’i ban ngen-angenna dhibi’. Bakto sobbhu la mare ajam akongko’ ban mano’ se ngoce la pada esep, Dhalmos neng kamarra aghella’ bi’-dhibi’an, ta’ abit pas kalowar romana entar da’ tatangghana nyare enjhaman tangguk ban ghungseng. Saellana apeddhel se nyare aherra Dhalmos pas nemmo. Neng bengkona Dhalmos lajhu naleyaghi ghungsengnga da’ nyog-monyoghanna tangguggha.
Bakto ghi’ laggu, ghi’ bu’-rebu’, Dhalmos ajhalan nyong-ngenyong nojjhu pasar, bas-narabas saba, ombhut, ban songay. Dapa’ ka pasar Dhalmos lajhu ka rung-barung nase’ nemmone sakabbhina jhuraghan barung pas to’-koto’ ne’-kene’ sambi ajhuluaghi bharang se eperghem, ta’ abit Dhalmos ban jhuraghan pada aghella’an kak-ngalakkak sambi gu’-onggu’an.
Ra-kera pokol sanga’an, rung-barung nase’ la possa’ oreng, Dhalmos pas agrilya dari barung nase’ ka barung nase’ laenna. Bakto barung nase’ bannya’ ban oreng ngakan Dhalmos se ngangghuy tanggug maso’ ka barung dapa’ ghan labangnga pas aonggu’ tello kale, oreng bannya’ pada takerjhat lantaran ngeding monyena ghungseng ce’ ranyengnga dari tangguggha Dhalmos. Mare aonggu’ Dhalmos pas ngoca’ da’ jhuraghan, “Nase’ sapereng, jhuko’ ate lema kerra’!”. Jhuraghan nyambhit,” Engghi, engghi, Pa’ Towaaann, sakalangkong baaannnya’!”. Mare ngakan Dhalmos pas kalowar ta’ amit ghun coma mamonye ghungsengnga kalaban aonggu’ tello kale. Oreng bannya’ pada kasambu’ polana ta’ majar ban ta’ etaghi so jhuraghan. Bannya’ oreng  nya’-tanya’an ka jhuraghan, tape jhuraghan coma ajawab ampon lastare. Dari jawaban jhuraghan ghella’ reng-oreng sajan bhingong dhaga bada se dhi-ngoddhi nebbhak, oca’na, “Pola oreng rowa andi’ kasaktean neng tangguggha?”. Se laen nyambhung, “Bisa, iya, sabab se jhuraghan ta’ ghi-naghi, pola-pola jhuraghanna epalenglong dhagha loppa se naghiya?”
Dhalmos terros maso’ pole ka barung laenna. Oreng se kasambu’ ghella’ terros noro’ bunte’ dari barung ka barung. Serrena Dhalmos terros ta’ majar oreng ghella’ pas terro to’-koto’a ka Dhalmos, oca’na, “ Ka’, tore arembhak da’ ko’enja”. Dhalmos dha-kendha ta’ enda’ tape atena ce’ peraggha. Dhalmos ngoca’, “Bada nape, Le’, bula ce’ kabhuruna se dapa’a ka compo’?”. Oreng ghella’ lajhu ngoca’ rang-terrangan terro melleya tangguggha. Tape Dhalmos rang-malarang, oca’na, “Abaaa, tangguk neko ta’ bisa eporop pesse sakebbhuk!”. Oreng ghella’ sajan akareb pas ngoca’, “Mangken ghallu, Ka’, bula keng ce’ terrona se andi’a, saponapa’a bhai bula enda’ nebbhus!”. Dhalmos pas maghendhak, oca’na, “Mon lema juta eeennda’ dika, kooowat majar, kerana?”. Oreng ghella’ pas majar buto, ta’ bannya’ pekker. Saellana Dhalmos narema pesse pas apessen, oca’na, “Tangguk neko angghuy pole neng pasaran se bhakal dateng banne mangken sabab ampon lebat bakto!”. Dhalmos terros mole kabengkona, e ro’ jhalan sambi aghella’an kek-ngalekkek polana la olle pesse lema juta ropeya.   
Dapa’ ka are pasaran pole, oreng se melle tanggugha Dhalmos dhi-ngoddhi maso’ barung nase’ nendha Dhalmos. Oreng ghella’ dapa’ ghan labang pas aonggu’ tello kale, terros ngoca’, “Nase’ sapereng, jhuko’ ate lema kerra’!”. Samarena ngakan oreng ghella’ pas ondhur ta’ amit ghun coma aonggu’ tello kale nero carana Dhalmos. Juhragan ngatela oreng ghella’ ondhur ta’ majar, pas  ngolok, “He, Le’, pessena nase’na ghi’ ta’majar!”. Tape oreng ghella’ pagghun bhai se ondhur ding-mata’ngeding terros ngenyong majhau. Tape jhuraghan pagghun naghi ban nabang oreng ghella’. Aherra oreng ghella’ pas majar. Jhuraghan ngoca’, “Ontong sampeyan, Le’, teppa’ ka bula, mon teppa’ ka reng laen sampeyan ampon eghebbhuk, bisa bindul kabbhi, jha’ bali’i ghi, ma’le ta’ bindul!”. Oreng ghella’ pas abhalik atanya, “Ka’, anape se pasaran se ngada’an sampeyan ma’ ta’ ghi-naghi ka oreng se nganghuy tangguk neko, seddhengngan bula pada ngangghuy tangguk neko ghi’ etaghi?”. Jhuraghan aghella’ kak-ngalakkak, sambi ngoca’, “Sampeyan, Le’, ampon sala cara, bula ka’dhissa e bakto etanya’aghi ban oreng bannya’ ajawab ampon lastare, makana ta’ ghi-naghi ka oreng se atanggugghan, sabab la’-ghella’na bakto lagghu, ghi’ bu’rebu’ oreng se atanggugghan ampon majar kada’ dhaddhi bula ta’ naghi, cokop ajawab ampon lastare”. Oreng ghella’ aromasa sala dhibi’ kabhuru melle bharang se eangghebba sakte. Da’ Jhuraghan pas ngoca’, “Engghi salana bula, Ka’, sakalangkong paemoddha sampeyan da’ bula”. (M. Rasyad, 5 Januari 2015)

  
25.      Tello’ Oreng Ena Nengghu Biskop

Bada tello’ oreng dhisa ena sakanca’an entar ka kottha terro nengghuwa biskop. Dapa’ ghan taneyanna gheddhung biskop pas ngeding pangomuman, kedingnga, : “Halo-halo perhatian bioskop untuk malam ini gratis tetapi syaratnya hanya boleh ditonton oleh orang yang tidak cacat, sekian terima kasih!” Ngeding pangomuman ghella’ oreng se ka tello pas sossa, rassa bhadhanna keddhur ta’ andi’ ora’, sabab aba’na la ce’ akarebbha se nengghuwa ban pole se ajhalan soko dari dhisana ce’ jhauna cokop malesso bhadhanna, o-tao dheng la dapa’ pas ta’ bisa nengghu, pekkerra renthek ta’ jhama’. Ta’ abit se ghuk-magghuk mekkerre kastana dhibi’ neng pengghir lorong e seddhi’na gheddhung biskop sala settong dari kancana se tokkong pas apanemmo cara kaangghuy bisa nengghu biskop, oca’na, “Mara jha’ pas sossa terros, sengko’ andi’ akal kaangghuy bisa maso’ da’ gheddhung biskop”. Ta’ mare acaca kancana se kecek pas nyalko’, “Aduuuu, da’ dimma’a dhika ma’ bung-magambung, tedung ra ma’le olle bila’ sakontol, ha ha ha haaaa!”. Kancana ghella’ pas nerrossaghi panemmona, oca’na, “Enana sengko’ so ba’na reya banne alangan pas ta’ bisa nengghu biskop, sanyatana ena reya bisa dhaddhi sanjhata se mandhi kaangghuy malenglong pajaga biskop se bada e labang rowa!” Kancana se dhungseng nyabhit, oca’na, “Oooo, jha’ ros-terrossaghi ra, leceggha dhika bula tamba ghliya’ ngeding bhidadhuna dhika!” Tape kancana se tokkong ghella’ pagghun nerrossaghi panemmona, sambhungnga, “Carana dhegghi’ mon lapara’ dapa’a  ghan labang ma’ le ta’ etemmo ban pajagana, ba’na ghan settong dari se dhungseng dhakendha ngeding bauna kento’, elongnga tokobbhi tanangnga sambi ngoca’ baceng-baceng sapa akento’ ma’ ta’ tao adhab. Terros  kanca se kecek salaja maju, degghi’ para’ ghan labang dha-kendha aserro jhreppen matana ghusek sambi ngoca’ adu tang mata kamaso’an regghu peddhi-peddhi-peddhi ce’ peddhina. Terros sengko’ se tokkong reya dha-kendha’a neddha’ manco’ sambi ca’-kenca’an ngoca’a adu-adu-adu-dududududu sengko taneddha’manco’!” Saterrossa settong parsettong se katello ghella’ molae maso’a da’ gheddhung biskop. Se dhungseng nyemma’ ka labang pas maso’ sambi atotop elong ngoca’, “Baceng-baceng, Pa’, bada se akento’! Se kecek noro’ bunte’ pas maso’ sambi aghusek matana salaja ngoca’, “Adu-adu, Pa’, mata bula jhreppen kamaso’an regghu, peddhi-peddhi-peddhi!”. Terros se tokkong pada maso’ sambi ca’-kenca’an ngoca’, “Adu-adu-aduuuu, Pa’, ma’ bada manco’ leca’ soko bula tateddha’ manco’!” Aherra oreng se katello ghela’ pada bisa maso’ kabbhi da’ dalem gheddhung biskop. (M. Rasyad, 17 Pebruari 2015)      




1.  Tak-takdur.
Ka bara’ ka tengghina..
Se bhutak nabbhu jhidur.
Aghella’ da’ ghighina.

Sat-pasat daun bhako.
E legghung bannya’ jhuko’.
Pa’ Rasyad ta’ andi’ lako.
Bhan lagghu tedung malekko’.

Ta’ aranca’ ta’ aramo’.
Ghaneka bhungkana beddhusan.
Ta’ ngoca’ ta’ akemo’.
Ghaneka oreng todusan.
                                    (M. Rasyad)


2.  Nyare Elmo
Sakola’an dhasar tos-antosan
Ngamba’ mored se ettasan
Bu-Pa’ Ghuru ban Atasan
Pada bhajheng ros-terrosan.
Maju mored pa ce’ jhatnana
Ma’ le elmo bannya’ ghunana
Bila towa dhaddhi reng aghuna
Tanto senneng reng towa duwa’na.

                                                          (M. Rasyad)



BHASA MADHURA KELAS 3 SEMESTER 1
M. Rasyad, Guru SDN Cenlecen 2, Pakong, Pamekasan, Madura

Artena/Laen Oca’na
1.   eparenta                    artena esoro 
2.   po-sapo lente            artena pakakas dari lente kaangghuy
                                      abhersean taneyan
3.   po-sapo kellot           artena pakakas dari seppet kaangghuy
                                      abhersean taneyan
4.   saellana                     artena samarena, saamponna     
5.   pakakas                     artena parabhut
6.   asaor mano’              artena nyambhit areng-bhareng
7.   adhabu                      artena ngoca’, abala, acaca, abhanta
8.   abharis                       artena ajhirjhir
9.   bhajheng                  artena pateng
10.saoddha                     artena sambhitta
11.bhudhu                      artena bughung, dongol, gendeng
12.ghutong rojhung      artena salang tolong
13.aghariyungan                       artena gharidu’, enger, ghighir, ramme
14.bang-sabang             artena kraba’
15.kas-rakas                   artena bu-rombu, sarka

Artena/Maksoddha Oca’
1.   atatele’                       artena ………………           
2.   melana                       artena sababba
3.   nyanda’                     artena nyapot
4.   celleng ngalereng   artena ce’ cellengnga, celleng talebat
5.   bhala                          artena famili, kalowarga
6.   toron sakola              artena mole sakola
7.   rok-ngerok                 artena ca-nganca, nget-nengnget
8.   abhetthek                  artena amassa’, ala-ola
9.   ngandha’ aghi          artena nyareta’aghi
10.kantos                         artena sampe’, kangse, kongse, dhala, dhagha, tagher

Oca’ Sambhatan
1.   Taretan ngoda’an esambhat ale’
2.   Taretan bine’ se towa’an esambhat embhuk
3.   Reng towa lake’na eppa’ otaba embu’ esambhat kae/emba
4.   Ana’na majhadi’ esambhat sapopo
5.   Reng towa bine’na eppa’ otaba embu’ esambhat nyae/emba

Artena Parebhasan
Conto;
1.   Abaddhay oca’ artena ekoca’aghi da’ oreng se dhujan ngacaca   oreng laen.
2.   Abeddha’ e dalem aeng artena lalakon se tada’ ghunana.
3.   Aba’ kesa cethak gherrang artena asor tor mesken.
Tetene!
1.   Bhelling kaojhanan artena ta’meddas baburughan
2.   Noro’ bhabang artena noro’ pato ta’ngarte ka maksodda
3.   Nompa’ jharan apajungan artena ontong dukale
4.   Aora’ kaba’ atolang besse artena ce’ kowadda
5.   Nyaba’ tellor e batton artena ngalakone settong kalakowan se sanget bhabhajha

Artena Oca’
1.   ghutong rojhung      artena salang tolong
2.   abharis                       artena ajhijhir, ajhajhar
3.   atatele                        artena ………….      
4.   abaddhay                  artena ajhuwal
5.   abhettek                     artena asa’-massa’, ala-ola

Bhasa Engghi Bhunten
1. entar                 bhasaepon    nyabis, meyos
2. nengghu         bhasaepon    ngoladi, nengale
3. dateng             bhasaepon    rabu
4. iya                     bhasaepon    engghi
5. sengko’            bhasaepon    kaula, abdhina

Oca’ se Sorop (sambhatan)
1.   Taretan lake’ se towa’an asambhat kaka’
2.   Taretanna reng towa esambhat majhadi’(anom/ghutte, nyannya / bhibbhi’)
3.   Oreng bine’ se ngejhung neng tabbhuwan esambhat  …………
4.   Se anyanyi neng orkes esambhat …………..
5.   Se ngajhar e sakola’an esambhat ghuru

Ondhaggha Bhasa
      Enjha’ Iya                  Engghi Enten          Engghi Bhunten
1.   sengko’          -           bula                -           kaula, abdhina, abdhi dhalem
2.   ngakan          -           neddha, madhang - adha’ar
3.   ba’na              -           dhika              -           sampeyan, ajunan, panjhennengan
4.   dimma            -           dimma            -           ka’emma, ka’dimma
5.   ngeding         -           ngeding         -           mereng, meyarsa
6.   arapa              -           anape             -           aponapa
7.   acaca             -           acaca             -           ngandhika, adhabu
8.   areya              -           aneka, aneko-          ka’into, ka’dinto
9.   atanya            -           atanya            -           modhut pareksa
10.atemmo          -           atemmo          -           apangghi

Bhasa Engghi Bhunten
  1. Eppa’ entar ka masjid.
Eppa’ meyos ka masjid.
2.   Fiyan aghabay lajangan.
      Fiyan abhadhi lajangan.
3.   Pa’na Eko ngakan e dapor.
      Ramana Eko adha’ar e dapor.
  1. Sapa se aghabay lajangan?
Pasera se abhadhi lajangan?
  1. Kalambhina Eppa’ esassa.
Rasoghanepon Rama esassa.

Bhasa Engghi Bhuntenna
1.   Sengko’         bhasa engghi bhuntenna kaula, bhadhankaula, abdhina, abdhi dhalem
2.   Ba’na                         bhasa engghi bhuntenna sampeyan, panjhennengan, junan dhalem, ajunan
3.   Bhantal          bhasa engghi bhuntenna  kajhangsera 
4.   Pereng           bhasa engghi bhuntenna  ambeng, lantaran
5.   Sello’              bhasa engghi bhuntenna sesser
6.   Calana           bhasa engghi bhuntenna  …………….
7.   Songko’         bhasa engghi bhuntenna  kocca
8.   Tasmak          bhasa engghi bhuntenna  pangoladhan
9.   Odheng         bhasa engghi bhuntenna  sengel
10.Samper           bhasa engghi bhuntenna  senjhang
           
Artena Oca’
1.   alenteng        artena apeddhel
2.   lagghang       artena sempat, kobher, bada bakto
3.   asela              artena toju’ kalaban soko epelkot
4.   adhekkong    artena nengkong
5.   atempo           artena toju’ alerpo’

Papareghan
  1. Pak-tepak ban ghuddhuna, tapapak pada buddhuna.
  2. Ajhamo neng amperra, tatemmo pada caleperra.
  3. jhang bu’ jhang mor, lanjhang obu’ lanjhang omor.
  4. Ka Sarongghi ngeba are’ mon la soghi jha’ re’-cerre’.

Noles Laten Madhura
Ter-ater               : a ban e
Panoteng            ; a, e, an, ana, na, ban aghi
Conto:
-     sapo               = asapoan kodhuna etoles            asapowan
                                 esapoe kodhuna etoles esapowe
                                 sapoana kodhuna etoles            sapowana
                                 sapoa kodhuna etoles sapowa
                                 sapoaghi kodhuna etoles           sapowaghi
-     Belli                = bellia kodhuna etoles belliya
                                 belliaghi kodhuna etoles belliyaghi
-     Tojjhu                        = tojjhuaghi kodhuna etoles tojjhuwaghi
1.   temmo           = atemmo, etemmo, atemmowa, etemmowe, temmowan, temmowana, temmona, temmowaghi.
2.   soro               = asorowan, esoro, sorowan, sorowana, sorona, sorowaghi.
3.   pako               = apako, epako, epakowa, epakowe, pakowan, pakowana, pakona, pakowaghi.

Eja’an sebender
1.   ekatoe            kodhuna etoles        ekatowe
2.   esareaghi      kodhuna etoles        esareyaghi
3.   etoghui          kodhuna etoles        etoghuwi
4.   epakoa           kodhuna etoles        epakowa
5.   eondhua        kodhuna etoles        eondhuwa

Artena Oca’
1.   bakto lagghang        artena baja sempat
      bakto                          artena baja, naleka
2.   dhadhingghalan      artena nan-dhinan
3.   epalanggheng          artena epateptep ta’ba-oba
4.   ngeter                         artena ………………           
5.   ngeper                       artena ngeppek, possa’                 

Papareghan
  1. Sampan parao, tabu’ lapar da’ reng tao.
  2. Pangkor nyangkornyangan, oreng dapor nyang-kennyangan.
  3. Engli toneng, aeng aghili batona neng-enneng.
  4. Ajhamo neng amperra, tatemmo pada caleperra.
  5. Ellang jha’ dharaa pote, korang jha’ badaa pole.
  6. Nyangle, sekennyang mole.
  7. Nyanglongbi’, sekennyang tolong dhibi’.
  8. Lenglong, malengnga ekapolong.
  9. Engli toneng ta’ jhi, aeng agili bato neng-enneng kata’ se ngajhi.
10.Walkaelah walkaelu, ngakan tela kael gallu.
11.Parperpor, mon lapar jha’ lajhu ka amper tape lajhu ka dapor.
12.Bangbingcengno’, tabing alobang koceng se nyono’.
13.Wetattoe koddhu’ lenteng, owa’ reng atae nondu’ baceng.
14.Nengnong nengghar panjhalin rosak, oreng ghunong capo’ tengghar buri’na soak.
15.Tak-tak-dur ka bara’ ka tengghina, se bhutak nabbhu jhidhur aghella’ da’ ghighina.

Nyamana Kembhang
1.   Kembhangnga gheddhang           nyamana tongkol
2.   Kembhangnga tarnya’        nyamana rentep, jhagghur
3.   Kembhangnga sere                        nyamana apa
4.   Kembhangnga accem        nyamana mengos
5.   Kembhangnga apokat        nyamana kennes
6.   Kembhangnga baluntas    nyamana prapos
7.   Kembhangnga bhalimbhing nyamana clekker, maya
8.   Kembhangnga bhako         nyamana bunga
9.   Kembhangnga cabbhi        nyamana kacowes, menne’, mellek
10.Kembhangnga cengke       nyamana polong
11.Kembhangnga dhalima      nyamana ako
12.Kembhangnga dhurin         nyamana dlungop
13.Kembhangnga jhambhu monyet nyamana lancang
14.Kembhangnga jhaghung   nyamana tongghul
15.Kembhangnga kates           nyamana rambay, jhantel

Abhasa Engghi Bhunten
  1. Sapa se molong ghangan langker?
Pasera se mondhut ghangan langker?
  1. Ebhuna Suliha melle tarnya’.
Ebhuna Suliha ngobange tarnya’.
  1. Kalambhina Rama abarna pote.
Rasoghanepon Rama abarna pote.
  1. Ebhu nengghu televisi.
Ebhu ngoladhi televisi.
  1. Rama entar ka maseghit.
Rama meyos ka maseghit.

Tabhaliggha Oca’
1.   cakang           x          lemmos, males, dhalmos
2.   ro’om              x          baceng, baseng
3.   jhau                x          semma’, para’
4.   mekko                        x          mekkar, marok
5.   nemor             x          nambhara’, mosem ojhan
6.   landhu           x          kajal
7.   jhurbhu          x          kernet, kotet
8.   epapolong     x          epapesa
9.   perak              x          sossa
10.towa                x          ngoda

Papadanna Oca’
1.   nyambhit       = nyaot, ajawab
2.   tegghal           = talon
3.   ba’a                = banjir
4.   edhu’um        = ebagi
5. ghumbhus      = ghambha’
6.   ngardunge    = nyarbhu, aghura’
7.   Sabatara        = sampe’ ghandinna’ ghallu, sakejjha’, sabagian, bi’- dhibi’an
8.   Sabbhan       = jhaman lamba’, kona, bilan, dhimen, sambharang, sabharang
9.   Baratta           = alarbhat sajan jhau, tada’ ka-lopotan pada epamelo.
10.Barbar             = birbir, marbar

Artena Oca’
1.   cakang           artena parekas, bhajheng
2.   ta’ cokba        artena ta’ tobang, ta’ kadhik ambu, ta’ cobbha, ta’ katek ambu, ta’ kadhik ambu
3.   baraghat        artena bhandha
4.   ontong           artena pojhur
5.   ekabhuto       artena ekaparlo
6.   nyarbhu         artena ngardunge, aghura’
7.   nyarbu           artena abu se ngebbhul amargha esapsap angen

Tabhaliggha Oca’
1.   jhurbhu          x          kernet, kotet
2.   mekkar           x          kencop, mekko
3.   bhunga          x          sossa
4.   baceng           x          ro’om
5.   ajhuwal          x          melle

Nyamana kembhang
1.   Kembhangnga tarnya’        nyamana       jhagghur
2.   Kembhangnga gheddhang nyamana     tongkol
3.   Kembhangnga sere            nyamana       apa
4.   Kembhangnga padi                        nyamana       jheppon
5.   Kembhangnga jhaghung   nyamana       tongghul


Artena Oca’
1.   notobhan       artena ngenteppan
2.   kaalok            artena kaonang, kalonta, kaonar, kaoncar, kaotara
3.   kalonta           artena kaonang, kaonar, kaotara, kaoncar
4.   congkop         artena papajunna kobhuran
5.   mandhapa     artena pandhapa, pancanete
6.   jhujhuk           artena teppa’, lajhu nojjhu ka settong kennengngan
7.   pasareyan     artena makam, kobhuran, asta, astana, paluadhan
8.   esambhat      artena esebbhut
9.   gharabhan    artena lalakon
10.parsasat         artena akanta, akadi

Abhasa Engghi Bhunten
  1. Iya, Bu, sengko’ se noro’a!
Engghi, Bu, kaula se ngerenga!
  1. Enja’, Nom, sengko’ ta’ mekola!
Bhunten, Nom, kaula ta’ mekola!
  1. Iya, sengko’ pas moleya!
Engghi, kaula pas palemanna!
  1. Arman esoro alako apa’an?
Arman epakon ngastane ponapaan?
  1. Epabaramma rombu jareya bi’ ramana Arman?
Epakadhiponapa rombu ghapaneka sareng ramana Arman?

Artena Oca’
1.   akalenjar        artena apalessir, apaseyar, akalenjang
2.   pasarean       artena makam, asta
3.   paesan           artena kejhingan, pattok, maesan
4.   soko raba       artena pangpangnga roma se neng tengnga
5.   mandhapa     artena pandhapa, pancanete
6.   ghaliddhighan artena ghiridhan
7.   cindramata    artena .............
8.   re’-are’an       artena tok-petokan
      are’                 artena modus, petok, sada’
9.   jhurkonce      artena pajagana makam
10.bis mini           artena ...........................

Oca’ asal eberri’i ter-ater (awalan) ban panoteng (akhiran): e, a, na, ban an
1.   buku   + na    = bukuna
2.   entar   +  a     = entara
      entar   +  na   = entarra
3.   a  +  somaja  +  an = asomajaan
4.   e  +  pakan    +  e     = epakane
5.   e  +  polong   = epolong

Oca’ se sorop
1.   dapor              banne dhapor
2.   daina              banne dhaina
3.   dhaba’            banne daba’
4.   petthat            banne petat
5.   petthes           banne petes

Oca’ se Teppa’
1.   pada               banne padha
2.   dhag-ondhaggha banne dhak-ondhagha
3.   kella pathe    banne kela pate
4.   dhara              banne dara
5.   saketengnga banne sakethengnga

Panebbhussa Oca’ Bhangsalan
  1. Eatore dha’ar pasae, konye’ ghunong samotemmona. (konye’ ghunong artena temmo, maksodda samonemmona/etemmo)
  2. Dhurin raja, ba’na dhujan nyangka. (dhurin raja artena nangka, maksodda nyangka)
  3. Kalowang kene’, ale’ tako’ epokol lajhu buru. (kalowang kene’ artena bhabbhuru, maksodda buru/ru-kabhuru)
  4. Balang paghar, Edi ajhuwal jhuko’ ollena ajharing. (balang paghar artena jherring, maksodda eghiring/ajharing)
  5. Obu’ mongghing cangkem, margha ngarte Edi pas nondu’. (obu’ mongghing cangkem artena janggu’, maksodda nondu’)

Okara Bhasan
  1. konye’ ghunong reya bhangsana temmo, pas dhaddhi samotemmona.
  2. Bighi accem reya maghi’, pas dhaddhi paghi’, dagghi’, lagghi’.
  3. Paghar lesan reya ghighi, pas dhaddhi pangghi, soghi, pangghina, baghi.
  4. Nyeyor kepa’ reya nyeyor burung, pas dhaddhi burung.
  5. Perreng malang e songay reya tete, pas dhaddhi te-ngate, ngastete, ghate.
  6. Ghanta’ tabing reya ghanta’ cettet, pas dhaddhi epacettet.
  7. Dhurin raja reya nangka, pas dhaddhi nyangka, mengka, sengka.
  8. Klowang kene’ reya bhabbhuru, pas dhaddhi kabhuru, buru.
  9. Ghumo’ dapor reya tomang, pas dhaddhi katomane, toman.
10.Brakay moara reya bhaja, pas dhaddhi bhabhaja, raja, ja-kaja.

Aghabay Okara Bhangsalan
  1. bighi accem : Pabhajheng jhar-ajharan ma’ le bighi accem ta’ kasta ka budi.
  2. nyeyor kepa’: Adu, ma’ pas nyeyor kepa’ se  jhar-kalenjharra  sengko’ la kadung akarep.
  3. paghar lesan: Kaka’na Parno  rowa  sateya  la  dhaddhi  oreng paghar lesan.
  4. brakay mowara: Ja’ amaen lajangan e lorong brakay mowara!
  5. ghumo’ dapor: Sengko’ lamba’ ghumo’ dapor dapa’ da’ Ghuwa Pajhuddhan.

Nyamana Budhu’na Keban
1.   Budhu’na kerbuy     enyamae dhil-gudhil
2.   Budhu’na kata’        enyamae dhaba’
3.   Budhu’na bhanyak enyamae blengngor
4.   Budhu’na caceng    enyamae ellur
5.   Budhu’na cakalan   enyamae cengke’, panet
6.   Budhu’na dhara      enyamae pejji
7.   Budhu’na embi’       enyamae cacempe
8.   Budhu’na etek         enyamae re-merre
9.   Budhu’na entok       enyamae mente, endil
10.Budhu’na ghalte’     enyamae caratcat

Abhasa Engghi Bhunten
  1. Iya, Bu’, sengko’ menta’a!
Engghi, Bhu, kaula nyo’onna!
  1. Enja’, Pa’, sengko’ ta’ enda’!
Bhunten, Pa’, kaula ta’ poron/ta’ kasokan.
  1. Eko esoro tedung?
Eko epakon asaren?
  1. Emba ngakan samangka.
Aghung adha’ar samangka.
  1. Sengko’ mellea buku.
Kaula ngobanganna buku.

Okara Bhangsalan
  1. Nyeyor kepa’, Ali se ngakana pas burung.
  2. Dhurin raja, jha’ bur-lebur nyangka oreng.
  3. Tengate perreng malang e songay, mon ajhalan!
  4. Eyatore dha’ar pasae, konye’ ghunong samotemmona.
  5. Balang paghar, Edi ajhuwal jhuko’ ollena ajharing.

Artena Oca’
  1. nanggha’a kolom     artena ngonjhangnga kompolan ngajhi
  2. nyellep bherras        artena aghiling bherras
  3. nas-panasan ka’-angka’ artena jhung-ejjhungan ri’-berri’ (dha’aran)
  4. tambul                        artena jhajhan
  5. biddhang poka’        artena aeng gula mera campor serre

Rora Bhasa
Conto oca’na:
-     nyekot klambhi         = nyekot kaen eghabaya klambhi.
-     mogher gheddhang            = mogher bhungkana gheddhang ngala’a buwana
Conto okarana:
-          Ma’el esoro nae’ nyeyor.
-          Eppa’na mesel roko’.

Okara se Agandhu’ Rora Bhasa
1.    Amina esoro merres pate.
     merres pate                = merres rot-parotta nyeyor ekala’a patena
2.  Ima nyekot kalambhi e kottha.
nyekot kalambhi       =  nyekot kaen eghabaya klambhi
3.    Kaka’ noles sorat e amper.
noles sorat                = noles dhalubang ekaghabaya sorat.
4.    Arman nae’ kates e budina langghar.
nae’ kates                  = nae’ bhungkana kates ngala’a buwana.
5.    Ebhu ngandhel kopi e dapor.
ngandhel kopi          = ngandhel baddha se aesse aeng eghabaya biddhang kopi
6.    Ebhuna matoro’ jhuko’ da’ nyannya se ka pasar.
matoro’ jhuko’           = matoro’ pesse kaangghuy melle jhuko’.
7.    Anom arao panjha’.
arao panjha’              = arao rebbha se tombu e panjha’.
8.    Bari’ Embuk araghii tapay.
Araghii tapay                        = araghii wab-towabbha/la-kellana tengghang e kaghabaya tapay.
9.    Eppa’ mekol aeng.
mekol aeng               = mekol baddhana aeng.
10.Ka’ Samman ngale somor.
ngale somor              = ngale tana ekaghabaya somor.
11.Bari’ sengko’ ngakan seang neng barung bhi’ Sarendhi.
ngakan seang          = ngakan nase’ ebakto seang.
Artena Oca’
1.   pangadhunan= baddha kaangghuy por-nyampor bharang
2.   acemeng       = ru-kabhuru, su-kasusu
3.   ghasek           = ghassa’, sekghut
4.   pajhat             = lakar
5.   paro duwa’    = paron, epaduwa

Birjhi’anna Oca’
1.   ajhellingngaghi        birjhi’anna     a + jhelling +  na + aghi
2.   aghabaya                  birjhi’anna     a + ghabay + a
3.   kaojhanan                 birjhi’anna     ka + ojhan + an
4.   kadhaddhiyan          birjhi’anna     ka + dhaddhi + an
5.   ecampore                  birjhi’anna     e + campor + e


Artena Oca’
1.   nanggha’ kolom       artena ngonjhang kompolan reng ngajhi
2.   nyellep bherras        artena aghiling bherras
3.   reng-mancoreng      artena mancerreng, ngabas bharang kalaban makene’ mata polana ta’  terrang.
4.   pangadhunan          artena bhaddha kaangghuy camporanna pan-saponapan bharang kaangghuy aghabay jhajhan/jhamo/racekan.
5.   ranta                           artena sanat, rampong





BHASA MADHURA KLS 3 SEMESTER 2

Artena Oca’
1.   notobhan       artena ngenteppan
2.   kaalok            artena kaonang,kalonta,kaonar, kaoncar, kaotara
3.   kalonta           artena kaonang,kaonar, kaotara, kaoncar
4.   congkop         artena papajunna kobhuran
5.   mandhapa     artena pandhapa, pancanete
6.   jhujhuk           artena teppa’,lajhunojjhuka settong kennengngan
7.   pasareyan     artena makam, kobhuran, asta, astana, paluadhan
8.   esambhat      artena esebbhut
9.   gharabhan    artena lalakon
10.parsasat         artena akanta, akadi

Abhasa Engghi Bhunten
  1. Iya, Bu, sengko’ se noro’a!
Engghi, Bu, kaula se ngerenga!
  1. Enja’, Nom, sengko’ ta’ mekola!
Bhunten, Nom, kaula ta’ mekola!
  1. Iya, sengko’ pas moleya!
Engghi, kaula pas palemanna!
  1. Arman esoro alako apa’an?
Arman epakon ngastane ponapaan?
  1. Epabaramma rombu jareya bi’ ramana Arman?
Epakadhiponapa rombu ghapaneka sareng ramana Arman?

Artena Oca’
1.   akalenjar        artena apalessir, apaseyar, akalenjang
2.   pasarean       artena makam, asta
3.   paesan           artena kejhingan, pattok, maesan
4.   soko raba       artena pangpangnga roma se neng tengnga
5.   mandhapa     artena pandhapa, pancanete
6.   ghaliddhighan artena ghiridhan
7.   cindramata    artena ..................................
8.   re’-are’an       artena tok-petokan
      are’                 artena modus, petok, sada’
9.   jhurkonce      artena pajagana makam
10.bis mini           artena .....................................


Oca’ asal eberri’i ter-ater (awalan) ban panoteng (akhiran): e, a, na, ban an
1.   buku   +  na   = bukuna
2.   entar   +  a     = entara
      entar   +  na   = entarra
3.   a  +  somaja  +  an = asomajaan
4.   e  +  pakan  +  e = epakane
5.   e  +  polong   = epolong

Oca’ se sorop
1.   dapor             banne dhapor
2.   daina             banne dhaina
3.   dhaba’            banne daba’
4.   petthat            banne petat
5.   petthes           banne petes

Oca’ se Teppa’
1.   pada               banne padha
2.   dhag-ondhaggha banne dhak-ondhagha
3.   kella pathe    banne kela pate
4.   dhara             banne dara
5.   saketengnga banne sakethengnga

Panebbhussa Oca’ Bhangsalan
  1. Eatore dha’ar pasae, konye’ ghunong samotemmona. (konye’ ghunong artena temmo, maksodda samonemmona/etemmo)
  2. Dhurin raja, ba’na dhujan nyangka. (dhurin raja artena nangka, maksodda nyangka)
  3. Kalowang kene’, ale’ tako’ epokol lajhu buru. (kalowang kene’ artena bhabbhuru, maksodda buru/ru-kabhuru)
  4. Balang paghar, Edi ajhuwal jhuko’ ollena ajharing. (balang paghar artena jherring, maksodda eghiring/ajharing)
  5. Obu’ mongghing cangkem, margha ngarte Edi pas nondu’. (obu’ mongghing cangkem artena janggu’, maksodda nondu’)

Okara Bhasan
  1. konye’ ghunong reya bhangsana temmo, pas dhaddhi samotemmona.
  2. Bighi accem reya maghi’, pas dhaddhi paghi’, dagghi’, lagghi’.
  3. Paghar lesan reya ghighi, pas dhaddhi pangghi, soghi, pangghina, baghi.
  4. Nyeyor kepa’ reya nyeyor burung, pas dhaddhi burung.
  5. Perreng malang e songay reya tete, pas dhaddhi te-ngate, ngastete, ghate.

Nyamana Budhu’na Keban
1.   Budhu’na kerbuy     enyamae dhil-gudhil
2.   Budhu’na kata’        enyamae dhaba’
3.   Budhu’na bhanyak enyamae blengngor
4.   Budhu’na caceng    enyamae ellur
5.   Budhu’na cakalan   enyamae cengke’, panet
6.   Budhu’na dhara      enyamae pejji
7.   Budhu’na embi’       enyamae cacempe
8.   Budhu’na etek         enyamae re-merre
9.   Budhu’na entok       enyamae mente, endil
10.Budhu’na ghalte’     enyamae caratcat

Abhasa Engghi Bhunten
  1. Iya, Bu’, sengko’ menta’a!
Engghi, Bhu, kaula nyo’onna!
  1. Enja’, Pa’, sengko’ ta’ enda’!
Bhunten, Pa’, kaula ta’ poron/ta’ kasokan.
  1. Eko esoro tedung?
Eko epakon asaren?
  1. Emba ngakan samangka.
Aghung adha’ar samangka.
  1. Sengko’ mellea buku.
Kaula ngobanganna buku.

Okara Bhangsalan
  1. Nyeyor kepa’, Ali se ngakana pas burung.
  2. Dhurin raja, jha’ bur-lebur nyangka oreng.
  3. Tengate perreng malang e songay, mon ajhalan!
  4. Eyatore dha’ar pasae, konye’ ghunong samotemmona.
  5. Balang paghar, Edi ajhuwal jhuko’ ollena ajharing.

Artena Oca’
1.    nanggha’a kolom     artena ngonjhangnga kompolan ngajhi
  1. nyellep bherras        artena aghiling bherras
3.    nas-panasan ka’-angka’ artena jhung-ejjhungan ri’-berri’ (dha’aran)
  1. tambul                        artena jhajhan
5.    biddhang poka’        artena aeng gula mera campor serre

Rora Bhasa
Conto oca’na:
-     nyekot klambhi         = nyekot  kaen eghabaya klambhi.
-     mogher gheddhang            = mogher bhungkana gheddhang ngala’a buwana
Conto okarana:
-          Ma’el esoro nae’ nyeyor.
-          Eppa’na mesel roko’.

Okara se Agandhu’ Rora Bhasa
1.    Amina esoro merres pate.
     merres pate                = merres rot-parotta nyeyor ekala’a patena
2.    Ima nyekot kalambhi e kottha.
nyekot kalambhi       = nyekot kaen eghabaya klambhi
3.    Kaka’ noles sorat e amper.
noles sorat                = noles dhalubang ekaghabaya sorat.
4.    Arman nae’ kates e budina langghar.
nae’ kates                  = nae’ bhungkana kates ngala’a buwana.
5.    Ebhu ngandhel kopi e dapor.
ngandhel kopi          = ngandhel baddha se aesse aeng eghabaya biddhang  kopi
6.    Ebhuna matoro’ jhuko’ da’ nyannya se ka pasar.
matoro’ jhuko’           = matoro’ pesse kaangghuy melle jhuko’.
7.    Anom arao panjha’.
arao panjha’              = arao rebbha se tombu e panjha’.
8.    Bari’ Embuk araghii tapay.
Araghii tapay                        = araghiiwab - towabbha/la-kellana tengghang e kaghabaya tapay.
9.    Eppa’ mekol aeng.
mekol aeng               = mekol baddhana aeng.
10.Ka’ Samman ngale somor.
ngale somor              = ngale tana ekaghabaya somor.
11.Bari’ sengko’ ngakan seang neng barung bhi’ Sarendhi.
ngakan seang          = ngakan nase’ ebakto seang.

Artena Oca’
1.   pangadhunan= baddha kaangghuy por-nyampor bharang
2.   acemeng       = ru-kabhuru, su-kasusu
3.   ghasek           = ghassa’, sekghut
4.   pajhat             = lakar
5.   paro duwa’    = paron, epaduwa

Birjhi’anna Oca’
1.   ajhellingngaghi birjhi’anna a + jhelling +  na + aghi
2.   aghabaya      birjhi’anna a + ghabay + a
3.   kaojhanan     birjhi’anna ka + ojhan + an
4.   kadhaddhiyan birjhi’anna ka + dhaddhi + an
5.   ecampore      birjhi’anna e + campor + e

Artena Oca’
1.   nanggha’ kolom       artena ngonjhang kompolan reng ngajhi
2.   nyellep bherras        artena aghiling bherras
3.   reng-mancoreng      artena mancerreng, ngabas bharang kalaban makene’ mata polana ta’ terrang.
4.   pangadhunan          artena bhaddha kaangghuy camporanna pan-saponapan bharang kaangghuy aghabay jhajhan/jhamo/racekan.
5.   ranta                           artena sanat, rampong



BHASA MADHURA KELAS 4 SEMESTER 1
M. Rasyad, Guru SDN Cenlecen 2, Pakong, Pamekasan, Madura

Artena Oca’
1.    telassa         artena: nan-dhinanna
2.    nyembhur   ,,          : nancel
3.    molang        ,,          : ngajhar, moter
4.    nambhara’  ,,          : mosemma ojhan
5.    adhadhuko ,,          : akampong
6.    sasaka         ,,          : pangpang
7.    dhangka      ,,          : bengko, kennengngan (roma)
8.    engghun     ,,          : kennengngan
9.    nodhuwaghi           ,,          : nuddhingaghi
10.  kalonta         ,,          : kaonar, kaotara, kaoncar
                
Ngoba da’ okara panyapa ngangghuy bhasa engghi bhunten
Conto:     -  Embhuk ka pasara.
-  Meyosa da’ ka’ dimma,  Bhuk?
1.    Emba maca sorat kabhar.
       Maos ponapa, Ghung?
2.    Kaka’ noles caretana Ke Moko.
       Nyerrat ponapa, Ka’?
3.      Embhuk ghi’ bhuru mole dari pasar.
Bhuru paleman dari ka’dimma, Bhuk?
4.      Le-ollena Nom Suryo ce’ bannya’na.
Abakta ponapa, panjhennengngan, Nom?
5.      Basri melle embi’.
Ngobange ponapa, Bas?

Ca’-oca’ se sorop
Bhasa Enja’Iya - Bhasa Engghi Enten - Bhasa Engghi Bhunten
1.     ngakan - neddha, madhang - adha’ar
2.     sake’ – anglo - songkan
3.     sengko’ – bula - kaula, bhadan kaula, abdhina
4.   ba’na – dhika - sampeyan, panjennengan, junan dhalem, ajunan
5.     enja’ – enten - bhunten
6.     iya – engghi - engghi
7.     apa – nape - ponapa
8.     arapa – anape - aponapa
9.     ajja’ – empon – ampon
10.                        aba’ - aba’ – salera
11.                        ales – ales - membha
12.                        ale’ - ale’ - raji, jaji’
13.                        ana’ - ana’ - pottra, pottre
14.                        abala – abala - mator, adhabu
15.                        abas – abas - oladhi, pareksane
16.                        abhareng – abhareng - asareng
17.                        abine – abine - araji, arobiya
Maksoddha oca’
1.       sakte            maksoddha kajunelan se ta’bisa etero
2.       assre                        ,,          endha, bhagus abasanna,
3.       pokpara       ,,          ..................
4.       ngandhas   ,,          ngambang nyese ka pengghir
5.       bungbung   ,,          kettoghanna rowasanna perreng
6.       magharsare            ,,          ra’yat, bargha
7.       panggharus            ,,          barang dhagangan se ejhuwal moda sopaja lekkas paju
8.       majhuntrong,,         maloros
9.       telassa         ,,          nan-dhinanna, na’-dhina’na
10. asola              ,,          atengka

Ngatokaghi okara
1.     Pamesemma Dewi Sumenten seddha’ manes
2.     Palembayya kana’ rowa meltas panjhelin.
3.     Alessa tebbel andaun membha.
4.     Obu’na ghambha’ nyasar bangkong.
5.     Pajhalanna kana’ rowa neter kolenang.

Pangalemma angghutana bhadhan
1.     Pangalemma le’er se bhaghus ngalong tontonan, angghulu manjhangan.
2.     Pangalemma tengnga se bhaghus angghaghatteng.
3.     Pangalemma bettes se bhaghus podhak nyongsang, ngembhang podhak.
4.     Pangalemma elong se bhaghus marseng,  abhangnger bajang, ngaleppon nongko’.
5.     Pangalemma bhau se bhaghus bhau tembhangan, bhidhang.

Abhasa kalaban aghunaaghi ondhaggha bhasa engghi bhunten
1.      Pasera se meyos da’ dhalemepon Ke Moner ?
2.      Nom Rasid katamoyan Ke Moner.
3.      Manabi sakolaan notop, Rama meyossa ka Bhangkalan.
4.      Saponapa arghana senjhang sarong ghapaneka ?
5.      Pangoladhanepon Rama kadhingghalan e compo’na Nom Sakur.

Artena oca’
1.      atong            artena akor, rokon, pada ase.
2.      jhuntrong    ,,          loros (pekkeran)
3.      aghalebbher ,,        agalubhuk (lembangnga)
4.      kandhas      ,,          ngambang nyese kapengghir
5.      arontong      ,,          ajijir, abhareng
6.      magharsare            ,,          ra’yat, bargha
7.      kobher         ,,          sempat, kongang,lagghang,bada bakto,
8.      nambhak     ,,          jhujhuk, mengghir, ngandhas     
9.      pokpara       ,,          ....................................
10.apalesser      ,,          akalenjar, lan-jhalanan
                                                   
Oca’ sesorop
Angghuta Bhadhan – Pangalemma – Panyalena
1.   Bhadhan - manjhangan rampeng - pentet, pendha’
2.   Elong – marseng - pese’,mergang, pernong
3.   gharighi’ - angrajhung duri - kokol, ketteng
4.   dai - angapeteng, dai kapeteng - nonong, ghanol
5.   bettes - podhak nyongsang - daber, beber, keras
6.   dada – jheppak - amano’ ngadak
7.   pepe - ngalompang,andhurin saleneng - kelpot, kelpong
8.   bibir - jherruk salone, dhalima marekka - dalbig,dhangnger,ghalba
9.   pajhalanna - neter kalenang - ghigghi’,nyerek,dhippang
10.lengngen - angandhiba epenthang - dhingkol, cekot

Artena Oca’
1.    panodhan      artena: conto bagus
2.    tareka             artena: rencana
3.    nombuaghi    artena: maodhi’, manemmo
4.    sakobhengnga artena: sakalelenga
5.    parembhaghan artena: parembhukan, paron dingan
6.    mamajhu        artena: makaada’
7.    amargha       artena: asabab, karana, polana 
8.    apareng        artena: aberri’, ajhulu, maghi
9.    ngangghit      artena: ngarang, nyoson
10.  pamangghi    artena: panemmo

Maksodda Oca’
1.    bekkas            maksodda: tomandaddi,lampet,rekarena
2.    dhel-ngandhelaghi maksodda: bhunganbhuaghi
3.    onggha ajjhi              maksodda: nae’ ajjhi
4.    sakolaan ra’yat maksodda: nyamana SD ejaman  lamba’
6.     sakolaan pangreh praja maksodda: sakolaan kaangguy madaddi  pongghaba  pangreh  praja 

Laen Oca’na/artena
1.    bhabhar         = rembi’, laher
2.    maghang       = ajar alako tape ta’ narema gaji
3.    tedda’ dari      = toronan dari
4.    dhel-ngandhelaghi = bhu-ngambhuaghi
5.    bekkas gubernur      = toman daddi gubernur

Artena Oca’ Rangkep Buto Biyasa
1.    ja’-raja’an                  artena: paleng raja
2.    nes-manesan           artena: paleng manes
3.    ghus-bhaghusan     artena: paleng bhaghus
4.    theng-ganthengngan artena: paleng gantheng
5.    ghi-tengghiyan         artena: paleng tengghi

Oca’ Rengkessan
1.   Abdul Kadir      erengkes:      Abd. Kadir
2.   Sarjana Hukum erengkes:    SH
3.   Insinyur                        erengkes:      Ir.
4.   Republik Indonesia erengkes: RI
5.   Keluarga Berencana erengkes: KB

Sa’ir Madhura
 Conto:
Ghunana Andi’ Elmo                     bhul-ombhul (= judul)

Pongghi’ ngoda nyare elmo                  bhiri (bada 8 keccap/suku kt)
Elmo dhunnya empon tanto                   enyamae paddha (= bait)
Kangghuy ghabay bhandha lako          1 paddha (bada 4 bhiri/baris)
Sangona odi’ sanonto                            
Brinto jhugan elmo paghi’ .........   ghi               
Paalos pekker ghi’-ghighi’ .........   ghi        keccap budina: ghi
Dhina maske carghi’-carghi’.........            ghi        rumussa: a-a-a-a
Dhalatene kantos merghi’  .........   ghi            
Bila towa pon ta’ kasta
Dhunnya bada elmo bada
Kabbhi kabhar kabbhi berta
Empon jharna’ sarta moddha
         (S. Sun)

Se parlo ekataoe neng sa’ir:
1.      Bhiri                maksodda: bharis
2.      Paddha          maksodda: bait (kadaddiyan dari bannya’ bharis)
3.      Keccap           maksodda: ucap, satu suku kata (sakeccap).
4.      Pongkasanna/sowara keccap budina: a-a-a-a

Sa’ir eattas agandhu’:
1)        bada 12 bhiri, 1 bhiri aesse 8 keccap,
2)        bada 3 paddha, 1 paddha aesse 4 bhiri,
3)        pongkasanna amonye: a, a, a, a,
4)       essena: nasehat nyare elmo dhunnya (pangataoan umum) ban elmo paghi’ (pangataoan agama Islam),
5)        bhul-ombhulla”Ghunana Andi’ Elmo”,
6)        6) sengangghit nyamana: S. Sun.

Atoran pantun:
1)     Pantun sowara keccap budina amonye: a-b-a-b.
2)     Duwa’ bharis se da’-ada’ enyamae samperan/ghambharan.
3)     Duwa’ bharis ka budina enyamae tegghes/esse.

Artena Oca’
1.      nyalendha     =  bannean, bhida, ta’ pada, laen
2.      andhap asor  = kalakoan mamaba tengka pola becce’, tao adhat, tata krama
3.      ajhumenneng=  ngaddhek
4.      badhana        =  wedana, pembantu bupati
5.      kanengradhan=  katoronan rato, kabangsawanan
6.      salerana         =  aba’na
7.      adhat parnata=  tatakrama, andhap asor
8.      asaor mano’  =  nyambhit areng-bhareng
9.      abhakte          =  nyembha, atoro’ oca’
10.   nyaradang     =  katon/paddhang/ekatela maske ta’ pate terrang

Oca’ Tabhaliggha
1.   andhap asor    x  sombong
2.   akher                 x  da’-ada’, awwal
3.   edhukane         x  ealem
4.   abhakte             x  alaban, nyalakanta, nyalogha
5.   eajhum              x  epaklacer

Laen Oca’na
1.   kasohor             =  kalonta, kaonang, kaonar, kaoncar, kaotara
2.   sneyap              = 
3.   bhan-sabbhan            =  tong-settongnga, bangsebangnga, bi’-dibi’
4.   nyoppre                        =  sopaja, ma’le
5.   maghang          =  alako tape ta’ narema gaji, aparaktek
        
Artena Oca’
1.   anjhir                             artena: pancer, panjher
2.   labang saketheng       ,,          : ghappora
3.   kaca rasa                      ,,          : pakakas kaangghuy akaca
4.   ta’ ghinjhegghan        ,,          : ta’ ghunjhegghan, ta’ ghulian
5.   tokang tongko’             ,,          : tokang tompa’na sape kerrap
6.   kaleles                          ,,          : pakakassa  sape kerrab se eghabay panongko’anna tokang tongko’
7.   manca nagara             ,,          : naghara laen
8.   sape sono’                   ,,          : sape pajhangan
9.   sronen kennong tello’artena : ...........................
10.pangonong                   ,,          : kaju akanta pekolan kaangghuy macekka’ sape kerrabbhan otaba nangghala

Bhasa Engghi Bhunten
1.   andi’na             bhasaepon    : ghadhuwanepon, kaghunganepon
2.   mon                               ,,          : manabi
3.   ella, kabbhi                  ,,          : ampon, sadhaja
4.   taona                             ,,          : onenga, ngaghali dce
5.   etemmo, baramma      ,,          : epangghi, kadhiponapa
6.   ban                                ,,          : sareng
7.   melle                             ,,          : mondhut, ngobange
8.   barampa                       ,,          : sanapa, saponapa
9.   coma, sateya                ,,          : namong, samangken
10.oba’                                ,,          : aghung

Artena Oca’
1.   kantos              artena : sampe’, kangse, kongse’, dhala, dhagha, tagher
2.   ondhak             artena: gha’-tenggha’
3.   rateng               ,,          : ranta, sanat, rampong
4.   rarengghanna artena: pajhanganna
5.   sakobhengnga,,          : sakalelengnga
6.   apangereng     ,,          : etoro’ bunte’
7.   earak                 ,,          : epajhalan arengbhareng
8.   ejhamange       ,,          : ejhambhulle
9.   sasat                 ,,          : akanta, pada moso, mara, marabhut     
10. angkreng          ,,          : sengger, jagra’
11. rasras                ,,          : retto
12. ngatowe           ,,          : ngolok
13. matagher          ,,          : maghunjheg
14. san la                ,,          : bila la, mon la
15. anjhir                 ,,          : gharis akher, gharis bates
16. akor                   ,,          : atong, rokon
17. pongkasanna  ,,          : di-budina, aherra

Okara kakanthen
1.   Oca’                   : tar-ter-tor
Okarana            :Ja’entar ka moso mon ketter ma’le ta’ e pacentor
2.   lang-leng-long
      Oreng palang aorak maleng sambi abhallong.
3.    ras-res-ros
Ella mon kerras ta’ akerres ja’ ros-mangaros.
4.    dar-dir-dur
mandar teppa’a da’ Kadir se penter asandur
5.    kratap-kretep-krotop
6.   ta-ta-ta
Bhata etata eparata

Abhasa Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
1.   Entara da’ dimma Nom, ma’ ce’ lagghuna se asalen?
      Meyossa da’ ka’ dimma Nom, ma’ ce’ lagghuna se asalen?
2.    Rama ban Ebhu ta’ cokba maenga’ jhar-ajharan patarongghu.
Rama sareng Ebhu ta’ tobang maemot jhar-ajharan patarongghu.
3.    Kalambhina, sarongnga rama elanyo’ aeng.
Rasokanepon, senjang sarongepon Rama elanyo’ aeng.
4.    Oca’na Embu’, olle nengghu televisi bila mare ajhar.
Dhabuepon Ebhu, olle nengghu televisi bila mare ajhar.
5.    Ca’na Rama, mon amaen jha’ kantos jhau.
Dhabuepon Rama, mon amaen jha’ kantos jhau.



BHASA MADHURA KELAS 4 SEMESTER 2

Artena Oca’
1.   bhakte               artena: sembha, songkem
2.   ajhajhuluk        ,,          : anyama laen, alias
3.   nyeppowe        ,,          : nowae
4.   mamajhu          ,,          : makaada’
5.   ngastane          ,,          : ngalakone
6.   abhanto                        ,,          : atolong
7.   atareka              ,,          : arencana
8.   ajhumenneng ,,          : ngennengnge
9.   ngen-angenna            ,,          : pangaterrona
10. kaparengan     ,,          : eberri’i

Abhasa Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
1.   Sengko’ ghella’ sake’ tabu’.
      Kaula ghella’ sake’ tabu’.
2.   Mon ebaghi ban Eppa’, sengko’ noro’a Nom Ramli.
      Manabi eparengaghi sareng Rama, kaula nge renga Nom Ramli.
3.   Ca’na ghuru; ”ngen-angenna ba’na kabbhi pada bhaghus”.
      Dhabuepon ghuru, ”ngen-angenna ba’na kabbhi pada bhaghus”.
4..  Barampa na’-kana’ se terro dhaddhiya ghuru?
      Saponapa na’-kana’ se kasokan dhaddhiya ghuru?
5.    Pa’ ghuru ngeba buku ka sakola’an.
Pa’ ghuru abhakta buku ka sakola’an.
6.    Fatima ban Nida bharenteng se terro dhaddhi ya ghuru.
Fatima sareng Nida ce’ kasokanna se dhaddhi ya ghuru.
7.    Baramma kodhuna mon terro dhaddhiya dokter?
Kadhiponapa wajibba manabi kasokan dhaddhia dokter?
8.    Fatima maghi pesse ka Ebhuna.
Fatima apareng obang ka Ebhuna.
9.    Tasmaggha Aghung ceccer e langghar.
Pangoladhanepon Aghung kadhingghalan e langghar.
10. Kalongnga Ebhu takae’ ka carang.
Sangsangepon Ebhu takae’ ka carang.
     
Maksodda Oca’
1.   ebhabharraghi laen oca’na  : erembi’aghi
2.   ngastane                      ,,         : ngalakone
3.   salerana                       ,,         : mowana, ropana, aba’na
4.   sanare                          ,,         : sopaja, ma’le
5.   nyerrat                          ,,         : noles

Artena Oca’
1.   pasar sape       artena :kennenganna oreng ajuwal ban melle sape
2.   lomare pakeyan,,        : ra’ kennengan naro kalambhi
3.   roma kaca        ,,          : roma se ata’ ban tabingnga dari kaca
4.   buku toles        ,,          : buku se egunaaghi ka angghuy tet-nyatet
5.   korse males     ,,          : korse ka angghuy dung-tedungan

Kerata Bhasa
1.   terbhang = sala bunter kebbhang    
2.   kottha    = ekotkot sambi apettha
3.   marongghi = macalerong ka gighi
4.   dhamar = mapalasdha bharang se samar
5.   songko’ = se kosong nongko’

Artena Kerata Bhasa
1.   cangker            = nyancang pekker
2.   kona      = pengkona parana
3.   rojhak    = esoro jhak-ngajhak
4.   dhukon = dhu-buddhuna lalakon
5.   soleng   = esoso leng-neleng

Aghabay Kerata Bhasa
1.   copet     = ngeco’ pet-ngopet
2.   dasi       = dada maaksi
3.   dhapor  = kennengana marda so kompor
4.   elmo      = ngel-nongngel ta’ etemmo
5.   koceng  = lakona aceng-lecceng
6.   kento’    = epasekken ghi’ ngalto’
7.   kotap     = pengko etaptap
8.   manto    = ekaeman ekabhuto

b. Abhasa Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
1.   Pa’ Oemar Sastrodiwirjo dhaddhi ghuru HIS.
      Pa’ Oemar Sastrodiwirjo ngastane ghuru HIS.
2.   Tang ghuru ngajhi entara ka Mekka bulan dateng.
      Ghuru ngajhi kaula meyosa ka Mekka bulan dateng
3.   Arapa ba’na ma’ ta’ entar ka langghar?
      Aponapa sampeyan ma’ ta’ meyos ka langghar?
4.   Pa’ Gafur ngenep e bengkona Pa’ Umar.
      Pa’ Gafur kelem e compo’na Pa’ Umar.
5.   Ekobhurraghi e dimma oreng se tasellem jareya?
      Emakammaghi e ka’dimma oreng se tasellem ghapaneka?

Maksodda Oca’
1.   pasar mano’     = kennengana oreng ajuwal ban melle mano’
2.   somor tanto      = somor towa, somor se ella ta’ ekataoe sengale
3.   dhukon rana’   = dhukon rembi’
4.   dhalubang mennya’= dhalubang sengennyes ban naradang
5.   sapeda pancal            = sapeda engkol
6.   nae’ nyeyor      = ongga ka bungkana nyeor
7.   pasar kojhu’    = kennengana oreng ajuwal ban melle mano’ kojhu’
8.   roma kaca        = bengko se ekaghabay dari kaca kaangghuy men-tamennan
9.   mor lorong        = temor jhalan, temor embung
10.asta raja = makam raja

Artena / Maksodda Oca’
1.   pos-apos          artena: lem-alem
2.   dhadhingghalan,,       : nan-dhinan, na’-dhina’
3.   aghandhu’       ,,          : aghindhung, aghan dhung
4.   malepor                        ,,          : masenneng, maleggha
5.   ebay-kaghabay,,         : erang-karang, eda-pabada

Ondhagga Bhasa
1.   sengko’ – bula – kaula, abdhina
2.   ba’na – dhika – sampeyan, ajunan
3.   sapa – sera – pasera
4.   ngakan – madhang – neddha, adha’ar
5.   ta’tao – bikan – ta’oneng, dhukan, ta’ ngaghali

Artena Oca’
1.   kacatora            = kacareta’a, kakandha’a
2.   ngastane          = alako
3.   sareyang          = ana’ wa’towa’an
4.   ghancang atotoran = santa’ kandha
5.   langghar           = kobhung
6.   anekkane         = atakabbhulli
7.   salerana           = aba’na
8.   ghubhar           = bhubhar, mole
9.   sedha                = mate, adhinggal omor
10. amargha           = asabab, polana

Artena Oca’
1.   mettek   = mellek
2.   ngejjhel = nanges talebat
3.   berdha = talebat kennyang
4.   thal-metthal = talebat mera
5.   paker     = talebat pae’ otaba talebat accen

Maksod / Karebbha Rora Bhasa
1.    nyekot kalambhi artena ajhai’ kaen ekaghabaya kalambhi
2.    mogher gheddhang artena natta’ bhungkana gheddhang
3.    mekol latthong artena mekol baddhana lattong
4.    nengghu volli artena nengghu oreng amaen ebbal volli
5.    melle bhathek artena melle kaen se agambar bhatek
6.    nae’ nyeyor artena nae’ kabhungkana nyeor
7.    ngakan dapor artena ngakan nase’ neng e dapor
8.    noto teppong artena noto berras ekaghabayya teppong
9.    majar listrik artena majar biayana laganan listrik
10.matoro’ ghangan artena matoro’ pesse kaangghuy emelleaghi ghangan.

Abhasa Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
Kardi:      ”Ta’langkong, saporana, Nom, sengko’ bari’ rowa ta’ tao jha’ ba’na se toju’ e lencak rowa.”
                ”Ta’langkong, saporana, Nom, kaula bari’ ka’rowa ta’oneng jha’ sampeyan se alengghi e lencak ka’rowa.
Kardi:      ”Sengko’ bari’ rowa, Nom, ru-kabhuru polana adantos Eppa’.”
                ”Kaula bari’ ka’rowa, Nom, ru-kabhuru parmelana ngantos Rama.”
Kardi:      ”Esoro ngone’e obhaddha Juju’ e apotek.”
                ”Epakon ngone’e obhaddha Juju’ e apotek.”
Kardi:      ”Enja’, Nom, malemma Juju’ aserro sake’ cethak, ban Eppa’  dhuli eghiba ka dokter.”
                ”Bhunten, Nom, malemma Juju’ aserro songkan sera, sareng Rama dhuli ebhakta ka dokter.”
Kardi:      ”Alhamdulillah, Nom, ella olle pendhanan.”
                ”Alhamdulillah, Nom, ampon abak sae.”

Artena / Maksodda Oca’
1.   raji ampeyan    artena seller ta’ resmi, gundik
2.   abhabhat alas artena molae kalakoan se da’-ada’, ce’ malaraddha
3.   kabun               artena kala bakto aperrang
4.   nyeppeng         artena ce’ jhauna
5.   ghundhas        artena tada’ sakale di’-andi’na

Ca’-oca’ Talebat
1.   talebat lanjhang= lanjur, ngolor
2.   talebat koros    = reggik, keres
3.   talebat possa’  = ngeper
4.   talebat panda’ = pentet, kotet
5.   talebat jhau      = cemot, cemmeng, ceppeng

Aghabhay Okara Ngangghuy Rora Bhasa
1.   mogher penang: Bari’ oreng se mogher penang rowa kaka’na Saidi.
2.   melle bhathek: Se ajaga toko bhatek rowa dhagha posang amarga possa’ban oreng se melle bhatek.
3.   nae’ nyeyor: Ka’ Samman mon nae’ nyeor ce’ ceppetta.
4.   noto teppong: Ebulan pasa sabbhanna bannya’ oreng noto teppong.
5.   nyekot kalambhi: Nyekot kalambhi reya marloaghi kapenterran elmo etong. 



BHASA MADHURA KELAS 5 SEMESTER 1
M. Rasyad, Guru SDN Cenlecen 2, Pakong, Pamekasan, Madura

Artena Oca’
1.    urbanisasi   = .............. 
2.    magharsare=  ra’yat, bargha
3.    menangka   =  kaangghuy (sebagai)
4.    internet        =  ............
5.    bargha         =  ra’yat, magharsare
6.    kasap           =  pangorebhan, badhal, pangaselan
7.    fasilitas        =  ............
8.    jhangkep    =  ghenna’
9.    elampa’aghi=  elakonnaghi, ejhalannaghi
10.  akses           =  .............
11.  aghandhu’  =  ngeba 
12.  iptek             =  ..............

Oca’ Tabhaliggha
1.    mangkat      x  abali, mole
2.    sakone’        x  bannya’, sajhaghat
3.    sakejjha’      x  abit
4.    leggha         x  sella’, ropet, cope’
5.    kennyang    x  lapar, algung
6.    panda’         x  lanjhang
7.    jhau              x  semma’
8.    sella’                        x  leggha
9.    korang         x  tamba
10.  koros                        x  lempo
11.  sake’                        x  baras
12.  entar             x  abali

Artena Oca’
1.    ana’ kebaan                       =  ana’ kaballun
2.    ana’ bungso           =  ana’se laher paleng   modhi
3.    ana’ sareyang        =  ana’ wa’towa’an
4.    ana’ kaballun         = ana’ kebaan dari selake’ otaba se bine’
5.    ana’ ontang-anteng =  ana’ settong tada’ taretanna pole
6.    ana’ jatem               =  ana’ sabellunna laher  eppa’na mate
7.    ana’ cangkoghan =  ana’ kala’an
8.    ko’ong bunter         =ana’ se ta’ andi’ taretan ban adhina mate oreng towana
9.    pejji nongghal        =  ana’ settong

Sastra Madhura
1.      Syair Madhura: Iya areya puisi kona, kadhaddhiyan dari empa’ bhiri. Ri-sabhirina bada ballu’ sampe’ sapolo keccap. Ghuru laghuna aswara pada: a-a-a-a.
2.      Pantun: Tamaso’ puisi kona, bada empa’ bhiri, bhiri kapeng settong sareng duwa’ enyamae bhibhidhan, bhiri kapeng tello’ sareng empa’ menangka karebbha tor ghuru laghuna: a-b-a-b.
          
Macemma Oca’ Serro
1.Adu, 2.Wah, 3.Innalillahi, 4.O, 5.Astaghfirullah, 6.Abba, 7.Pya, 8.Adda, 9. ban salaenna.
Conto carana aguna’aghi:
1)     ”Adu, kandhangnga tang ajam ekaloppae ta’ etotop labangnga!”
2)     ”Wah, emanna! Oca’na ale'
3)     Cong, ma’da’iya. Adda, paggun bhai ba’na alalako nga’ jreya!

Aghabay Okara Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
1.    Sapa nyamana ba’na, Ka’?
      Pasera asmana sampeyan, Ka’?
2.    Ebhu ngembhan ale’ entar ka posyandu!
       Ebhu nyandhang jaji’ meyos ka posyandu!
3.    Bila ba’na se molea, Nom?
       Dhumen panjennengngan se bhubharra, Nom?
4.    Sengko’ terro molea ka ada’ ya, Bhuk?
       Kaula terro palemanna dhimen ghi, Bhuk?
5.    Kompoyya Bu Mina nyamana Aisyah!
       Bajana Bu Mina asmana Aisyah!
6.    Sadapa’na dhuli bukka’ se e bhundhu’ plastek rowa ma’ ta’ uwwem!
       Saampona tandhuk dhuli bukka’ se e bhundhu’ palastek ka’rowa ma’ ta’ uwwem!
7.    Rama ban Ebhu pada bhunga, polana neng are Sennen Aghung  datengnga.
       Rama sareng Ebhu same bhunga, menangka neng are Sennen   Aghung rabua.
8.    Tamennan reya pada ngakan, molana jha’ cokba bhan are seram.
       Tamennan paneka same ngakan, parmelana jha’ tobang bhan are seram. 
9.    Sandalla Aghung ceccer e moshollana Pa’ Sumo.
       Teteyanna Aghung kadhinggalan e moshollana Pa’ Sumo.
10.  Sarongnga Rama beddha margha takae’ ka paghar carang.
       Senjhang sarongepon Rama beddha margha takae’ da’paghar carang

Artena Oca’
1.    ebhabharraghi maksodda  : erembi’aghi
2.    sabharundhut           ,,          :sataretanan, sabhalaan
3.    epondhut                   ,,          : epenta, ekala’, eenjham
4.    alorok                         ,,          : nompo mosona
5.    kompenne                 ,,          : sardadu Blandha
6.    atellok                         ,,          : atalok, atondu’
7.    salerana                     ,,          : mowana, ropana, aba’na
8.    amargha                   ,,          : asabab
9.    parjhurit                      ,,          : sardadu
10.  pangraja                     ,,          : pembesar
11.  jhumenneng             ,,          : jhagha, naddhek, manjheng
      
Oca’ Tabhaliggha
1.    mennang       x kala, kabun, tato, asor
2.    ngongse        x nettep, paggun
3.    tako’da’          x bangal da’, tatak da’
4.    jhujhur                        x lecek, carpak, corpot, lopot janji
5.    nabang          x dhina, buru
6.    ajhuwal          x melle
7.    ecale               x epojhi, ealem
8.    morok             x ajhar, menta bala
9.    abhillai           x edhina
10.  ngala’             x aberri’, magi

Tabhaliggha Oca’
1.    lamba’                        x sateya
2.    maancor         x mabuto
3.    soddhi                        x nola’
4.    ajhumenneng x ngalle, ta’ nettep
5.    asabbhil         x ajhajha
6.    abhillai           x amosoe
7.    kalonta           x kaloppa
8.    ngongse        x nettep
9.    atellok             x mennang
10.  jhajhuluk        x nyama dhaghing (nyama kene’)

Laen Oca’na
1.    lamba’                        = kona, bilan, sabbhan
2.    maancor         = malessa, mabhasa
3.    soddhi                        = enda’, rida’, soka’, kenceng
4.    ajhumenneng = ngennengnge, daddi
5.    asabbhil         = abillai,alabanaghi,aparjhuangaghi
6.    abhillai           = aparjhuangaghi, alabanaghi
7.    kalonta           = kaalok,kaonang,kaonar,kaoncar,kaotara
8.    ngongse        = ngalle, nyengga,nyengker,majau
9.    atellok             = atondu’
10.  jhajhuluk        = nyama laen, alias

Artena Oca’
1.    abhillai           = alabannaghi
2.    magharsarena = ra’yatta
3.    ajhumenneng = jhagha
4.    panembhaan = yang dipertuan
5.    kalonta           = kaonar, kaotara, kaoncar
6.    tatengkan      = tengka pola
7.    pojhina           = pojhana
8.    saneyap         = teyap, sabbhan
9.    kembhangnga nagara = pahlawan nagara

Aghunaaghi Ondhaggha Bhasa Enggi Bhunten
1.    Areya bhantal ban sapo’na, angghuy ma’le nyaman tedung!
       Ka’dinto bhantal sareng sapo’na, aghem ma’ le sae asaren.
2.     Mon la mare ngakan, pas terros bhai entar ka juju’na!
Mon la mare ngakan, pas terros bhai entar ka juju’na!
3.     Sapa se nanges ghella’ rowa, Man?
Pasera se molar ghella’ ka’ rowa, Man?
4.     Sarong, kalambhi, ban salebbarra la mare ebaghi kabbhi.
Senjhang sarong, rasokan, sareng lancenganna ampon lastare eparengaghi sadaja.
5.     Rama para’ datengnga, tape anom ghi’ bhuru mangkat
Rama para’ rabua, namong anom ghi’ bhuru meyos.
6.     Sateya osomma oreng sake’, ale’ sake’ mata, anom sake’ ghighi.
Samangken osomma oreng sake’, ale’ sake’ soca, anom songkan bajha.
7.     Mon acopaa ling-jhelling oreng ghallu.
Manabi aedhu lad-oladhi oreng dhimen
8.     Sapaan bhai se nengghu televisi e bengkona embhuk rowa?
Paseraan saos se ngoladhi televisi neng compo’na embhuk ka’ rowa?
9.     Areya bhai, sengko’ ta’ andi’ se ebaghia pole.
Paneka saos, kaula ta’ aghadhue se eparengaghiya pole.
10.  Toju’ pateppa’, ma’ le bhaghus abasanna!
Lengghi pasae, ma’ le sae oladhana”

Abhasa Engghi Bhunten
1.    Oca’na Emba, ”senga’ sataretanan jha’ atokaran!”
       Dhabuepon Aghung, ”senga’ sataretanan jha’ atokaran!”
2.     Bila ba’na se dateng, ma’ sengko’ ta’ tao.
Bilaepon sampeyan se rabu, ma’ kaula ta’ oneng.
3.     Mon bhajheng ajhar, bhakal majhembhar odi’na.
Manabi tarongghu ajhar, bhadi mabhunga odi’na.
4.     Areya sengko’ melleaghi kalambhi e pasar temor.
Ka’dinto kaula ngobangaghi rasokan e pasar temor.
5.     Rama entara ka bengkona keyae abhareng Nom Parto.
Rama meyosa ka dhalemepon keyae asareng Nom Parto.

Artena Otaba Maksodda Oca’
1.    kembhangnga naghara = oreng seabhillai naghara ban bhangsana
2.    soddhi                        = enda’, rida’, soka’, kenceng
3.    tatak                = bangal
4.    karaton           = romana rato
5.    alorok             = nompo
6.    pote mata       = malo, todus
7.    nyata              = terrang
8.    epojhi             = ealem, enyo’onaghi
9.    ngongse        = ngalle, nyengga,nyengker,majau
10.  kalonta           = kaalok,kaonang,kaonar,kaoncar,kaotara
11.  sattreya pojjhaan = sattreya pojhian
12.  mongghing    = esettong kennengngan
13.  ketter               = tako’, kobater
14.  ponjhul           = .................
15.  pote tolang    = mate
16.  kaca kebbhang = panodhan, daddi conto
17.  bhinteng        = kennengngan ajaga dari serbuwan moso
18.  abhillai           = aparjhuangaghi, alabanaghi
19.  asengghak    = nantang, asasombhar
20.  pangeran       = sekobasa (Tuhan), jhuluk ana’na rato

a. Artena Oca’
1.    bherse         artena ressek, bhanas, tada’ karena sakale, epatada’
2.    ase-bherse artena asek-ressek
3.    masenga’    artena maemot
4.    anglebadhi             artena talanjuk
5.    sakobhengnga artena sakalelengnga
6.    ekaleburi     artena ekaleduri, ekasennengnge
7.    tatengka      artena pola
8.    jhujhur         artena loros
9.    balli              artena wali

Oca’ Denotatif ( D = arte saongghuna ) ban Oca’ Konotatif ( K =  arte keasan )
1.    akandha (D)           = acaca, acareta, abhanta
2.    odi’ kandha (K)      = bannya’ caca, caca malolo, malolo careta, bannya’ bhanta
3.    pesse tampes (D)   = pesse kareneng
4.    koceng (D)              = nyamana keban
5.    soko ban tanangnga (D) = nyamana angghutana badhan
6.    ekasokotanang (K)            = ekapeyat,ekaparlo lakona
7..   amata pesse (K)     = se katon coma pesse malolo
8.    eng-aengan (D)     = alangngoy
9.    aengnga (D)           = bhanyona
10.  elong koceng (K)   = dhujan ngonges kakanan

Aghabay Okara Petanya
1.    Sopaja aengnga leke reya ta’ ngalowa, kas-rakas se nyandhet mara dhuli angkes paonggha!
       Da’ remma carana sopaja aeng leke reya ta’ ngalowa?
2.      Ahmad mon amaen leker malolo roce, maske kalowar ekabala maso’.
Da’remma Ahmad mon amaen leker?
3.    Mored kellas 5 entar apalesser da’ ghuwa Pajhuddhan.
       Da’ dimma mored kellas 5 apalesser?
4.    Ahmad senneng da’ kembhang malathe, amargha bauna ro’om.
       Arapa Ahmad ma’ senneng da’ kembhang malate?
5.    Ebakto tellasan bhuru, Ahmad entar ka bengkona Mina.
Da’ dimma Ahmad e bakto tellasan bhuru?

Artena Parebhasan Madhura
1.    Ambujai saghara artena: Ngalakone settong kalakoan se tada’ hasella.
2.    Nompa’ jharan apajungan, artena: Ontong dukale
3.    Etapok ekala’ odhengnga, artena: Palang dukale.
4.    Kellar melle ta’ kellar ngangghuy, artena: Tebbas ngaandi’, tape ta’ bisa ngopene.
5.    Aba’ sampayan, artena: Ekoca’aghi da’ ka oreng se ngangghuy apaa bhai patot.
6.    Mowang abbha baceng, artena: Ngabala kajhuba’anna dhibi’.
7.    Abeddha’ e dalem aeng, artena: Kalakoan ta’paghuna.
8.    Aeng epeddhang ta’apesa,artena: Sataretanan saabiddha akor, padhuna coma sabatara.
9.    Du’-nondu’ koceng, artena: Ekoca’aghi da’ ka oreng se neng-enneng, tape sanyatana bada se eyara.
10.  Mandhar badaa pae’ darana, artena: Oreng se apangarep mandhar ontongnga e budi are.

Aghabay Okara Ngangghuy Parebhasan
1.    Parebhasan: Penter adhalang, artena: Penter ngator kabada’an
       Okarana: Bhing, ba’na penter adhalang ongghu reya essena tokona ce’ teppa’na sosonanna.
2.      Tada’ aeng aghili kaolo, artena: Babateggha ana’ noron dari oreng towana.
Okarana: Iya, kabhajhenganna ba’na Cong tantona tada’ aeng aghili kaolo la da-pada so eppa’na ghi’ bakto asakolah.
3.      Nompa’ jharan apajungan, artena: ontong dukale
Okarana: Namen ka’-bhungka’an reya pada ban nompa’ jharan apajungan sabab salaenna bisa metthek buwana pas olle naongnga.
4.    Oreng jhujhur mate ngonjhur, artena: Oreng jhujhur odi’na paleng pojhur.
Okarana: Ongghuan ongghu Le’ akanta Pa’ Saimin oreng jhujhur mate ngonjhur daganganna ce’ gharussa lantaran kajhujhuranna.
5.    Ta’ tao celleng polo’na, artena: Ta’tao atana’ polana segghut eonjhang ngakan.
       Okarana: Pa’Sadin re-saarena ta’ tao celleng polo’na lantaran kaonjangan terros.
6.    Akanta jhuko’ kaasadhan aeng, artena: Oreng se kabhutoanna edalem re-saarena ta’ nyokobhi.
Okarana: Sabadin rowa re-saarena posang akanta jhuko’ kaasadhan aeng aserro ta’ cokop malolo.

Arte Keasan ban Arte Saongghuna
1.    lanjhang omor, artena lanjhang odi’
Okarana: Hasan rowa lanjhang omor ongghu kantos sateya eparenge baras slamet.
2.    ajam bagisar, artena ajam coker. Okarana: Eppa’ senneng ngobu ajam coker sabab bulu ban kongko’na  lebur.
3.    paghar carang, artena pakarangan dari ca’-ranca’na perreng
       Okarana: Kabannya’an ma-roma e disa apaghar carang.
4.    aeng odi’, artena aeng se aghili dari sombherra
       Okarana: Aeng odi’ reya bannya’ gunana ka tamenanna reng tane.  
5.    colo’ songay, artena tada’ tampeggha kakanan
       Okarana: Ella, mon se anyama Kacong acolo’ songai ongghu, kakanan mololo ban arena.
6.    tabu’ bhudhak, artena tabu’ se raja
       Okarana: Tabu’ bhudhak ongghu ba’na Cong mare ngakan nase’ sapereng ronto ghi’ ngakanna pole.. 
7.    maso’ angen, artena ecapo’ cap
8.    angen bharat, artena angen ghendhing
9.    bherse, artena ressek, bhanas, tada’ karena sakale, epatada’
10.  alas, artena tana se etombui ju-kajuan se ta’ eator.

Artena Oca’
1.    tambhuruwan, artena: gampang aromasa
2.    marengngot,artena: mareddeng, marongo’
3.    manglo,       artena: ghighir, dat-ngodat, nyalaaghi, ngaleroaghi
4.    palares,        artena: pagharus, papajhu
5.    ban-aban,   artena: bakto antara pokol 10 seang
       aban,            artena: re’nare’, seang
6.    asemmonan, artena: asendelan
7.    apangrasa, artena: aromasa
8.    ngambri,      artena: nyoppre, anggher, sopaja
9.    jhujhuk,       artena: lares, teppa’
10.  moghuk       artena: ta’ kellar tor lesso

f. Parebhasan ban Artena
1.    Jha’da’-ngada’e kenneng sada’,artena: Jha’o-matao,ma’ta’ abuddhuan
2.      Ta’ ka ada’ ta’ ka budi, artena: Ta’ ghuliyan, ghun-pagghun.
3.      Ajam sapatarangan ta’ pada buluna, artena: Sataretanan ta’ pada batek ban pekkerra.
4.      Mara ajam pote molos, artena: Oreng bine’ se ta’ paraten ka ana’na.
5.      Ta’ ekenneng ajhum pole, artena: Ta’ ekenneng epateppa’ pole.
6.      Tada’ aeng aghili ka olo, artena: Babateggha ana’ noron dari oreng towana.
7.      Martabhat aeng e daunna tales, artena: Ta’ meddhas baburughan.
8.      Abhabhat alas, artena: Sakabbhinna mamolan tanto malarat.
9.      Du’-nondu’ mente tampar, artena: Alako bhajheng bannya’ ollena.
10.   Tada’ dhalang kakorangan lakon, artena: Nemmo bhai bhab se ekacacaa.



BHASA MADHURA KELAS 5 SEMESTER 2

Artena Oca’
1.   pajhat                = lakar
2.   mantep             = teptep, tarongghu, koko karebbha
3.   dhujan              = bhair, lekkas, ceppet
4.   margha             = sabab
5.   kellerra              = barnana
6.   aremmo            = lebur robana
7.   nyregga’           = nyerrong
8.   tekel                  = rampe
9.   nyoppre                        = sopaja
10. tarongghu        = ongghuwan
11. gharabhanna = lalakonna
12. tengkas             = tengghi ban kerreng
13. naleka               = tatkala, ebakto
14. antes                 = massa’
15. lajhir                  = tanyeng ta’ bilu’
16. ghaghang        = dhalangkedhanna un-daunan
17. mela                  = sabab
18. baraghaddha   = bhandha
19. mokka’ tana     = agharap tana
20. bhuthok                        = balutong, cabhuk
21. po’on                 = bhungka
22. ghungghungnga= ollena hasella
23. panarep            = panabar
24. tokang tebbhas = tokang melle bannya’
25. katon                 = paddhang
26. tokang tarep     = tokang tabar
27. papa                  = pase

Maksodda Oca’
1.   dhaghang bhako        maksodda juwal bhako.
2.   dhaghang buja                       maksodda juwal buja.
3.   dhaghang tana           maksodda juwal tana.
4.   tana ghadhin               maksodda tana tanggungan otang.
5.   dhaghang cecelan     maksodda juwal bharang cecelan.
6.   dhaghang ajam           maksodda juwal ajam.
7.   adhaghang embi’       maksodda ajuwal embi’
8.   tana dhaghang           maksodda tana juwal belli
9.   mabudu’ pesse           maksodda maenjam pesse balina lebbi bannya’.
10. adhaghang dhupa     maksodda ajuwal dhupa

Ajharbaaghi Bhangsalan
1.   ”Ba’na ma’ ngembhang penang, Ka’, pas loppa ka jhanjhina!”
      Bhangsalanna            : ngembhang penang
      Tegghessa       : paloppa
      Panebbhussa : loppa
2.   ”Nyomet mercon neko kenneng koca’ brakay moara, te-ngate sabab bhabhaja!”
      Bhangsalanna            : brakay moara
      Tegghessa       : bhaja
      Panebbhussa : bhabhaja
3.   ”Kaula samangken akalambhi dalem, alu-bulu ban otang!”
      Bhangsalanna            : akalambhi dalem
      Tegghessa       : kotang
      Panebbhussa : otang
4.   ”Sampeyan ngembhang bhako, tanto bhunga ngaghunge pottra penter!”
      Bhangsalanna            : ngembhang bhako
      Tegghessa       : bunga
      Panebbhussa : bhunga
5.   ”Eatore kaghali dhimen neyaddha, bighi accem, ghi’-ghighi’ paalos!”
      Bhangsalanna            : bighi accem
      Tegghessa       : maghi’
      Panebbhussa : ghi’-ghighi’

Artena Ca’-oca’ se Malarat
1.   kantos               artena: sampe’, kangse, dhala, dhagha, tagher
2.   kacatora            ,,          : kacaretaa, kakandhaa
3.   kona                  ,,          : abit, laju
4.   ebhaba             ,,          : e daerah
5.   mengka                        ,,          : tarbuka, lekkas ngarte
6.   tada’ omor        ,,          : mate
7.   ebulangngaghi,,         : eajharraghi
8.   saraju’               ,,          :  pada rampa, pada ngompake
9.   pangghaliyanna,,       : pangataoanna, pangarteyanna, pangaonenganna
10. ghajang                        ,,          : ghi’ ta’ tao alake, ta’ abine
11. mara                  ,,          : akadhi, akanta, pada ban
12. kapeng             ,,          : se ka
13. parnata             ,,          : adhat, tatakrama
14. alalana             ,,          : ajhalanan

Oca’ Ghante
Oca’ gante bada 3 macem:
1.    Oreng kapeng settong: sengko’, bula, kaula, abdhina, ban abdhi dhalem.
2.    Oreng kapeng duwa’: ba’na, seda, dhika, sampeyan, panjhennengngan, ajunan, ban junan dhalem.
3.    Oreng kapeng tello’: aba’na, dhibi’na, salerana.

Ca’-Oca’ se Olle Panoteng ”na”
1.   bhako    + na    : bhakona
2.   sabbhu’ + na   : sabbhu’na
3.   sabun   + na    : sabunna
4.   labang  + na    : labangnga
5.   accem   + na    : accemma
6.   kapal     + na    : kapalla
7.   samper  + na    : samperra
8.   kapas    + na    : kapassa
9.   tapay     + na    : tapayya
10. serap     + na    : serappa otaba serabbha

Oca’ Bhangsalan, Tegghes ban Panebbhus se Bada neng Tembang Kasmaran
1.   Bhangsalanna            : peyol kene’
      Tegghessa       : libali
      Panebbhussa : li-bali
2.   Bhangsalanna            : bhator langghanna roma
      Tegghessa       :
      Panebbhussa :
3.   Bhangsalanna            : sapeda roda tello’
      Tegghessa       : beca’
      Panebbhussa : kecca’
4.   Bhangsalanna            : bengkona ebin
      Tegghessa       : kandhang
      Panebbhussa : kasandhangan
5.   Bhangsalanna            : kaca kenneng pelkot
      Tegghessa       : meka
      Panebbhussa : jhatmeka, tengka lako becce’

Tegghes ban Panebbhussa Oca’ Bhangsalan
1.   Bhangsalanna            : paghar lesan settong-settong
      Tegghessa       : ghighi
      Panebbhussa : pangghi, mangghi, ghi’-gighi’ tong-etong
2.   Bhangsalanna            : kalowang kene’
      Tegghessa       : bhabbhuru
      Panebbhussa : ru-kabhuru
3.   Bhangsalanna            : jhangka’ tengghi
      Tegghessa       : korse
      Panebbhussa : koros
4.   Bhangsalanna            : cobbhu’ raja
      Tegghessa       : bhudhak
      Panebbhussa : ecandhak
5.   Bhangsalanna            : ancor emmas
      Tegghessa       :
      Panebbhussa :

Oca’ Tabhaliggha
1.   tana kerreng    x tana bacca
2.   tana sarang     x
3.   bau nyerga’     x bau asareddhengngan
4.   ajhuwal kroso’ x ajuwal bhako
5.   dhagang anyar x dhaghang laju
6.   tana tengkas    x tana beccer
7.   tana aop           x tana tegar
8.   tana nyaba       x tana se akanta saba
9.   bhako nepes   x bhako tebbel
10. tajha’an lajhir   x tajha’an loros

Laen Oca’na
1.   tana lemmo      =
2.   bhuthok                        = balutong, cabhuk
3.   bhako nepes   = bhako dhammang
4.   baraghat           = bhandha
5.   kokos                = owa’
6.   antes towana   = samporna towana
7.   tana kerreng    = tana panengghin
8.   talebat               = talambhas, talanjhuk, talebbi
9.   jharna               = na’na’, terrang, jhatna
10. apalesser         = akalenjar

Artena Oca’
1.      ngabidhi        artena: molae
2.      kaonang        ,,          : kalonta, kaalok
3.      manca naghara,,      : lowar naghara
4.      ghumantong ,,          : baramma ca’na
5.      lumbra            ,,          : kappra, biyasa
6.      dhalaten        ,,          : tlaten
7.      ekalkal            ,,          : ekella, eandhel
8.      samane          ,,          : malolo
9.      nyoppre          ,,          : sopaja
10. kalongedhan artena  : pa-apa se andhaddhiaghi endhana
11. angger              ,,          : bates, sampe’,sopaja
12. emmet-remmet,,          :
13. esogha             ,,          : ecellup ka sogha
14. ekoddhu’          ,,          :
15. elorot                 ,,          : ebuwang, educcole, epatoron
16. semmo              ,,          : abak
17. ebeddhel          ,,          : ecellup
18. bertana             ,,          : kabharra
19. langgheng       ,,          : teptep ta’ ba-oba
20. ebarissaghi      ,,          : ejhudhuaghi

Ghunana Pakakas
1.   petok/are’ kene’: kaangghuy arao rebbha
2.   jharum              :           ,,          ajhai’ kaen
3.   pasa                  :           ,,          marata kaju
4.   landu’/pacol     :           ,,          mokka’ tana
5.   pecco’               :           ,,          ngale bato
6.   todi’/laddhing  :           ,,          ra’-ngerra’
7.   are’/sada’         :           ,,          ngare’/arabas
8.   tellennan/langgadhan: ,,       langganna nyacca daging ban salaenna
9.   cobbhu’/ketombhu:                ,,          baddhana berras
10. salagha                        :           ,,          marata tana
11. kanjheng          :           ,,          namen jhaghung
12. sengghut/ember/temba:  ,,   ngala’ aeng
13. jhala/jharing     :           ,,          megha’ jhuko’
14. tanen/jhira’       :           ,,          megha’ mano’
15. dhajung/war-guwar:               ,,          aguwar parao
16. jharing              :           ,,          megha’ jhuko’/mano’
17. bubu                 :           ,,          megha’ jhuko’
18. sondhit             :           ,,          ………………
19. pathel                :           ,,          marata kajhu
20. peyol/todi’ se bhangonna bilu’: kaangghuy marata kajhu

Oca’ Sambhung (halaman 65)
1. sampe’   2. sanajjan   3. margha   4. ban   5. sampe’   6. sanajjan  
7.  sopaja’a   8. saellana   9. kalamon  10. akanta.

Ca’-Oca’ Olle Panoteng ”a”
1.   malem   + a       = malema banne malemma
2.   moseng+ a       = mosenga banne mosengnga
3.   kerrep    + a       = kerrepa
4.   tales      + a       = talesa
5.   enten    + a       = entena
6.   salep     + a       = salepa
7.   celleng + a       = cellenga
8.   laken     + a       = lakena
9.   apes      + a       = apesa
10. kocek    + a       = koceka

Ondhaggha Bhasa
1.   sengko’ – bula – kaula, abdhina
2.   ba’na – dhika – sampeyan, panjhennengan, junan dhalem, ajunan
3.   maju – maddha – ngereng, eatoranna
4.   reya – neko – paneka, ka’dinto
5.   tedung – tedung - saren  
6.   sateya – sanonto – samangken
7.   ta’tao – sope, bikan – ta’oneng, dhukan
8.   ngakan – madhang – neddha, adha’ar
9.   sateya – sanonto – samangken
10. dissa – dissa – ka’dissa’

Abhasa Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
1.   Kalamon mangkaddha da’ emmaa bhai, becce’na ngeba KTP.
      Manabi meyossa da’ka’dimmaa saos saena abakta KTP.
2.    Iya, mara sengko’ dhulia mangkat, ma’le dhuli tagheppok ban orengnga.
Engghi, nyara/tore kaula dhulia mangkat, ma’le dhuli tapangghi sareng orengnga.
3.   Bhatek Madhura reya ella kalonta da’ manca naghara.
      Bhatek Madhura ka’dinto ampon kalonta da’ manca naghara
4.   Mon kanta jareya, ba’na jha’ jhalanan, ame’ bada tamoy.
      Manabi kadhighapaneka, panjhennengan jha’ yos-meyosan, tako’ bada tamoy.
5.   Enghale sengko’ ella poma-poma, bila dapa’ dhuli nelpon.
6.   Sapa ghuruna ba’na, sengko’ terro entara ka bengkona.
      Pasera ghuruepon sampeyan, kaula terro nyabisa ka dhalemma.
7.   Areya ghiba, ghabay le-olle ka ana’na.
      Ka’dinto bakta, badhi reng-pareng ka pottrana.
8.   Are Minggu sadumalem reya, sengko’ mangkadha.
      Are Minggu sadumalem paneka, kaula mangkadha.
9.   Entara da’dimma ba’na, Nom?
      Meyossa da’ ka’dimma panjhennengngan, Nom?

Oca’ Bhangsalan
1.   Oca’ bhangsalan        : ngembhang penang
Okara bhangsalanna : Dhika ma’ pas ngembhang penang da’ ka bula le’. (paloppa = loppa, maloppa)
2.    konye’ ghunong
Nyara eatoranna adha’ar, konye’ ghunong. (temmo = samo nemmona, sanemmona,etemmo)
3.   Anggumo’ dapor
      Kaula anggumo’ dapor dapa’ da’ka’dinto dhimen asareng Rama. (tomang = toman)
4.   balang pagar
      Sapena Pa’Sabadin ka’dissa balang pagar da’ kandhangnga sareng pottrana. (jherring = eghiring)
5.   angghumo’ dada
      Adhu, Le’, ma’ angghumo’ dada ghi’bhuru dapa’ pon palemanna. (soso = kasusu)
     



BHASA MADHURA KELAS 6 SEMESTER 1
M. Rasyad, Guru SDN Cenlecen 2, Pakong, Pamekasan, Madura

Maksoddha Oca’
1.      jhaman kona= bakto lamba’
2.      bhan-sabbhan= yap-teyap, saneyap
3.      bhar-kabhar            = ta-berta
4.      asa’-longsa’            = aleg-selleg
5.      bilan             = lamba’, sabbhan
6.      tatompa’an  = teteyan
7.      dhaksakala = dhakkala, dhadhaghan
8.      alantaran     = asabab, dhaddhi sabab
9.      ngobasane = ngaandi’ kakowadan
10.    sala angghuy= klero aguna’aghi
11.    pakakas       = parabhut
12.    jhung-kejhungan= dhing-ghendhingan
13.    la-mala         = jan-sajan,
14.    so’e              = sajan
15.    adhumbel    = adhulit
16.    hajhaddha  = neyatta, pangarana, kaparlowanna
17.    etojju                        = eara
18.    bhajheng     = pateng
19.    adhat parnata= atoran, tatakrama
20.    parsasat       = akanta, akadi

Okara samporna ban okara ta’ samporna.
1.    Okara samporna
Conto:     1)  Embhuk ajuwal soto.
                                 embhuk enyamae: jhejjher (pokok kl)
                                 ajuwal  enyamae: careta (predikat)
                                 soto  enyamae: lesan (keterangan)
2)    Kaka’ toju’ (ta’parlo lesan/intransitif)
kaka’ enyamae: jhejjher (subyek)
toju’  enyamae: careta (predikat)

Sepada ban no.2) (intransitif)
-      Ebhu asaren.
-      Ale’ ka pasar.
-      Kaka’ maca.
-      Brudin ngaji. Otaba: Brudhin tedung


2.    Okara ta’samporna
Conto:     1) Kae sape (tada’ caretana/predikat)
                                Kae ..............sape.
2) Embhuk melle (tada’lesanna/obyek)
Embhuk melle ..................
3) Mega’ seset (tada’jhejjherra/subyek)
       ...............mega’ seset.
                
Tabhaliggha oca’
1.    bhunga        x  sossa
2.    tobuk                        x  korang, tobang
3.    jhau              x  semma’, para’
4.    larang          x  moda, lo’or
5.    marenges    x  lebur, senneng
6.    ngada’         x  modhi, akher
7.    palang         x  pojur, salamed
8.    lebur             x  ontep,bajhi’,cremmed
9.    apolong       x  apesa, apencar, aen-laen, aebang
10.  rokon            x  asattro, amoso

Bhangsalan
Conto:
1.      Eyatore dha’ar pasaeyaghi, sanaossa konye’ ghunong, samo-temmona.
2.      Kaula ngembhang bhako, ajunan kasokan rabu da’ ka’ dinto, bhunga talebat.

Bhangsalan - Arte/Tegges - Panebbhus /karep
1.   konye’ ghunong – temmo - samo-temmona
2.   cabbhi kene’ - cabbhi lete’ - te’-lette’an
3.   brakay moara – bhaja - laloja,bhabhaja,ja-ngaja
4.   bato kene’ – baliker - epekker
5.   adhasar kaca – rasa - aromasa
6.   bighi accem - maghi’ - saghi-mangghina
7.   kalambhi dalem – kotang - aotang
8.   ghaghang padi – roman - man-ngoman
9.   kalowang kene’ – bhabbhuru - kabhuru
10.dhurin raja – nangka - nyangka

Laen oca’na
1.    berta             =  kabhar
2.    ta’nambhu  =  ta’mambhu, ta’parlo
3.    mancanaghara=  lowar naghara
4.    apolong       =  akompol
5.    ghamba’      =  ghumbhus
6.    tampeyassa =  tampessa
7.    senneng      =  bhunga, lebur
8.    arembhak    =  arembhuk, aronding
9.    nekkane      =  nerrossaghi hajhaddha
10.  sajjeggha     =  molae

Oca’ tabhaliggha
1.    malarat        x  ghampang
2.    nako’e          x  naremtemaghi
3.    marenges    x  naremtemaghi
4.    lagghu’        x  sateya (lagghu x nare’, ban-aban)
5.    kottha           x  dhisa
6.    pojhur          x  palang, calaka’
7.    lamba’          x  sateya (lambha’ x cerre’, barikkeng)
8.    tartep            x  salbut, ta’atoran
9.    lerres            x  sala, kalero
10.  lagghang     x  repot

Artena/maksoddha oca’
1.    saor mano’  =  nyambhit areng-bhareng
2.    arembhak    =  arembhuk, aronding
3.    patang torkop =  salang terkem
4.    ngobasane =  ngoasae
5.    nyalethak    =  klacer
6.    bungso        =  ana’ dhibudhina, ana’ selaher dhibudhi
7.    pakabharan            =  pabertaan
8.    so’e modern=  sajan modern, sajan majhu
9.    ngalelenge =  ngedherri, ngobhengnge, ngeterre, moterre
10.  ne’marene’ =  apangako ta’andi’, ken-mamesken, ne’makene’

Agunaaghi oca’ bhangsalan
1.    balang paghar artena jherring karebbha eguring.
       Okrana: Sae karepe’ ka’dhinto engghalla balang paghar, guring sopaja kengeng edha’ar.
2.    bato kene’ artena baliker karebbha epekker.
Okarana: Ampon, Ka’, ja’ bato kene’ terros barang dhagangan se ampon roghi ja’ kapekker terros ta’ sae..
3.      peyol kene’ artena li-bali karebbha eli-bali
Okarana: Se maemot ce’ segghuddha sampe’ e peyol kene’ maske eli-bali tada’ obana.
4.      brakay moara artena bhaja karebbha alaloja.
5.      paghar lesan artena ghighi karebbha pangghi, mangghi
6.      gheddhang tepes kole’na artena gheddhang susu karebbha kasusu
7.      bighi accem artena maghi’ karebbha pangghi
8.      kembhang penang artena paloppa karebbha loppa
9.      kembhang nyamplong artena sare karebbha esare otaba nyare.
10.   daun oto’ artena lambhajhung karebbha ebhujung otaba erampas.

Artena Oca’
1.    jhaman purba = jaman lamba’,jaman kona
2.    lamba’          = bilan, sabbhan, kona
3.    pakakas       = alat, parabut
4.    baratta          = alarbat, dapa’da’man-dimman, 
5.    tomang        = pangobbharan
6.    ngalelenge             = ngedherri, ngobhengnge, ngeterre,moterre
7.    lemmos        = dhalmos, sengkah, males
8.    sanajjhan    = sanare, maske, someleya
9,    ngabula       = abhakte,ababu,daddi bareng, daddi ro-soro
10.  cakang         = bajheng alako, caccel, parekas

Artena Oca’
1.    nyabis          = meyos, entar, mangkat   
2.    maemodha = maenga’a
3.    Aghung       = emba, ma’aja
4.    kobhung      = langghar
5.    yos-meyosan = lan-jhalanan
6.    adhabu        = acaca, ngoca’
7.    maskeya      = sanajjhan
8.    pakakas       = parabhut
9.    ka’-angka’   = ri’-berri’
10.  kabater         = mangmang, was-was

Aghunaaghi Bhasa EngghiBhunten
1.    Entara da’ dimma Samsul ban Kadir jareya?
       Meyossa da’ ka’ dimma Samsul sareng Kadir ghapaneka?
2.    Apa se e kakarep Kadir ban Samsul nyabis da’ Ghung Masna?
       Ponapa se e kakarsa Kadir sareng Samsul nyabis da’ Aghung Masna?
3.    Baja apa Samsul ban Kadir se entara ka  Ghung Masna?
       Bakto napa Samsul sareng Kadir se meyossa ka Ghung Masna?
4.    Apa maksoddha Kadir ta’ maghi ngajhak kanca bannya’?
       Ponapa karsana Kadir ta’ marengaghi ngatore kanca bannya’?
5.    Baja apa Kadir ban Samsul se arembhak jareya?
       Bakto ponapa Kadir sareng Samsul se arembhak ghapaneka?

Artena Oca’
1.    mara             = akadhi, akanta, pada ban
2.    eyagem        = eangghuy
3.    sengel          = odheng
4.    eyastane     = etanange
5.    nongghul    = nyongkol
6.    asta              = tanang, kobhuran, palowadhan, pasarean
7.    epente         = epeles
8.    ngagem       = ngangghuy
9.    kantos          = sampe’, kangse, kongse, dhala, dhagha, tagher
10.  katengal      = katela, paddhang
11.  paraba’anna = bhadhanna
12.  mundhut     = ngala’, ngenjham
13.  sogha’na     = gaga’na
14.  pera’             = ghun, coma, keng, neng, namong
15.  rarengghan = pajhangan
16.  ngadhek      = manjheng, jhagha
17.  nyerrat         = noles sorat
18.  ejharba’aghi = eterrangaghi
19.  rambhanan             = un-daunan (pakanna keban)
20.  ghalak          = ngekke’an

Bhasa Engghi Bhuntenna
1.    epakon bhasa enja’iyana            : esoro
2.    ngatorraghi serrat  ,,          : ngaterraghi sorat
3.    sarengan pole       ,,          : ban pole
4.    maemoddha           ,,          : maenga’a
5.    dhabuna,andhikana bhasa enja’iyana: oca’na
6.    poron                       ,,          : enda’
7.    meyossa                  ,,          : entarra
8.    adha’ar                    ,,          : ngakan
9.    aseram                     ,,          : mandi
10.  edhikane                 ,,          : esoro

Aghabay Okara Petanya
1.    Eko melle odheng e pasar malem.
       E dimma Eko melle odheng?
       Otaba: Eko melle odheng e dimma?
2.    Mored kellas ennem abhersean leke.
       Abhersean apa mored kellas ennem?
3.      Pa’ Ghafur molang bhasa Madhura.
Molang ponapa Pa’ Ghafur?
4.    Dhalemma Pa’ Gafuri e temorra Pasar Anyar.
       Eka’dimma dhalemma Pa’ Gafur?
5.    Tari ghambu asal dari Songennep.
       Asal dari dimma tari ghambu?

Artena Oca’
1.    paanabhan endha = pangabasan alam bagus (pemandangan alam yang indah)
2.    pasareyanna          =  astana, makamma, koburanna
3.    rarengghanna        =  pakakassa
4.    ampon kalonta       =  ella kaalok, ella kaonang
5.    satengkes               =  saghintel

Artena/Maksodda Oca’
1.    mahlok,        artena: bharang
2.    keban kene’            ,,          : ebin kene’
3.    gharesghes,,,         : cellep ban panas
4.    partandha   ,,          : tetengnger
5.    nalekteghi   ,,          : nalete, mareksane
6.    ngastete      ,,          : tengate
7.    ngobasane ,,          : ngoasae
8.    samasthena            ,,          :saongghuna,satantona, sabenderra
9.    eobhate       ,,          : etambhai
10.  aenneng     ,,          :apagghun,ngennengnge

Laen Oca’na
1.    ongghar gherring  = bhuru baras sake’
2.    tapengsor                = ghila, ta’ baras pekker
3.    sake’ moros                        = kaberradan, ataean terros
4.    sake’ kalesma        = sake’ amero’an
5.    arabat aba’              = aromat bhadhan, meyara bhadhan
6.    mepes jhamo          = maalos jhamo
7.    tabu’ sembeng       = padha’aran kembung
8.    sake’ enco’             = ngaroyoan resoan
9.    kapoleen                 = sake’na molat, sake’ pole
10.  ecapo’ pat-sarapat =

Maksodda Oca’
1.    toko obhat   = apotek
2.    ta’ nyaman rassa= sake’ bhadhan
3.    pae’ eber     = sake’ ta’ nyaman ngakan
4.    ngelkel         = ta’ bu-ambu, ros-terrosan
5.    ressep          = cateddhanna obhat
6.    ngamar        = ngenep, obname
7.    einfus          = ..............
8.    sangkal putung      = tokang peletta oreng potong
9.    panyake’ alleyan= panyake’ se nolaran
10.  apotek          = toko obhat

Artena Oca’
1.    kadokterran= ..........
2.    ngoperasi    = ..............
3.    eter               = ...........
4.    ombhalanna= opana
5.    nyacak         = ngoddhi
6.    ajaib             = .............
7.    ngadudu     = serrona oreng amargha sake’
8.    nyelo                        = sala settong rassa sake’
9.    iklan             = ...............
10.  kaparengan            = olle ri’-berri’, olle baberri’

Aghabay Okara Panyoro
1.    toju’              : Eya’ toju’ da’ dinna bhai, ja’ u-jau.
2.    dung-tedung : Ayo, dung-tedung la malem.
3.    kakan          : Ba’na mon la mare jhar-ajharan jajan reya olle kakan.
4.    males           : Bha’na jha’ daddi oreng males, kodhu bhajheng jhar-ajharan.
5.    melle            : Mon melle bharang ba’na mele se bagus banne se larang.

Aghabay Okara Pamojhi
1.    ebaghia       : Tabaranna ba’na gella’ rowa moga-moga so orengnga ebaghia.
2.    akora           : Sengko’ noro’ sennneng mon ba’na ce’ akora sataretanan.
3.    dhapora      Dhapora ba’na berse lebur abasanna.
4.    enga’a         : Iya, Le’ sengko’ ban ba’na mandar pada enga’a terros akanca maske u-jauan ta’ apolong kennengngan.
5.    gharusa      : Adhu baddinna ba’na Bhing se wal-juwal edissa rowa, iya mandar gharusa daganganna ba’na.

Artena Oca’
1.    taresna        = neser
2.    ta’dim           = ...............
3.    akor              = atong, rokon, cocok
4.    parenta        = dhabuan
5.    endha          = bhagus
6.    ghumate      = talebat ghate
7.    bu-rombu    = kas-rakas, sarka
8.    bhiri              = jhijhir
9.    samarambha = karokonan
10.  ngen-angen           = pangaterro


Ca’-oca’ se Malarat E Dalem Tembhang Maskumambang
1.    ondhur dateng artena = nyenggha pas abali 
2.    laher bhaten,,         = lowar dalem (bhadan ban ate)
3.    ghudha        ,,          = anca, tengnget
4.    etondhung  ,,          = eojhuk
5.    tola’ bali       ,,          = mare dapa’ pas mole, laggalik
6.    mogha         ,,          = mandhar
7.    Ghuste         ,,          = sambhadhanna da’ se kobasa (Allah)
8.    majungana             ,,          = ajagaaghiya
9.    sasat                        ,,          = akanta,pada moso,mara, marabhut, acora’
10.  pajhat           ,,          = lakar




BHASA MADHURA KELAS 6 SEMESTER 2

Artena Oca’
1.      bhandhingaghi artena: akorraghi
2.      taon tapongkor artena: taon se sabbhan
3.      bilan               ,,          : lamba’, sabbhan
4.      tandhuk         ,,          : tondu’, dapa’
5.      jhujhuk           ,,          : teppa’
6.      nodhuwaghi ,,          : aberri’tao
7.      bang-abang  ,,          : antarana bhume ban langnge’
8.      ghu’agghu’   ,,          : di-budi are
9.      nyepta                        ,,          : aghabay
10.   tatompa’an    ,,          : teteyan
11. entasa               ,,          : narabassa, alebaddha
12. tompangan      ,,          : tompa’an
13.    lares               ,,          : gharus, jhujhuk, nojjhu da’ settong kennengan
14. palabbhuan     ,,          : kennenganna prao/ kapal ambu
15. ambhu              ,,          : mambhu, parlo

Artena/Laen Oca’na
1.   saroju’               = pada rampa, pada ngompake
2.   nangko             = nyeddhing
3.   ngen-angen    = pangaterro
4.   palabbhuwan = paambuwanna kapal ban parao
5.   baratta               = alarbat sajan jhau
6.   nyabis               = entar, meyos
7.   arembhak         = arembhuk
8.   laodhan                        =  ambu sakejjha’ se alako, ngaso
9.   pangataowan = pangaonengan
10. makkele            = aballii
     
Artena Oca’
1.      ngadhek        = manjheng, jhumenneng, jhagha
2.      alabbhu         = ambu
3.      palasdhana   = paddhangnga
4.      sasat               = akanta, pada moso, mara, marabhut
5.      ngelta’                        = alhang, arjhang, ce’pelka’na
6.      palataran       = taneyan
7.      tambhangan             = sampan, parao
8.      menangka     = aropa (sebagai)
9.      arongan         = dalemma tase’
10. arasoghan       = akalambhi
11. ngastane          = alako
12. masinis             = oreng se majhalan messinna seppor
13. arompak           = arosak
14. pongghabana             = pegawainya
15. serrang             = serreng, serbu
16. tandhuk                        = tondu’, dapa’
17. pandhighana = jhurmudhina parao/kapal
18. hajhaddha       = neyaddha, pangarana, kaparlowanna
19. addhreng         = ongghuan
20. narekae                        = arencanae
21. asanat               = maranta, aneyat, hajhat, asajjha
22. caro’                  = jharing kene’  kaang ghuy megha’ jhuko’
23. sango                = ban-ghiban
24. bhalai                = calaka’, mosiba
25. ngen-angen    = pangaterro

Artena Oca’
1.   maddha            artena: maju, ayo’
2.   maleng ,,          : oreng se dhujan ngeco’
3.   lebbhu  ,,          : maso’
4.   ceccer   ,,          : kare, akare
5.   ota’an    ,,          : bharang se kalowar bakto modhar
-     alabbhu            ,,          : ambu, mandi ojan
-     pandhigha,,     : jhurmodhina parao/kapal

Partandha Kabadaan
1.   Ba’-koba’an tandhana menta tolong/ngajhak.
2.   Nyongjhung tanang tandhana atanyaa/abalaa.
3.   Marongo’ sambi malengos tandhana pegghel.
4.   Atampa cangkem tandhana sossa.
5.   Dadana dhek-ghadhegghan tandhana tako’/ngetek/takerjhat.

Artena Oca’
1.   ngen-angen    = pangaterro
2.   so’e                   = sajan
3.   maddhek          = mamanjheng, aghabay
4.   magharsare     = ra’yat, bargha
5.   epantha                        = epandha, ebagi
6.   patarongghu    = paongghuan
7.   kantha              = mara, cora’
8.   bheddhu          = gha’bur
9.   ban-aban         = bakto antara pokol 10.00 seyang (aban = re’-nare’, seyang)
10.parsasat            = akantha, akadhi

Jawabhan se Paleng Bhender
1.   kalonta              =kaonang,kaotara, kaoncar
2.   masenneng     = mabhunga
3.   angenna ta’ tandes = ser-ngalesser
4.   dadar                 = bhaghianna daun (daun se kerreng/se ghagghar ka tana otaba nyamana jhajhan)
5.   ngadharbhang = mera talebat
6.   ngamennyor    = koneng talebat
7.   le’erra                = ......................
8.   bangket                        = bates
9.   arengreng        = ngejhung re-lere
10.erengreng         = mereng

Artena Oca’
1.   ngombar           artena: katon, paddhang
2.   nyonar              artena: nyinar
3.   babulangan     artena: pangajharan, baburughan
4.   taresna             artena: neser
5.   bilangan           artena: etongan
6.   nantang perrang artena: ngajhak perrang
7.   aghubhek bhume artena: aghaluy tana
8.   ghumbingnga iman artena: ghempella kaparcajaan
9.   arengreng rembhak artena: ngarang /  rencana rembhuk
10.tabhughel         artena: tatale

Okara Nongghal ban Okara Rangke’
Conto 1. Mejana bhaghus. (okara nongghal)
                Korsena anyar. (okara nongghal)
                   Mejana bhaghus dhineng korsena anyar. (okara rangke’/rampet atong)
2.  Andi mangkat
                 Fajar dateng.
                 Andi mangkat tape Fajar dateng. (okara rangke’/rampet saleser)
1.   Kyae meyos.
      Santrena mangkat.
      Kyae meyos jhughan santrena mangkat.
2.   Kaka’na bada e amper.
      Ale’na amaen ebudiyan.
      Kaka’na bada e amper tape ale’na amaen e budian.
3.   Ebhuna mondhut wa’-buwa’an.
      Embhuk melle temon.
      Ebhuna mondhut wa’-buwa’an dhineng Embhuk melle temon.
4.   Rama meyos ka pasar.
      Ebhu abhetthek e dapor.
      Rama meyos ka pasar namong Ebhu abhettek e dapor.
5.   Rama meyos ka kantor dhisa.
      Yanti mangkat asakola.
      Rama meyos ka kantor dhisa seddhengngan Yanti mangkat asakola.




s[kol ds/ [c[nL[cn\ 2

buku crknMdur

bje= aj/
[s[vo[son\ :

ph rsYf\



Pakong, 25-02 2012





Pyatoran

Kalaban rampongnga buku Pangajharan Carakan Madhura ”Bhajheng Ajhar” ka’dinto kaula mojhi sokkor da’ Ghuste Allah se kobasa.
Ta’ kasambu’ pole ja’ tolesan carakan madhura samangken ampon kasellek sareng tolesan laten se ban arena katoles neng media cetak, sareng juga ampon bannya’ red-mored SD se ta’ bisa noles sareng maca tolesan carakan madhura. Tantona kabadaan se kadhi ka’dinto mongghu da’ sadhajana ghuru se ghumate da’ carakan madhura dhaddhi settong tandha se korang sae mongghu da’ kalangghengngan carakan madhura.
Menangka dari ka’dinto ngereng kaula sadhaja otamana da’ ru-ghuru SD sopajaa mapenter red-moreddha edalem noles sareng maca carakan madhura. Sabab manabi tareka ka’dinto ta’ ebhillai tantona ebingkeng are carakan madhura bhakal elangnga dari bhume madhura.
Kaangghuy nyokope tareka ka’dinto kaula nyellangngaghi nyoson pangajharan carakan madhura se essena metthek dari buku Pangajharan Bhasa Madhura Sare Taman kellas 3 sampe’ kellas 6 angghidhanna Pa’ M. Dradjid, B.A. dkk. ceta’an kapeng settong taon 2006.
Buku ka’dinto ce’ aghunana mongghu da’ sadhaja ghuru bhasa madhura se molang neng SD, langkong-langkong da’ badhan kaula dhibi’ karana dhaddhi pandhuman e dalem nyoson jawabhan dari al-soal se bada neng buku mored.
Saka’dinto pyatoran badhan kaula, manabi bada kakaleroan e dalem tolesan nyo’onna palerressaghi sabellunna emolangaghi ka mored.


Pakong, 25 Pebruari 2012
se nyoson

M. RASYAD
Ghuru SDN Cenlecen 2-Pakong-Pamekasan-Madura




















DAFTAR ISI
                                                                                                                                                hal.
Tor-ator                                                                                                  i
DAFTAR ISI                                                                                            ii                                 
I.       AKSARA GHAJANG .................................................     1
-  Bhangonna Aksara Ghajang ....................................            1

II.     PANGANGGHUY .......................................................   2
          A. P. Sowara ..................................................................        2
          B. P. Panyeghek .............................................................        2
          C. P. Panamba ................................................................        3

III.    PADHA ........................................................................            4
          -   Bhangonna Padha ......................................................        4

IV.    DHAMPENGAN .........................................................  5
          -   Bhangonna Dhampengan ..........................................          5

V.     GHANTONGAN .......................................................... 6
          -   Bhangonna Ghantongan ............................................         6-7

VI.    PACERREK ................................................................   7
          -   Bhangonna Pacerrek ..................................................        7

VII.  NGALELLET ..............................................................     8
          -   Bhangonna Ngalellet .................................................          8

VIII. OCA’ RENGKESSAN ................................................       9
          -   Oca’ Rengkessan .......................................................          9

IX.    AKSARA RAJA ..........................................................    10
          A. Macemma Aksara Raja Bada Ballu’ (8) ...................  10
          B. Pasanganna Aksara Raja ...........................................          11

X.      KONCI JAWABHAN LATEAN ...............................          12-17

Daftar Pustaka ......................................................................         18


CARAKAN MADHURA
(Pada tulisan ini ada yang belum lengkap mohon dilengkapi)
I. AKSARA GHAJANG

Bhangonna Aksara Ghajang

  a
=
a

da
=
f

pa
=
p

ma
=
m
  na
=
n

ta
=
t

dha
=
d

ga/gha
=
g
  ca
=
c

sa
=
s

ja/jha
=
j

ba/bha
=
b
  ra
=
r

wa
=
w

ya
=
y

tha
=
q
  ka
=
k

la
=
l

nya
=
v

nga
=
z

Conto:
1. acaca  = acc       
2. sabana = sbn      
3. maca  = mc  
4. salama = slm

Latean 1
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1. calana      2.  ja-maraja                        3.  nyamana             4.  ngakana              5.  tadha
6. salasa       7.  da-pada               8.  ya-taya                9.  ghalana               10. sawana



II. PANGANGGHUY

A. P. Sowara

lenge
=
[ ....
Conto:
e
=
[a

nete
=
[n[t
lenge longo
=
[ ...o

o
=
[ao

Soto
=
[so[to
cethak
=
...i.

i
=
ai

Rini
=
rini
soko
=
....u

u
=
au

Buku
=
buku
petpet
=
....ee

e
=
ae

te, pe (poter, petta)
=
te pe

Latean 2

Oba da’ tolesan carakan madhura!
1. sale                 2.  dina          3.  oase          4.  pajunga   5.  tono
6. pako               7.  abu           8.  salati         9.  karena     10. pole


B. P. Panyeghek

bisat
=
....h
Conto:
ta’
=
th

bato’
=
b[toh
lajar
=
../..

tar
=
t/

eterter
=
[a[t/[t/
cekcek
=
..=..

tang
=
t=

batang
=
bt=

Latean 3
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1. kata’               2.  oser          3.  aeng                     4.  oseng       5.  tarnya’
6. pasar              7.  pakong    8.  pengpeng           9.  oleng        10. nyarbu


C.  P. Panamba

Papaten/pangkon
=
....\
Conto:
nakal
=
nkl\
Cakkra/pedher
=
....]

kraeng
=
k][a=
Kerret/perper
=
....}

angkreng
=
a=k}=
Sokomalja/pengkal
=
....-

kyae
=
k-[a

Latean 4
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1.                 olet                      
2. prao  
3. prap  
4. dhruk
5. kret
6.     tarbus                       
7. prop  
8. tretan           
9. tronggu        
10.            krana
11.            prengga       
12.            pyama          
13.            kropo’          
14.            bragung       
15.            mrengngot
16.            prep              

17.            mronggi



III. PADHA

Bhangonna Padha

dhek-adhek
=
?....
lengsa (koma)
=
....,....
longse (titi’)
=
.....

Conto:
Lia, Rina so Ucu’ ka Sorbaja. = ?lia,rin [so aucuh k [s/obj.
Latean 5
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1. Pereng, cangker, leper, sodhu bada e dapor.
2. Ebhu bari’ mele salak, gajam, ban kadungdung.



IV. DHAMPENGAN

Bhangonna Dhampengan

  a
=
a
=
....H
Conto:
mas eri
=
m[sHri
  sa
=
s
=
....S

possa’
=
[posSh
  pa
=
p
=
....P

poppo
=
[po[pPo

Latean 6
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1. se dateng ban-aban    
2. asa-sassa e somor
3. asaren e kobung                      

4. loppa ngakan



V. GHANTONGAN

Bhangonna Ghantongan

na
=
n
=
....N
Conto:
mennang
=
menN=
ca
=
c
=
...C.

bacca
=
bcC
ra
=
r
=
...R.

ranran
=
rnRn\
ka
=
k
=
...K.

sekka’
=
sekKh
da
=
f
=
...F.

kedda’
=
kefFh
ta
=
t
=
...T.

bettes
=
be[tTs\
wa
=
w
=
...W.

buk wati
=
bukWti
la
=
l
=
...L.

kellor
=
ke[lL/o
dha
=
d
=
...D.

paddha
=
pdD
ja/jha
=
j
=
...J.

kanja
=
knJ
ya
=
y
=
...Y.

keppayya
=
kepPyY
nya
=
v
=
...V.

bannya’
=
bnVh
ma
=
m
=
...M.

kamma
=
kmM
ga/gha
=
g
=
...G.

gaggar
=
gg/G
ba/bha
=
b
=
...B.

gabbha
=
gbB
tha
=
q
=
...Q.

ketthangnga
=
keqQ=z
nga
=
z
=
...Z.

pas ngatar
=
psZt/

Latean 7      
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1. kotta Mekkasan                       
2. andana robbu              
3. bannya’ ketthangnga
4. abak ramme                 
5. songay Marengan       

6. tal-ontal



VI. PACERREK

Bhangonna Pacerrek

p gantena ra metpet ( re )
p ebaca ”re” (rembak) banne ”re” (lomare).
Pacerrek ( p ) kengeng abangon dhampengan (.......P )
Conto:
1. karessek = kpsSek\  
2. abrennya = abPnV

Latean 8
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1. abak rennya                 
2. arembuk sataretanan
3. karessek             
4. sajan lebar reggana    
5. ngareb datengnga      

6. rengnge’


VII.           NGALELLET

Bhangonna Ngalellet

2 gantena la metpet ( le )
2 ebaca ”le” (lesso) banne ”le” (lebur)
Ngalellet ( 2 ) ta’ kengeng egunaaghi kaangghuy ghantongan, tape aoba dha’ bangon asalla la  metpet ( le ).
Conto:
1. lesso = 2[sSo                       
2. malessa = m2sS
3. abak lesso = abkeL[sSo      
4. lemma’ = 2mMh

Latean 9
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1. ding malemma   
2. lemmes   
3. lekkas mare   

4. lemper

VIII.          OCA’ RENGKESSAN

Oca’ Rengkessan

klambi
=
kLmiB

knanga
=
kNz
kwace
=
kW[c

klenthang
=
[kLn=Q

Latean 10                                                                
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1. klambu  
2. klontangan  
3. aglebber  
4. aklenjar  
5. Jmeyang   

6. ablusseng

2 komentar:

  1. Lerres ongghu caretana. Tore lanjut aghi pole ^^

    BalasHapus
  2. Why casinos are rigged - Hertzaman - The Herald
    In the UK, casino games are rigged and there is herzamanindir evidence of fraud, kadangpintar crime or disorder febcasino or an individual's involvement. There are also apr casino many

    BalasHapus