Kelas 3, 4, 5, & 6
Semester 1 & 2
Tahun Pelajaran
2013-2014
(M. Rasyad, SDN Cenlecen 2, Pakong Pamekasan Madura)
Pyatoran
Kalaban rampongnga buku Kosa Kata Bhasa Madhura Kellas 3, 4, 5,
& 6 SD ka’dinto kaula mojhi sokkor da’ Ghuste Allah se kobasa.
Essena buku ka’dinto
aropaaghi kompolan kosa kata se biasa eghunaaghi neng Pangajharan Bhasa Madhura
SD semester 1 & 2 dari kellas 3, 4, 5, & 6.
Buku ka’dinto ce’
aghunana mongghu da’ sadhajana ghuru SD se molang bhasa madhura,
langkong-langkong da’ badan kaula dhibi’ karana ta’ marepot pole e dalem narekae
PBM e kellas.
Parlo ekaonenge buku
ka’dinto apandhuman da’ tello’ kamus bhasa madhura engghi ka’dinto angghidhan:
Tim Pakem Maddhu Pamekasan, Adrian Pawitra, sareng Bastari-Yoesi Ika Fiandarti.
Saka’dinto pyatoran dari
kaula, manabi bada kakaleroan e dalem tolesan ka’dinto nyo’onna palerressaghi
kadhiponapa saena dari tan-taretan sadhaja se ghumate da’ bhasa madhura
kaangghuy masamporna buku ka’dinto.
Pamekasan, 6 Januari 2012
se nyoson
M. RASYAD
Ghuru SDN Cenlecen 2, Pakong, Pamekasan, Madura
Daftar Pustaka
Tim Pakem Maddhu
Pamekasan. 2007. Kamus Bhasa: Madhura-Madhura-Indonesia. Pamekasan: Dinas
Pendidikan dan Kebudayaan Kabupaten Pamekasan.
Pawitra, Adrian. 2009.
Kamus Standard Bahasa Madura-Indonesia. Jakarta: Dian Rakyat.
Bastari dan Yoesi Ika
Fiandarti. 2009. Kosa Kata Bhasa Madhura Lengkap. Sorbhaja: Karya Simpati
Mandiri.
Daftar Isi
hal.
1. Pyatoran.................................................................... i
2. Daftar
Isi.................................................................... ii
Cerpen ini
untuk wacana dalam soal:
UTS, UAS, UKK,
dan US Bahasa Madura di Sekolah Dasar
1. Pangajharan Dari Ngagga Mano’
Bada settong careta neng dhisa Pakong.
Kasebbhud nyamana Ka’ Samman. Kalonta lantaran penter nyoleng ban ngejhung. Serrena dhibi’na oreng tane sabbhan are
bada e sabana noghui padina se salokke’. Huuraa’-huuraa’ oraggha ce’tennena
sambi ngoddhan tale se eghattonge kot-menakot ka angghuy ngagga mano’ se
ngabbher nyolpe’ padina. Tape polana sambi nyoleng ban ngejhung pendheddha ta’
ekarassa sanare re-saare bhenteng bada e sabana. Esettong are, angen saba
celleb ser-ngalesser ngeba bhungkana padi aghuli sasat omba’ ta’ bu-ambu,
Ka’Samman manyaman se nyoleng, ce’hoso’na sambi leng-mateleng da’kangan da’
kacer etoro’e kejhungan macapat, dhagha dhibi’na ta’enga’ jha’ are ella compet.
Ta’abit se nyoleng ban ngejhung Ka’
Samman ebakto jareya akanta takerjat sakaleng ada’, ngonjhal pas alonca’ dhaga
labu tajharungngeb sampe’ moana rong-calerong buddhag tana. Seddhengngan
kalambhina soak mong-kemongnga. Ka’ Samman terros abalandas jhaga ngenyong
maceceng ta’ le-tolean mole ka bengkona se coma ra’-para’ elong. Sadapa’na
kabengkona banne olle pojhian tape pangloan ghir-ghighir ban la’-ghella’an dari
se bine’ amargha salaen ta’ japo’ bakto bhajang asyar pas kabada’anna moana
Ka’Samman da’ bhidana ban con-locon neng luddhruk. Sajjegga jareya da’ budina
Ka’Samman ta’toman talambhas bakto, bhajangnga ejaga da’iya keya tanena.
Kapalangan Ka’Samman neng e sabana
adhaddhiaghi pangajharan se ekaolle dari ngagga mano’: Ja’ kasennengngan apa’a
bhai ta’ olle bat-talebat se bisa maloppa da’ selaen. (M.Rasyad)
2. Dha-nendha
Dhaddhina Calaka’
Lantaran etombui resa neng le’erra Bahtiar so ca-kancana
eco-koco “se Ponok”. Resa ele’erra se rajana pada ban ebbal kasti re-saarena
ngeba sossa dha’ Bahtiar. Esettong are Bahtiar aoba pekker aba’na terro
matada’a resana, dalem pekkerra terro atapa’a me’-ame’ olle petodhu bisa
maelang resana. Tengnga malem Bahtiar entar nyeppe dha’ ghunong se bada neng
dajana bengkona. Dapa’ ka ghunong, neng guwa bahtiar tojhu’ meddhet, o-tao
bit-abiddhan pas ngeding tangessa ana’na setan sambi acaca so embu’na, “Ngeee –
ngeee - ngeee, buuu’-buuu’ sengko’ terro amaenna ebbal, buuu’ “. Embu’na setan
nyaot,“Pya nemmo bhai ba’na Cong, edhinna’ reya tada’ tokona ebbal”. Pas ana’na
setan nyambit,“Arowa bu’ ebballa neng le’erra oreng se atapa”. Embu’na setan
pas atole dha’ Bahtiar se meddhet laju nyandher pas ajhabhik resana. Bahtiar
ngetek esandherri embu’na setan pas takerjat polana le’erra ekarassa dhammang.
Deng la egaga resana la temmo tada’. Bahtiar ce’ peraggha pas dhuli mole terro
abala’a dha’ embu’na.
Kalagguanna ga-tatanggana kasambu’ ban perak polana Bahtiar
resana ella baras ban atamba gaga’. Kabar careta gella’ dapa’ da’ man-dimman
dhisa, bannya’ oreng se pada etombui resa neng le’erra terro nendha’a atapa’a
neng ghunong akanta Bahtiar. Tape se bangal nendha coma settong oreng. Oreng
gella’ ngoddhi atapa sampe’ pan-barampan are. Saellana abit se atapa bakto
tengnga malem ngedhing tangessa ana’na setan sambi acaca so embu’na, “Ngeee –
ngeee – ngeee, buuu’-buuu’ sengko’ ambua ta’ amaenna ebbal pole, busen, eya’
ebballa pabali dha’ oreng se atapa rowa”. Embu’na setan nyaot, “Iya, kamma
ebballa epabalia pong-pong orengnga ghi’ bada”. Embu’na setan pas nyander dha’
oreng se atapa. Kalaban ta’ nya’-bannya’ caca embu’na setan pas napellaghi
ebballa se aropa resa dha’ le’erra oreng se atapa. Oreng gella’ takerjat banne
pas perak tape sossa sabuluna kole’, le’erra atamba berra’ lantaran resana
ngarempeng dhaddhi duwa’. Oreng gella’ dhari kastana pas nanges atowat
long-bhallongan bi’-dhibian neng ghunong se seppe, towadda, “Aduuuuu ma’
da’iyaaa setaan”.
Saellana mole dapa’ dha’ kampongnga sakabbina ga-tatanggana
pada kasambu’ ngabas resa se bada e
le’erra atamba bannya’ dhari settong dhaddhi duwa’. Ga-tatanggana bannya’ se
manglo. Oca’na, “Jareya, Cong, ollena dha-nendha ta’ mekker gallu, dha’ budina
ja’ dha’ iya pole ma’ le ta’ atamba bannya’ kenga’e, ya !”(M. Rasyad)
3. Jhagghuran
Ekera Ghagghara Nyeyor
Olle tello are Siman se e’-nae’an nyeorra neng Ber Duko
dhisa Pakong. Tape maske segghut molong nyeorra odi’na ghi’ mellas bhai.
Settong are bakto neng tas nyeorra, Siman toju’ nyekklak sambi acaca
ngon-lengngonan. Oca’na, “Tang long-polongan degghi’ mon la bannya’ terro
ekabellia motor se alos, pas sengko’ ngonjangnga ca-kanca, aejjassanna ma’le
katon gaga’, ca-kanca pas eatorranna lengghi, ngereng lengghi, ngereng lengghi,
ngereng lengghi pasae”. Siman la gu-onggu mabu’ ngen-angen terro se alos, dhaga
loppa ja’ aba’na neng tas nyeorra. Serrena lengngonna ta-santa’ ghallu Siman
pas tajhungklang terjun bebas jhagghuran katana. Ngeding monye jhagghuran
ga-tatanggana berka’ rebbu’an se nyareya ekera grabassa nyeor. Deng la dapa’
lajhu ngreyong se nanges, atowat sakowaddha ora’ lantaran ngatela Cong Siman
malekko’ da’ gulina seddeng matana mancella’ nako’e. Kalaban sekat
ga-tatanggana lajhu ngeba Siman da’ ma sake’.
Ta’ abit neng ma sake’ Siman la bisa aghella’ kek-ngalekkek.
Neng ada’na ca-kancana, senyapot Siman ngoca’,”Ella sengko’ jherra’a ta’
terrowa ka se alos pole, ango’an nrema apa badana, noro’e adhad wa’-buwa’an, se
tanto mocet gallu ta’ bisa lajhu maddhan, se parlo alako ghu-ongghu, halal ban jhujhur, karana bada Sengator,
Ghuste Allah langkong oneng takerranna mongghu da’ mahloggha”.Mare acaca Siman pas ngremmeng aeng
matana, enga’ ka nasibba dhibi’ se ghi’ mesken ban ghi’ nongghal sarta pole
edhina mate reng towa duwa’na, tanto sake’ bhi’-dhibi’an neng masake’ atena
nespa, mellas ban sossa tada’ gandhinganna. (M.Rasyad)
4. Kerbuy Abudhu’ Manossa
Neng seddhi’na ghunong Pakong lamba’
odi’ settong kerbuy pote. Settong are, bakto nyare kakan pelka’ ta’ nemmo aeng.
Kerbuy ngatela cangkelongan nyangka aesse aeng. Karana ce’ pelka’na lajhu eenom
sampe’ tada’. Mare ngenom kerbuy takerjad ngeding u-bau seng-laseng. Neng
pekkerra, ”Areya banne aeng tape ra’-cora’na kemmena manossa”. Kerbuy ngetek
tako’ tabu’na sake’. Olle tello are tabu’na molae sake’ ban bara. Dari are ka
are bulan ka bulan tabu’na se bara sajan raja. Genna’ 9 bulan 3 are kerbuy
ngua’ pas ajjhen o-tao kalowar budhu’ tape aropa 3 bhaji’ bini’ manossa. Se
tello’ enyamae Mawar, Malate, ban Gaddhing se da’-ngoda’an.
Ebakto se tello’ la ja-raja, lapenter
berka’ ban amaen, kerbuy nemmo kasossa’an. Ana’ se tello’ ekeco’ eghiba buru
oreng. Kerbuy seang malem sossa sabuluna kole’ sampe’ ekakoros ban ekasake’
dhaga ta’ kowad ajhalan. Serrena neser ka ana’na kerbuy maksa ajhalan nyare da’
man-dimman kennengan. Saellana dapa’ da’ settong kampong kerbuy ngeding bauna
ana’na neng settong roma. Ta’ kalaban bannya’ pekker kerbuy lajhu ngandhus
labangnga sampe’ tello kale, aherra pas abukka’. Ngatela ana’na kerbuy lajhu
aghellu’ sambi nanges. Tape se duwa’ Mawar ban Malate ta’ enda’ ka embu’na pas
buru majhau. Tape Ghaddhing sajan nyambellut ka embu’na sambi nanges
ngog-serngoghan. Kerbuy man-ngoman se duwa’ tape pagghun ta’enda’ mala
ca’-ngoca’e embu’na. Oca’na, ”Ba’na keban, ba’na kerbuy, banne tang embu’ ”.
Kerbuy neng-enneng coma nanges sampe’ cab-cabba aeng matana aghalajhir mabacca
pepena.
Ta’ bisa ngoman ana’na se duwa’ kerbuy
ban Ghaddhing pas mole. Dapa’ neng settong kennengngan se sateya anyama Sombher
Dhuko kerbuy pas aserro sake’ to’ot. Kerbuy apessen da’ Ghaddhing,”Naaa’
sengko’ mojhia da’ ba’na mandhar nemmoa pojhur, naa’ sengko’ reya mahlok keban
tape ba’na da’ kasengko’ nganggeb embu’ ta’aoba tekka’a sakonco’na obu’ bhida
ban seduwa’ rowa, dhina pasabbar coma Se aghabay sengko’ ban ban’na setao apa
rahasiana reya, maju tarema kalaban ihlas, degghi’ maske sengko’ tada’ jalane
odi’ reya kalaban sabbar, aduuu, ella sengko’ ta’kowat sake’ tang ajal dapa’
gan dhinna”. Ta’ esangka mare awasiat kerbuy pas mate lajhu daddhi somber se
ngolbu’ emmas. Ghaddhing mandi sambi makempo’ emmas se kalowar dari kolbu’na
somber. Ngeding berta jareya se duwa’ Mawar ban Malate terro mandia keya tape
pas olle calaka’ mate tasellem. (M.Rasyad)
5. Dhalmos
Neng
settong careta bada oreng anyama Dhalmos, tengkapolana males alako tape terro
ngakanna nyaman. Mongghu da’ aba’na sakabbhina kalakoan ekarassa malarat ban
berra’.
Settong
bakto tengnga malem neng bengkona Dhalmos aghella’ bi’-dhibi’an lantaran nemmo akal
kaangghuy kal-ngakale oreng laen. Neng pekkerra terro nepoa sabannya’na oreng
se bada e pasar sopaja olle kaontongan se raja. Carana Dhalmos ebakto malem
jareya nyare kajhu se konco’na metto cangka. Saellana nemmo, kajhu ghella’ pas
ebu’leddhi obu’ ban kaen barna celleng maksoddha ma’le katon serrem ban nako’e.
Saterrossa
Dhalmos pas kalowar dari bengkona nyong-ngenyong entar ka pasar neng dhisana.
Dapa’ ka pasar Dhalmos pas abendem pesse sabannya’na satos ebu ropeya se
ecar-pencar gan sapolo ebuan neng en-laen kennengan.
Kalagghuanna
teppa’ are pasaran Dhalmos ghi’ lagghu entar ka pasar nojjhu neng kennengan se
aba’na ghella’ malem abendem pesse. Ebannya’na oreng Dhalmos abhidhatu kalaban
careta cek-lecek. Oca’na, ”Heee tan-taretan sadhaja se pada moljha, kajhu
cangka se etegghu’ bula neka banne kaju ban-saromban tape kaju sakte se bisa
nyare pesse kalaban cokop ecole’aghi ka tana.”
Dhalmos
pas apoter tello kale lajhu ngontallaghi kaju saktena da’ tana kennengan se
aba’na ghella’ abendem pesse. Bakto kajuna ecole’aghi da’ tana sakabbhina oreng
se nyakse’e pada kasambu’ lantaran pas kalowar pesse sapolo ebuan. Dhalmos
sambi acaca cek-lecek ngontallaghi pole kaju saktena sampe’ sapolo kale,
reng-oreng se pada ngabas sajan kasambu’ polana ban ecole’aghi lajhu kalowar
pesse sapolo ebuan tak-ngettak.
Lantaran
dari penterra Dhalmos acareta sampe’ bada oreng se nabar kaju saktena sapolo
juta ropeya. Dhalmos dha-kendha ta’ enda’ tape serrena penter alecek Dhalmos
bisa maparcaja oreng sampe’ kajuna kajhuwal seket juta ropeya. Kaangghuy ta’
etemmo akal lecekka Dhalmos ngoca’ da’ oreng se melle kajuna, “Ka’ kaju sakte
neka cole’aghi neng are pasaran pole lantaran samangken ampon nare’ ban lebat
bakto saratta ta’ kengeng lebat dari pokol sanga’!” Oreng ghella’ parcaja pas
pada mole. (M. Rasyad)
6.
Ghlata Jar-kalenjar Da’ Jakarta
Bada settong ghlata e co-koco ca-kancana lantaran kandhana eanggheb ta’ maso’ akal. Ghlata ghella’ akandha da’ kancana. Oca’na, “Sengko’ bhuru dateng jar-kalenjar da’
Jakarta nenggu me-ramme neng dhissa”. Ghi’ ta’ mare acaca ghlata ghella,’ pas ca-kancana dhuli nyalko’ sambi la’-ghella’an. Oca’na, ”jha’ dhak-gendhak ra dhika, jhalanna dhika bhai
pe-kleppean akanta cong-cong lemar, tedhung ra bhai ma’ le olle bila’ sakontol,
haa haa haa haaa”.
Ngedhing caleanna ca-kancana ghlata pas ngoca’, “Mon
ghi’ ta’ parcaja mara sengko’ acareta’a!” Ca-kancana nyambhit,
“Iya, mara dhuli careta’aghi, sengko’ gliya’ ngedhing cacana ba’na ghella’!” Ghlata pas acareta: “Tello are tello malem sengko’ tadha’ neng lencak reya
banne nga’ ba’na se ghun lakona les-mamales ban ngekke’an oreng tedhung. Sengko’ reya noro’
majikan da’ Jakarta, carana bakto malem sengko’ nalar da’ klambi anyarra
majikan se e pakae’ ka pako neng tembo’ rowa. Bakto lagghu majikan asalen ngangghuy
klambi anyarrapas da’ Sorbaja terros nerbang da’ Jakarta. Sengko’ bakto jareya
nongko’ neng bhauna ta’ kasa’an. Da’ dimma’a kennengngan sengko’ noro’ majikan.
Tantona apa se ekatela majikan sengko’ pada tao, otamana Taman Mini Indonesia
Indah ban Ancol. Terros majikan mole, iya sengko’ pada noro’ mole sampe’ dapa’
da’ dinna’ reya”. Ca-kancana ghlata ghun coma ghu’-ongghu’an ta’
metto caca sakale lantaran cone talanjhuk co-ngoco kancana. Mongkase caretana ghlata
ghella’ ngoca’, “Sengko’ ban ba’na da’ bhidhana, coma bhidhana iya areya
tengghi mabana pangaterro ban genna’na pekkeran se atareka”.(M. Rasyad)
7. Arebbhu’ Tolang Da’ Dhaghingnga
E budina bengkona Man
Sadin neng tengnga saba bada rung-barungan. E bakto sar-asar maba rung-barungan
ghella’ ekatoju’i duwa’ na’-kana’ sapopowan, nyamana Sale ban Brudin. Sekaduwa
ju’-toju’ sambi dha’-kandha’an. Dhang-kadhang pada aghella’ salang
pajhighellan. Tape bid-abidhan dari se akandha pas se kaduwa bang-tabangan
caca.
Asal molana:Sale
ngoca’, “Sengko’ terro namenna jhagung epabannya’a”. Ngeding oca’na Sale,
Brudin nyaot, “Mon sengko’ laen so ba’na terro ngobuwa embi’ sakandhang”. Sale
pas nyalko’, “Iya, tape embi’na ba’na panggher ghallu ka pattok ma’le ta’ ambha
ka tang saba”. Brudin ta’ enda’ kala, “O, banne da’ iya, Ke’, sabana ba’na
paghari palengkeb, aman jareya”. Sale nyaot, “Enja’ jha’ ngator sengko’ ba’na,
Din, jareya tang urusan, jha’ wa-matowa”.Tape serrena Sale lakar kana’
ngarosan, Sale pas pegghel lajhu tanangnga esolor nyongkottaghi cetaggha
Brudin. Brudin pada ta’ enda’ ngala maske towa’an pas tanangnga
alembayyaghinapok pepena Sale salang pacentar tello kale sambi ngoca’, “Ba’na
mer-mangomer ka setowa’an tada’ tatakkramana, ambui Cong ja’ bali’i pole ma’ le
ta’ kaler dukale!” Terros se kaduwa pas madhaddhi tokar salang ghumbhel akanta
koceng ban pate’.
Man Sadin se
pareppa’na arao padina takerjhat ngeding grudu’na rung-barunganna robbhu atalabuyyan
ecapo’ sengkol tokarra kompoyya se kaduwa. Man Sadin dhuli nyandher, ta’
bannya’ caca dapa’ pas lajhu mabhiyar pepena se kaduwa. Ta’ karowan Sale ban
Brudin saellana tao jha’ se mabhiyar ghella’ teppa’ kaena dhibi’ pas buru
cal-mancal pada ban koceng bulla’, sambi rak-nerrak saba seghi’ acellot sampe’
aherra se kaduwa pada labu napang car-takacar apor-popor ban cellot. Pas se
kaduwa jhagha salang abas sambi aghella’an lantaran mowana pada atang-pontang
ban cellot. Man Sadin ngatela kompoyya aghella’an burung se nabangnga terros
polana se kaduwa ella akor. (M. Rasyad)
8. Ngantos Ngombarra
Pajjhar
Bakto jhaga malem saellana mokka’ labang ada’na Sa’diyah embu’na Jamen
takerjhat amarga ngatela ana’na la etemmo ju’-toju’ neng amper ada’ romana.
Patoju’na meddhet ta’ kasa’an ngadep ka temor sambi ngabas bintang porteka se
sonarra ngabhiru ngadhirap terrang. Sa’diya nyapa laon ana’na, “Na’ ma’ atoghu dinna’ ba’na, bada apa, sateya ghi’ malem?” Jamen nyaot,
“Iya, Bu’, sengko’ terro taowa pajjhar”. Ngeding jawabbha ana’na Sa’diya ngarte
ja’ ana’na la tombu pekkeran naleteya tatengnger se bada neng alam. Sa’diya
apangarep mandar ana’na leburra nalekteghi alam nemmo bhab se raja ghunana.
Melana Sa’diya mokka’ pekkeranna ana’na, “Na’, abassaghi patete langnge’ e
temor rowa, degghi’ bakal bada’a dha-tandha se da’ ba’na atamba’a ngarte!”.
Jamen gu’-onggu’an ngejappaghi la-balana embu’na.
Sakejjha’aghi’, Jamen pas ngatela ngombarra pajjhar dari baba langnge’
mongghing temor pas aorag ce’ peragga, “ Oiiiiii, sengko’ la taopajjharra Bu’, cajana moncar abak ngapote neng langnge’
se ghella’ mola pettheng calemodhan, sateya langnge’na la bhlibbhar tera’ ta’
ce’ petthengnga pole, Bu’ cora’na pajjhar reya sonarra are se bhuru dapa’ da’
langnge’ rowa, berampa mennet jhalanna Bu’?” Sa’diya se ju’-toju’ neng
seddhi’na ana’na ce’ bhungana ngeding cacana ana’na se la ngarte asalmolana
pajjhar, sakeng bhungana Sa’diyah rembeng aeng matana, asokkor da’ ghuste Allah
se matombu pekkeranna ana’na sampe’ bisa apanemmo (meng-analisa). Pas Sa’diya
nerrossaghi cacana ana’na,
“Sonarra are reya, Na’, se dapa’a ka’ bumi ra-kera
bellung menneddhan, mon ba’na bada neng tas kapal tase’ bakto lagghu pas ngabas
katemor, maske ba’na ngatela are kapalla ghi’ petteng, tape bid-abidhan olle 8
mennet kapalla pas tera’ edapa’e sonarra arena, jareya tandhana jha’ sonarra
are banne pas lajhu dapa’ tera’ da’ bumi otaba da’ kapalla tape neng bang-abang
ghi’ alonca’e kennengan
kosong (ruang hampa) ban ghi’ alarbat neng angen (atmosfer bumi)”. Ta’ abid dari ngombarra pajjhar pas ramme ban kongko’na ajam coker baghisar
se sanget lanto salang sambhit da’ peggha’na pas asambung ban sowarana reng adan
sobbu neng jid-masjid, Sa’diya pas ngajhak ana’na asanat sholat sobbu ka masjid
se bada neng kampongnga. (M. Rasyad)
9. Pornama E Mongghing
Temor
Bakto toron ngajhi, Jamen ale’na Mena ce’ peraggha log-ologhan embuggha,
oca’na, ”Buk, maju mon nengghuwa ngombarra bulan pornama rowa’ e langnge’
mongghing temor!”. Mena ablandas entar ka tanean abhareng ale’na. Se kaduwa
pada aghella’an ce’ peraggha ngabas bulan
sambi ngejhung: “Ra’ tera’ bulan, bulan tangghal pa’ bellas.
Na’-kana’ praban, praban ta’ andi’ berras.
Mare ngejhung Jamen ngoca’, “Buk, bulanna nyarandang sajan tengghi neng
attassa ghunong rowa, ropana bunter mara ghaddhang, cajana tera’ tar-kataran
malapghilap ompayya nyeor se eber-ber angen, ghilabbha akanta enten se etabur
bidaddari dari tas langnge’, pole langnge’na’ berse ngabiru matrentem ate,
ondemma bang-tabangan e ada’na bulanna, rassana tang ate terro se dapa’a da’
dissa’, du aghung ongghu Se mabada essena alam reya, Buk!”. Ngeding serrona
ale’na Mena ngennesacampor senneng,aeng matana ngremmengpas Mena
nyambhung serrona ale’na, ”Iya, Le’, tang ate rassana pada so ba’na, rowa bulanna la asapo’ ondem,
ngeteg neng budina, cora’na todus eabas”. Jamen pas materros oca’na embugga,
”Onghuwan, Buk, bulanna akanta potre rato ngeteg neng taman sare todus se
tatemmoa ban kakasena, rowa’ bulanna la ne’-corne’an neng lekkeddha ondem la
bangal mapaddhang mowana se bunter raddhin.” Embuggha materros, “Ropana ce’ bersena pada ban potre rato se seddha’ manes ghi’ bhuru
adhan-dhan, sonarra endha macellepmata, majhembar ate se sossa, apa pole emalem
sateya angenna ser-ngalesser abak cellep rassana maseggher badhan, maelang
lesso, nambai endhana malem pornama”.
Mena ban ale’na nyemma’ da’ reng towa duwa’na se ju’-toju’ neng tas lencak
pas ngejhung,
“Lan-bulanan le’
pada nengkong le’ e tera’na bulan ce’ sennengnga. Ayo kanca-kanca pada
anga-bhunga e tera’na bulan ce’ sennengnga”. Eppa’ Embu’na sem-mesem ce’ bhungana ngatela ana’na akor ban nyokkore apa
se eabas maskeya gun tera’na bulan apa pole na’-ana’na lakar kana’ penter,
bhajheng, jhujhur, sekat alako ban toro’ oca’. (M. Rasyad)
10. Kirangan
Lamba’ ghi’ konana e
Madhura, bada reng dhisa toto’ dhi-ngoddhi entar ka Jhaba. Karebba terro taowa
ca’ Jhaba sakonne’. Dapa’ ka Jhaba lajhu
da’ kanca lamba’na. Settong bakto jar-kalenjar ngeterre kotta ban kanca
Jhabana. Reng dhisa ghella’ ero’ jhalan ngatela roma ja-raja pas atanya da’
kancana, “Sapa bhai se andi’ roma ja-raja rowa?”. Kancana nyaot, “Kirangan”.
Reng dhisa toto’ ghella’ gu’-onggu’an pas ngoca’, “O, kaya ongghu Kirangan”.
Terros sambi ajhalan atanya pole, “Sapa se andi’ tor-motor rowa? Kancana
nyambhit, “Kirangan”. Salanjhangnga jhalan e kotta, reng dhisa ghella’ apal-pal
terros nya’-tanya’an da’ kancana. Bhan ngatela apa’a bhai se dhaddhi kasambu’na
meste esoalaghi da’ kancana. Serrena ta’ tao kancana teptep ajawab kirangan.
Tape reng dhisa se ghendeng ghella’ apanyangka kirangan nyamana oreng se kaya
raya. Ta’ abit se ajhalan reng dhisa ghella’ pas ngatela reng mate eosong pas
atanya da’ kancana, “Sapa rowa se mate?”. Kancana ajawab, “O, jareya
kirangan!”. Ngeding jawabba kancana reng dhisa ghella’ pas nanges guk-sergughan
sambi ngoca’, “Adu, neserra Le’ Kirangan mate adhina dhunnya ce’ bannya’na! ”.
Saellana tobuk
jar-kalenjar reng dhisa toto’ ghella’ da’ kancana pas amit se moleya ka
Madhura. Dapa’ ka Madhura pas ala-bala pangalamanna da’ bala tatanggana. E
ada’na tatanggana se ajharabhing terro taowa kandhana reng dhisa ghella’
ngoca’, “E dinna’ reya tada’ reng kaya se lebbi kaaaaya dari Kirangan”.
Tatanggana tapajaja’ pas ngoca’, “Enja’ raaa, ma’ da’ iya?”. Reng dhisa se
ghendeng ghella’ pas nerrossaghi kandhana, “Sengko’ neng Jhaba bannya’ atanya
da’ kanca. Apa’a bhai se etanya’aghi sengko’ molae dari roma se ja-raja, ko-toko,
tor-motor ban en-laenna jareya sapa’an se andi’ kanca terros ajawab
kirangan-kirangan-kirangan. Dhaddhi oreng se anyama Kirangan reya pajhad lakar
kaya ongghu banne dha-kendha”. Ngeding kandhana reng dhisa se ghendeng ghella’
tatanggana pas aghella’an kabbhi sambi kak-ngalakkak ta’
bu-ambu. Reng dhisa se ghendeng ghella’ ghi’ ta’ ngarte ghella’na tatanggana mala
pas ngoca’, “Ma’ pas kak-ngakak kabbhi ma’ pada ban etek?”. Tatanggana nyaot,
“Ba’na reya penter keng ghendengnga sakaddhu’ ra’-ra’, ba’na sala ngarteaghi
bhasa, kirangan reya banne nyamana oreng tape artena ta’tao”. Reng dhisa se
ghendeng ghella’ dhuli nyalko’ ta’ enda’ kala, “Iya, mon da’ iya ba’na pada ta’
taona, ghun tao kak-ngakak”. Serrena reng dhisa ghella’ bhudhu ban pengko
pagghun bhai se manglowa reng laen ta’ enda’ epabhender. Tatanggana cremmet
kabbhi pas lobar mole ka bengkona sambi aghella’an kak-ngalakkak. (M. Rasyad)tgl. 25 September 2013
11. Maen Bhak-tebbhaghan
Pangombarra bulan
pornama molae onggha laonan nyosol langnge’ e mongghing temor. Sajan tengghi
bulanna cajhana sajan tera’, ropana bunter mara ghaddhang. Neng tanean romana
Mena ella akompol na’-kana’ kene’an lake’ ban bine’ se pada amaenna. Bada se
rak-oragghan, “Bulan-bulan, owa’ bulan pornama!”. Bada keya se jhung-kejhungan
ra’-tera’ bulan pas bada pole se bang-tabangan sambi teg-etegghan. Reng towa
duwa’na Mena toju’ neng tas lencak sem-mesem ngabassaghi na’ potona ban
sakanca’anna pada amaen neng taneanna. Reng towa duwa’na Mena lakar ce’ leburra
mon ngabassaghi rammena na’-kana’ amaen. Dhang-kadhang noro’ malae carana
amaen. Akanta jhang-kolarjhang, ka’-seka’an, sirup da’ seppana, cung-kuncung
konce ban en-laenna.
Mena ban ca-kancana
saellana mare amaen, pas akompol tuju’ neng tas taker se ghi’ buru eampar. Mena
serrena tamaso’ na’-kana’ se wa’-towa’an mele toju’ teppa’ neng
nga’-tengnga’an. Aba’na mon soro akandha lakar penter sabab molae ghi’ kana’
segghut ngedingngaghi ngeng-dhungngengnga embana ban eppa’ embu’na. Daddi ta’
kasambu’ pole mon Mena segghut kadatengngan ca-kancana se terro amaenna.
Neng
nga’-tengnga’anna kancana Mena ngocol bhak-tebbhaghanna, oca’na, “Maju tebbhak,
bada keyae ban santre, mon keyaena pareppa’na bada santrena se ngajhi coma
sakonne’ tape mon keyaena tada’ santrena se ngajhiya ce’ bannya’na, dadhi
tabalik apa jareya?”. Ca-kancana ta’ bisa ajawab, Mena pas mokka’ pekkeranna
ca-kancana, oca’na, “Jareya metto bakto malem neng tas langnge’”. Ngeding
oca’na Mena sabagiyan dari kancana bada se ngarte, oca’na, “O, jareya bintang
so bulan”. Mena lajhu abhenderraghi jawabba kancana. “Eya’, mara tebbhak pole,
bada nase’ bannya’na sakeppel neng dalem taker, nase’ ghella’ ekrobung ghlata tape ta’ghellem baruy maskeya
ella abit, apa jareya?” Kancana bada sengoddhi ajawab, “O, jareya salak”.
“Bender”, oca’na Mena. Da’ budina bhak-tebbhaghanna Mena sajan serrem.
Ca-kancana atamba penet patoju’na, paghella’na ban soraggha salang ngasowar
sampe’ narabhas bakto. Serrena bakto la lebat pokol sanga’ ca-kancana pas pada
mole kabbhi tako’ tabhabhas se asakola’a. (M.
Rasyad) tgl. 2 Oktober 2013.
12.
Reng Dhisa Entar Ka Kotta
Lamba’, ghi’ jhaman kona e dhisa ghi’ tada’ listrik, bada
Reng dhisa entar ka kotta terro nengghuwa me-ramme. Kalaban abareng kancana se andi’ pangalaman,
sadapa’na ka kotta Reng dhisa ghella’ pas ngoca’, “Le’-le’, engko’ so ba’na
sateya eparenge pojhur dapa’ karammena pasar”. Kancana atanya, “Ma’ da’ iya,
Ka’?”. Reng dhisa ghella’ ajawab, “Iya, sabab teppa’ kapasaran”. Kancana nyaot,
“Abaaa banne da’ iiiya, Ka’, dinna’ reya kotta se salanjhangnga are ramme
terros tada’ seppena bhida ban dhisa se coma ramme mon are pasaran”. Lesso se
ajhalan Reng dhisa ghella’ menta ambuwa sakejjha’ pas ju’-toju’ ghuk-magghuk
neng babana pangpangnga listrik. Bakto tangabas ka’ attas reng dhisa ghella’ gu’-onggu’an
ngatela neon se tera’. Neng pekkerra kasambu’ pas ngoca’, “Ya, Le’, se lanjhang
malang e attas rowa ma’ bisa tera’ jha’ ghun dari atena kan gheddhang?”.
Kancana nyaot, “Baaa banne atena kan gheddhang rowa neon ekaghabay dari kaca”.
Reng dhisa ghella’ coma gu’-onggu’an ta’ acaca pole. La tobuk se toju’ pas
ngajhak kancana da’ restoran. Sadapa’na lajhu toju’ neng korse sambi asela ce’
penetta. Serrena ta’ pangalaman bakto ngakan nase’ tanangnga tabalik negghu’
sendo’ ban garpu. Aherra bibirra loka kabbhi dhineng nase’na ta’ loang sakale,
jhuko’na e ghlutok kol-bungkol sampe’ gung-plenggungan. Kancana se bada
eseddhi’na takerjhat ngatela kancana se ta’ bisa aghluno’. Ta’ bannya’ kandha
kancana lajhu abhuk-bhuk ghul-ongghulanna tello kale. Tape serrena kadaddhiyan
ghella’ ta’ lombra neng dalem restoran maka sakabbhina oreng sebada neng dalem
restoran apangera bada carok raja. Sakabbhina oreng katako’an pada salbut
ablessadhan seburuwa kalowar. Reng dhisa ghella’ ban kancana pada noro’ buru
kalowar ta’ aromasa jha’ salbudda kabada’an amarga dari tengkana aba’na dhibi’.
Tape oreng bannya’ atamba sajan ghimeng ban katako’an saellana ngatela Reng
dhisa ban kancana ghella’ se pada buru esangka nabangnga oreng bannya’
akibaddha nambai salbut kabada’an. Saterrossa se kaduwa pas ajhalan ngeterre
kotta. Dapa’ da’ settong kennengngan Reng dhisa ghella’ kasambu’ pole ngatela
me-ramme pas atanya da’ kancana, “Bada onjhangan apa rowa?” Kancana nyaot, “O,
rowa oreng nengghuwa biskop banne entarra kaonjhangan!”. Reng dhisa ghella’ pas
ngajhak kancana terro nengghuwa keya. Dapa’ ka dalem, serrena aba’na ta’
pangalaman pas ngolok salam ce’ ranyengnga, “Assalamualaikummm…..”. Sakabbhina
oreng se preppa’na ju’-toju’ neng korse pada takerjhat lantaran ta’ biasa.
Terros reng dhisa ghella’ pas asalaman da’ sakabbhi oreng. Ta’ abit ramme ban
ghella’na oreng se salang ngasowar. Kancana cengngeng pas aghella’an
ngabassaghi tengka polana Reng dhisa ghella’ se ta’ biasa elakone neng
kennengngan umum. Tako’ nambai todus kancana pas dhuli ngajhak mole. (M. Rasyad) tgl. 18 Oktober 2013.
13. Ma’-matama’
Ella olle tello are
Bunawi tong-bitongan are, tos-ngantos bakto se entarra kaonjhangan. Tello are
rassana pada ban sataon mongghu da’ Bunawi. Sabab aba’na ce’ kaburuna se dapa’a
da’ are onjhangan. Apa pole aba’na lakar ce’ ngarebba badana onjhangan. Eberra
ce’ terrona se ngakanna sate gule. Bakto ghu-lagghu saellana asanat se entarra
kaonjhangan Bunawi abala da’ ka se bine’, “Le’, malemma sengko amempe mega’
jhuko’ o-tao tang tanang ekampe’ balatthang, bada apa, ya, Le’?”. Se bine’
nyaot, “O, jareya mempena oreng ngen-bangennan ta’ parlo ete-arteaghi sabab
mempe reya coma ghembhangnga oreng tedung maskeya cocok keng kateppa’an pada.”
Bunawi pas mangkat abhareng kancana da’ onjhangan.
Neng bengkona
tatangghana se ngonjhang Bunawi sem-mesem ngatela ka’-angka’na man-nyaman. Neng
pekkerra terro se ngeba’a mole tape serrena todus Bunawi coma ngakan mabannya’
sampe’ gung-plenggungan. Kaangghuy notope malona Bunawi da-kenda ato’-bato’
tape sajan nambai todussa sabab ka-kanan se la maso’ ka tabu’na pas ngonca’
kabbhi acalakeran neng teker. Ta’ abit perengan kalowar Bunawi ce’ peragga,
dhibi’na kaburu se ngakanna sate gule. Dapa’ ka bagiyanna ngakan Bunawi
asol-sol ta’ mekker jha’ taserna’a. Dhaghing se bada neng tolang ekes-kes
ghemmet kabbhi. Di-budina Bunawi ngennyot som-som se bada neng tolang. Tape
nemmo palang. Som-som se ta’bisa ekennyot ban Bunawi ejhujjhui tonjhu’ kanganna,
bakto etajha’a tonjhu’na ta’ bisa locot ce’ sekkenna cekka’ katolangnga maskeya
eten-ketenne. Bunawi ghimeng ta’ nemmo cara. Aherra Bunawi ngerrep tanangnga se
kangan da’ dalem sarongnga. Deng la lobar reng-oreng la pada asalaman kabbhi
ban toan rumah, Bunawi ghimeng se asalamanna pellona ngerray lantaran tonjhu’
kanganna taselpet ka tolang, Bunawi pas ngocol akal madinna akong-ta’
langkong da’ toan rumah, “Adu, ta’
langkong nyo’on sapora tanang kaula se kangan e capo’ poro ce’ sarana, ta’
langkong kaula ta’ bisa asalaman”. Toan rumah sem-mesem sambi ngoca’,
“Engghi-engghi, ta’ aponapa, sakalangkong atas rabuna panjhennengngan da’ ka’
dinto, Le’ Bunawi ! ”. Bunawi sem-mesem sambi ngoca’, “Same jhugha kaula
sakalangkong, Ka’ “.
Dapa’ kabengkona
Bunawi abala ka sebine’ sambi noddhuaghi tanangnga se taselpet ka tolang.
Sebine’ pas manglo, “Jareya, dhaddhina mon ma’-matama’ banne olle slamet tape
olle calaka’ se matodussan kalowarga”. Bunawi, nyaot, “Iya, areya salana
sengko’ daddhi pangajharan da’ budina, jha’ tabiat tama’ reya ngeba calaka’ ban
ngeba todus”. Pas se bine’ nyalko’, “Banne ghun jareya malolo, tape ma’-matama’
ka laenna pada ta’ baghus keya, apa pole banne bagiyanna dhibi’ ”. (M. Rasyad) Tanggal 30 Oktober 2013
14. Nyareya Ontong
Aherra Olle Kasta
Baja sar-asar maba
Samen kaonjhangan duwa’ tatangghana se kateppadhan pada baktona. Tatanggha
settongnga temor songay dhineng settongnga pole bada bara’ songay. Seduwa’
tatanggha ghella’ karjhana ekataowe Samen. Duare sabellunna Samen ngeding jha’
tatangghana se bara’ songay nyabhelliya tello’ embi’ seddheng tatanggha temor
songayya nyambhelliya sapolo ajam.
Daddhi karjhana lebbi raja se bara’ songay.
Samen mele mangkat
da’ bara’ songay nompa’ prao tape bakto para’ entassa Samen aoba pekker, neng pekkerra na-ngrena,
“Sengko’ mon terros ka bara’ songay ghun olle ngakan ko’ embi’ se rassana kala
nyaman da’ ko’ ajam, ango’an abaliya bhai”. Samen pas ngoca’ da’ tokang prao,
“Le’, abali bhai ka temor songay”. Tokang prao norote ajhaghanna Samen. Tape
saellana abali para’ entassa ka temor songay Samen aoba pekker pole, neng
pekkerra, “Engko’ rogi mon terros katemor songay sabab ko’ ajham tada’
som-somma laen ban ko’ embi’ se tolangnga asomsom bisa ekennyot”. Samen terro
abaliya pole entarra kabara’ songay. Bakto abali para’ entassa ka bara’ songay
reng-oreng se kaonjhangan la pada mole kabbhi. Ngatela oreng mole kabbhi Samen
pas menta abaliya da’ temor songay tape saellana entas katemor songay
reng-oreng se kaonjhangan pada mole kabbhi, aherra Samen pada ta’ japo’ bakto.
Karebbha se terro ngakanna ko’ embi’ ban ko’ ajam ghun kare ngen-angenna. Samen
kasta sabuluna kole’ lantaran mole ta’ melo pa-apa ban aba’na aromasa todus
lantaran ongkossa praona ghi’ eotang. (M.
Rasyad) tanggal 31 Oktober 2013.
15. Embu’na Mena
Amolot
Baja lagghu embu’na
Mena akes-rengkes se mangkadda ka pasar. Dhibi’na andi’ kareb ajhang-onjhangnga
bhala tatangghana lantaran amolotta.Melana embu’na Mena ghi’ laggghu abalanjha
ka pasar Pakong se jhauna ra-kera sakelo dari bengkona.
Sabbhan taon lakar
embu’na Mena lebur mabada molot. Maskeya aba’na ta’ kaya tape ce’ sennengnga ongghu
se ma-kompolla bhala tatangghana kaangghuy amolot areng bhareng neng e
bengkona.
Ra-kera pokol
sanga’an embu’na Mena la dateng dari pasar se abalanjha. Bannya’ bharang se
ebelli akanta berras, ghula, kopi, ban cem-macemma jhuko’ sarta wa’-buwa’an.
Dapa’ ka bengkona embu’na Mena lajhu ka daporra asa’-massa’ kaangghuy maranta
nase’ ban jhuko’ bhakal eatorraghiya da’ tamoyya se e onjhang dagghi’ bakto
toronasar.
Baja sar-asar maba lebat
pokol tello’ tamoy tatangghana molae dateng da’ bengkona Bu’ Mena. Bu’ Mena
sakalowarga pada bhunga narema moy-tamoyya. Ta’ abit saellana tamoyya ghenna’
keyaena molae maca salawaddhan. Bu’ Mena sakalowarga atamba ce’ bhunganalantaranse
mabada’a molot la tekka hajhat.
Saellana karjhana
lamare ban moy-tamoyya la pamidhan, Bu’ Mena sakalowargangoca’,“Mator
sakalangkong atas rabuna panjhennengngan sadajha abdhina ce’ bhungana panjhennengngan rabu da’ compo’ kaula mandar
kengengnga ghanjharan se raaajha dari Ghuste Allah se Aghung”. (Pakong, 1
Pebruari 2013)
16. Hakem Bhudhu Sala
Motos
Kacatora ejhaman
lamba’ bada duwa’ oreng aparkara da’ Hakem amarga kaelangan ajamma. Bakto
sekaduwa ngadep hakem, se Hakem pas atanya buktena da’ senyangka. Serrena coma
sangka’an malolo, oreng ghella’ coma ajawab, “Pa’ Hakem, kaula da’ ka’dinto
banne ngatorraghiya bukte tape nyo’onna oreng neka eokom ghantong sabab sareng
kaula ampon esangka ngeco’”. Serrena hakemma bhudhu, Pa’ Hakem ghella’, pas
ngoca’, “Parmenta’anna ba’na bisa ekabbhulli sateya keya, saratta ba’na sateya
kalowar pas nyare ajam ghiba da’ dinna’ ghabay bukte”. Oreng ghella’ ce’
peraggha lajhu berka’ kalowar nyare ajam. Ta’ abit sekalowar pas abali sambi
ngeppe’ ajam bine’. Sadapa’na ajamma lajhu ejhuluaghi da’ Pa’ Hakem. Pa’ Hakem
se bhudhu ghella’ gu’-onggu’an sambi aghella’ kak-ngalakkak, pas ngoca’, “Ajam
reya ella dhaddhi bukte nyata se ta’ bisa ealenge pole”. Oreng se esangka
ghella’ pas alaban caca, oca’na, “Sampeyan Pa’ Hakem ma’ ce’ ghampangnga
madhabu akadhi ka’dinto, kaula neka ta’ ngeco’ ajamma ghun coma esangka dhineng
ajam ghapaneka ollena mega’ elowar ghella’”. Tape Pa’ Hakem mala matengel ta’
enda’ la-balana oreng ghella’. Kalaban sombongnga Pa’ Hakem pas motos, “Oreng
reya okom ghantong neng labang rowa sampe’ mate!”.
Saellana tampar
ghantongan epasang elabang oreng ghella’ ban pongghabana hakem eghaliddhik ka
labang ghantongan. Tamparra ele’-le’aghi ka le’erra tape saellana eoddhi
etajha’ tamparra oreng ghella’ ta’ bisa aghantong lantaran orengnga
kalanjhangan. Ngabas kabada’an ghella’ Pa’ Hakem pas ngoba potosanna, oca’na,
“He tang pongghaba ghante’e oreng jareya, nyare neng dinna’ oreng se
da’-penda’an pas ghantong sampe’ mate!”. Sakabbhina oreng pada katako’an.
Pongghabana Hakem molae kor-ngokor lanjhangnga sakabbhina oreng se bada.
Saellana mare ngokor Pongghaba ghella’ pas abala da’ Pa’ Hakem jha’ oreng se
paleng penda’ teppa’ da’ oreng se nyangka ghella’. Pa’ Hakem pas motos, oca’na,
“Ghantong oreng se nyangka ghella’ rowa sabab da’-penda’an kadhibi’”. Kalaban
ta’ bannya’ caca pongghabana Hakem
ghella’ pas ajhalannaghi parenta. Oreng se nyangka ghella’ ta’ bisa
alaban pole coma passra sampe’ mate neng labang ghantongan.(M. Rasyad)
17. Mena Mamadhul
Aserro Sake’
Bannya’ pangajharan
se eghandhu’ neng oreng seodi’na malarat ban sossa, se ta’ kera cokop sakope
mangsen nolesse careta odi’na. Pangangghit careta aromasa ontong raja ce’
bhungana olle edhi dari se karobbhuan sossa, kanca dhibi’. Sakalangkong raja
da’ kanca dhibi’, se ella enda’ erembhak kaangghuy ghi-maghi careta se ce’
aghunana mongghu da’ sakabbhina na’-kana’ ngodadhan se ghi’ asakola otamana se
ghi’ neng SD.
Neng seddhi’na
ghunong Pakong, lamba’ bakto pangangghit careta ghi’ kana’ (usia SD) andi’
kanca bine’ sakellas neng settong sakola’an SDN Pakong 1. Kanca bine’ ghella’
andi’ parobaan sedda’ manes, kole’na koneng, morka’ matana, dhineng obu’na
male’ katopa’ ban ghamba’ nyasar bangkong, poko’na aduhaiiii, tape odi’na ce’
mellassa tada’ ghandinganna. Nyamana Sitti Aminah, re-saarena esambhat Mena.
Mena lakar molae kene’ la nangghung odi’ mellas saellana edhina mate reng towa
duwa’na. Bengko nandhinanna reng towana ghun coma roma sakamar dari perreng ban
ata’ belli’. Kasabbha re-saarena ekaolle dari ajhuwal daun jhate se nyare e
ghunong. Kabiasaanna mon daun jhatena ta’ pajhu so Mena etompo’ neng dalem
kamarra eantossaghi ka are pasaran. Mena atana’ ngangghuy tomang bato, kajuna
ollena nyare e ghunong. Mon ngakan segghudhan ta’ ajhuko’ cokop ban krepe’,
otaba ja-cabbhi, sabab aba’na ghun coma ajhuwal daun jhate, mon pajhu. Bila
enja’, mon teppa’ kaapessa daun jhatena tada’ reng melle, aba’na saare jareya
ta’ nemmo se etana’a ban se ekajhuko’a. Dhaddhi aba’na tapaksa malapar tabu’,
ghun ngenom aeng malolo. Mellas ongghu odi’na Mena. Ta’ kapra nangghung mellas
kana’ ngoda saomor Mena se ghi’ bur-leburra asakola.
Ebakto para’ tellasan
ra-kera tello are sabellunna, Mena ta’ bisa ka ghunong pole, bhadhanna sake’
panas. Sampe’ malem tellas panassa ghi’ ta’ elang. Neng kamarra Mena
bi’-dhibi’an sambi asapo’ sarong so samper karena din eppa’-embu’na. Bandhanna
ngetter dari sakeng panassa. Lengngen ban kekella sajan koros, tolang roso’na
ce’ paddhangnga sabab ngakanna la asella are. Malem tellas se ca’na oreng malem
kombhira ta’ ngeba senneng da’ Mena, mala madateng sossa. Mena ta’ bisa
abalanjhai tellasanna, aba’na ta’ andi’ pesse sabab ella abit ta’ ajhuwalan
daun jhate. Aba’na ghun tedung neng bengkona. Samalem bhenteng neng malem
tellas Mena ta’ bisa tedung nyaman, le’-ole’an neng tas lencaggha sambi nanges
bi’-dhibi’an. Pekkeranna sossa, polana ta’ bisa atellas aklambhi anyar ban
sakanca’anna. Pole e malem tellas Mena aromasa sajan ancor atena saellana enga’
neng seddhi’na tada’ reng towa duwa’na se dhaddhi paghantonganna atena. Neng
roma cope’ pettheng se ghun aba’na dhibi’, se molae kene’ la dhaddhi kana’
ko’ongbunter, Mena nanges ngokserngoghan, aeng matana dherres mabacca pepena
ban sapo’na, dhang-kadhang ngolok eppa’-embu’na se la tada’ omor, serrona,
“paaaa’-buuuu’-paaaa’-buuuu’”. Mena saellana li-baliyan aserro sake’ pas
mamadhul da’ ghuste Allah, serrona, “Yaaa, Ghuste Allah kaula kerrong da’
eppa’-embu’ seampon sapolo taon ta’ tapangghi pole, ta’kowat ate kaula emalem
tellas mangken, bi’-dhibhi’an dalem kabada’an sake’ panas ta’ eghellu’
eppa’-embu’, kaula banne aghughad-dha coma aserrooowa e malem tellas mangken
kaula lagghu’ nyo’onna edhi ta’ bisa atellas, balanjha odi’ ta’ nyokope, sake’
sareng kameskenan ampon mabhujhar ngen-angen kaula, sarengngan jhugha nyo’onna
eppa-embu’ kaula se ampon epondhut Pajhennengngan bakto kaula ghi’ kene’ ghi’
ta’ apal salerana se duwa’, sareng ghi’ ta’ tobuk aba-reba, kaula nyo’onna
kamellasan ka’dinto dhaddhiya ghante panyapora da’ reng towa duwa’ kaula,
lebburraghi sadhaja dhusana, yaaa, Ghuste Allah, semma’aaghi soarghana,
jhauaghi apoy narakana, kaula ce’ bhungana manabi Panjhennengngan kasokan
panyo’on kaula, ya, Ghuste Allah se Aghung, aaamiiin”. (M. Rasyad. 5 April 2014)
18.
Bulan
Gherring
“Jhagha-jhagha
bulan gherring-bulan gherring”, oraggha Jamen neng taneyan sambi ngundhu kan
jherruggha. Dhineng ale’na ghun coma noro’ bunte’ kaka’na kabara’ katemor
ngundhu ka’-bhungka’anna. Serrena oraggha Jamen ce’ kajana Embu’na takerjhat
dhaga kalowar da’ amper ada’na. Embu’na atanya, “Bada apa Men, ma’
rag-oraghan?”. Jamen nyaot, “Bada bulan gherring Bu’, sengko’ ngudhu
ka’-bhungka’an ajhaghai ma’le lebbha’ buwana”. Embu’na nyambhit, “Banne tamba
lebbha’ jareya, la-mala maronto kembhangnga!”. Jamen ngoca’, “Bu’ ca’na reng
kampong ajhaghai ka’-bhungka’an bakto bulan gherring reya bisa malebbha’
buwana”. Embu’na Jamen sem-mesem ngeding oca’na ana’na se ghi’ ta’ngarte bulan
gherring. Embu’na Jamen ngoddhi ajharba’aghi bab bulan gherring, oca’na, ”Na’,
bulan gherring reya ada’ pangarona da’ lebbha’na wa’-buwa’an”. Embu’na ghi’
pareppa’na acaca Jamen pas nyemma’ apara’ da’ Embu’na, cora’na Jamen ce’
terrona se taowa asal molana bulan gherring. Embu’na Jamen ngarte tengkana
ana’na senyemma’ ka aba’na. Atena ce’ sennengnga ngatela ana’na ce’ terrona se
taowa. Jamen pas atanya, “Arapa bulan ma’ gherring Bu’?”. Embu’na gu’-onggu’an
pas ajawab, “Bulan reya ta’ bisa gherring sabab mahlok mate pada ban bhume,
jareya coma sebbudhanna oreng kampong”. Jamen ghi’ ta’ ngarte, ngoddhi atanya
pole da’ Embu’na, “Bulan rowa ghella’ petteng sateya la molae tera’ laonan,
dari apa jareya Bu’?”. Embu’na ngoca’, “Bulan se petteng ghella’ se coma
mar-samar rowa polana kaandengngan bhume, sonarra arena ta’ dapa’ da’ bulanna
se ngeteg neng budina, dhaddhi bulanna kapetthengngan ban jang-bajanganna
bhumena, tape sateya la tera’ tar-kataran rajana mara ghaddhang, jareya la
eteppa’e sonarra arena se bada e mongghing bara’ langnge’ dissa”. Jamen pas
nerrossaghi jharba’anna Embu’na, oca’na, “Dhaddhi mon da’ iya bulan gherring
reya pada ban sengko’ deng la amaen teg-etegghan se ngeteg neng pettengnga ebudina
ka’-bhungka’an ta’ ecapo’e sonarra damar”. Ngeding oca’na ana’na Embu’na Jamen
pas asokkor da’ ghuste Allah amargha la-balana aba’na ella ekangarte so’
ana’na. (M. Rasyad. 26 Maret 2014)
19.
Se
Akentho’ Ta’ Majar
Pa’ Samad
supir taksi dhisa-kottha. Salanjhangnga are ta’ bu-ambu ajhalannaghi kalakoanna
kaangghuy abalanjhai ana’ binena. Pa’ Samad lakar sopir se kalonta nyamana
lantaran sabbhar ban loco. Melana
motorra bhan are ta’ seppe ban panompang.
Settong
bakto parjhalanan dari dhisa ka kottha, motorra Pa’ Samad possa’ ban panompang.
Pa’ Samad kobater tako’ panompangnga ta’ nyaman dari sella’na. Tape serrena
aba’na penter maloco panompangnga ta’ ango’ngo’an. Ghan settong kandhana e lem motor eocol ban Pa’ Samad. Panompangnga
aghella’an sambi kak-ngalakkak.
Settong
bakto parjhalanan ghi’ jhau dari terminal kottha panompangnga bakto aghella’an ngedingngaghi kandhana Pa’ Samad
o-tao pas ambu sakaleng ada’ akantha ecapo’ dhungghem. Pa’ Samad ta’ dhuli
ngarte bada apa? Bid-abidhan pas ngarte lantaran aba’na pada kabaghiyan bau
baceng se dateng dari panompangnga. Eantara panompang ghella’ bada setegha
akentho’. Bauna sara’an ban bhatangnga tekos, so Pa’ Samad ekarassa ce’
nyengnga’na ka elongnga. Pa’ Samad neng pekkerra acaca, “Bau kentho’ reya
tantona dari kentho’na oreng se ke’ tengnga”. Pa’ Samad ta’ kakorangan akal
ngadhebbhi kabada’an se sanget ta’ nyaman, lajhu ngoca’, “Are mangken neko ce’
naassa sabab tamoy se dapa’ kakonco’na elong banne bauna kocor pole tape
ra’-cora’na bauna con-laccon se molae tombu ta’ amet, banne ghun nyengnga’ tape
majhreppen ka lobangnga elong”. Ngeding oca’na Pa’ Samad panompangnga pas
aghella’an kabbhi.
Saellana
dapa’ katermenal kottha panompangnga toron ghan setthong pas majar kabbhi
kos-ongkossa. Tape Pa’ Samad ghi’ ghliya’ terro taowa da’ oreng se akentho’
baceng ghella’. Pa’ Samad pas ngoddhi ngoca’, “Kare setthong se ta’ majar, se
akentho’ ghella’’”. Eantarana panompang se toron pas bada se nyambhit, “Bula
ampon majar, Ka’, ghella’ da’-ngada’!”. Ngeding jawaban oreng ghella’ Pa’ Samad
lajhu ngoca’, “O, baddhinna sampeyan, Le’, se akentho’ ghella’ kadissa”. Oreng
ghella’ ajawab, “Engghi, sabab kentho’ bula pon ekeceng keng ghi’ ngaltho’,
dhaddhi pas leddhu’, ta’ langkong, Ka’, saporana!”. Pa’ Samad sem-mesem sambi
gu’-onggu’an. (M.Rasyad. 27 Maret 2014).
20.
Tangessa
Ana’ ban Embu’ E Tengnga Malem
Neng jhaman lamba’ e Tana Arab bada embu’ ban ana’. E tengnga malem bakto
sakabbhina makhlok tedung ngeddha, se kaduwa ghella’ atangnge lantaran se ana’
nanges kalaparan menta ngakanna. Serrena odi’na embu’ ghella’ ce’ meskenna,
neng daporra tada’ berras se etana’a apa pole jhuko’ se arghana larang.
Kaangghuy ngaposse ana’na embu’ ghella’ dha-kendha atana’ neng kobali se essena
coma bako bliker. Se embu’ dha-kendha aghaluy kobalina sambi ngoca’, “Dantos
naaa’ embu’ ghi’ atanaaa’a sakejjha’aghiiii’ nase’na masssa’”. Tape ta’ abid
ana’na pas nanges pole lantaran tabu’na ce’ laparra ongghu. Embu’na ngaposse
pole tape ana’na terros nanges aserro lapar. Bid-abidhan bakto embu’ ghella
posang mekkerre tangessa ana’na, pas e lowar labang daporra bada oreng tok-tok-tokan
amit menta maso’a. Deng la ebukka’ labangnga pas paddhang reng lake’ lanjhang
raja, panyapana laon ce’ adhabbha, oca’na, “Bula’ ghella’ neng lowar ngeding
ana’na’ dika nanges terros anape?”. Embu’ ghella’ ajawab, “Bula oreng mesken,
ana’ neko kalaparan nanges menta ngakanna, bula ngaposse dha-kendha atana’aghi
neng kobali ngangghuy bato bliker ma’ le ana’ bula ambu se nanges, tape pagghun
bhai terros menta ngakanna, tabu’na kelpes tada’ essena, ana’ bula ta’ ngarte
jha’ embu’na ta’ andi’ berras se etana’a, bula’ sampe’ samangken ta’ ngarte
pamempen neng ko’enja, e tana Arab neko loppa da’ oreng mesken akantha bula,
aba’na ghun nyaman tedung ta’ mekkerre jha’ mangken etengnga malem se pettheng
calemodhan ana’ bula nanges aserro lapar terro ngakanna, sampe’ samangken ghi’
tada’ bhantoan dateng, nape ghi’ ngantos ana’ bula mate ghallu? Embu’ ghella’
nondu’ sambi nanges aeng matana aghrabhas ce’ santa’na, berra’ ongghu nangghung
sossana se salanjhangnga odi’ eloppa’aghi oreng bannya’. Embu’ ghella’ ta’ aromasa
sakale jha’ oreng lake’ se bada e seddhi’na se dateng ka aba’na neng tengnga
malem jareya sanyatana sahabhat nabi se moljha, Syayyidina Umar bin Khatthab.
Kadatenganna sahabhat ghella’ neng tengnga malem lakar ta’ abala lantaran terro
taowa ongghu kabada’an rakyatta. Syayyidina Umar pas amit kaloar abaliya. Ta’
abit dari etongan jam sahabhat se moljha ghella’ pas abali sambi nyongkol
sakarong ghandum ebaghi da’ embu’ ghella’ sopaja etana’ ren-aren. Samarena
jareya sahabhat ghella’ pas amit moleya. (Kisah ini sesuai dengan perkataan
Beliau yang sangat mulia, katanya, “Jika rakyatku lapar maka saya orang yang
paling belakang kenyang”.) M. Rasyad.
11 Mei 2014
21.
Rida’i ban
Reya Nengghu Ba’a
Ojhan dherres ce’ rajana, dhagha aeng songay ngalowa alompay ba-saba
sebada e dhi’-seddhi’na. Kaprana mon
bada ba’a raja bur-leburra na’-kana’, ta’ mekker jha’bhabhajha. Rida’i ban Reya
kana’ ngoda lebur eng-aengan. Apa pole mon bada ba’a raja, sekaduwa lakar
ratona ngoy-langngoyyan. Bakto bada ba’a raja neng kampongnga sekaduwa entar
nengghu ba’a da’ ghladhak. Ta’ abit se jheng-manjheng e ghladhak pas ngatela
na’-kana’ bine’ elanyo’ ba’a. Rida’i takerjhat pas lajhu alonca’ ka songay
nolong na’-kana’ bine’ ghella’ tako’ sampe’ mate. Dhineng Reya ghi’ posang
sambi aorak, “Tolong-tolong bada na’-kana’ bine’ elanyo’ ba’a esongay, aduuuuu,
tolooooong”. Mare aorak Reya pas noro’aghi alonca’ ka songay nabang Rida’i.
Aherra na’-kana’ bine’ ghella’ katolong ban se kaduwa. Saellana kana’ bine’
ghella’ epaonggha da’ pengghir songay, Reya pas ngoca’, “Ontong ghi’ katolong
mon enja’ tolos mate”. Rida’i manglo Reya, “Ella jha’ da’iya, areya lakar
bagiyanna slamet, takdirra”. Bit-abidhan saellana na’-kana’ bine’ ghella’ enga’
ban bisa ajhalan sekaduwa noro’e ngater sampe’ dapa’ kabengkona.
Olle tello are dari kadhaddhiyan ghella’ Reya maksa da’ Rida’i se entarra
pole da’ bengkona na’-kana’ bine’ ghella’, maksoddha terro kennalla lebbi
semma’ pole, oca’na, “Ke’ maju mon entarra pole kabengkona na’-kana’ bine’ rowa
se tasellem e songay bari’!”. Tape Rida’i nganggheb partolonganna lamare tada’
kaparloan pole, oca’na, “Ella, ta’ osa, lamare!”. Reya nyambhung, “Enja’ da’
salana entar asilaturrahmi da’ reng towa duwa’na”. Tape serrena Reya ce’ rajana
karebba pagghun bhai se maksa’a Rida’i. Dhineng Rida’i ce’ kokona negghu’
cacana jha’ kaparloan lamare ta’ osa entar pole, oca’na, “Silaturrahmi banne
elakone polana aberri’ partolongan, tape karana karida’an, kaparloan se bari’
lamare ta’ osa entar pole”. Ngeding oca’na Rida’i ghella’ Reya pas amit da’
Rida’i aba’na entarra dhibi’, oca’na, “Iya, mon da’ iya sengko mangkadda dhibi’
da’ bengkona na’-kana’ bine’ rowa”. (M.
Rasyad. 12 Mei 2014)
22.
Kata’ E Babana Cangkelongan
Krok-krok-krok-krok-krok-krok monyena kata’ e babana cangkelongan. Sakeng
abidda kata’ ghella’ neng babana cangkelongan, pas loppa ja’ aba’na bada neng
kennengngan cope’ se ghun coma sabuso’na bhadhanna. Kata’ ce’ apangangghebba
ada’ alam pole se lebbi legga ban lebbi bhaghus dari kennengnganna dhibi’. Neng
pekkerra kata’ aromasa paleng jago, paleng kowat, ban paleng-paleng laenna.
Mala kata’ apangako mahlok paleng raja neng alam jhaghat. Oca’na bi’-dhibi’an,
“Neng alam reya coma sengko’ mahlok se paleng raja laenna ne’-kene’ kabbhi,
reya tang tengnga la dhu-dhuk ka langnge’, ha-ha-ha-haaa”. Kata’ ce’ parcajana
tengngana se dhu-dhuk ka cangkelongan e sangka la dhu-dhuk ka langnge’ se
bhiru.
Settong bakto bada bilis sakanca’an maso’ ka dalem cangkelongan. Ngatela
mahlok laen ghella’ kata’ pas ngoca’ sambi nye-ngenye, “Ah, da’dimma’a bhai
ba’na, Cong, re’-kere’ ghi’ bau kemme wa-matowa maso’ ka tang kennengngan,
edinna’ reya coma sengko’ se paleng kobasa se laen ta’ olle samakobasa apa pole
wa-matowa, sengko’ reya rato sajhaghat se ta’ bisa etandhinge sapa’a bhai!”
Bilis ghella’ pas nyambhid lantaran ghliya’ da’ cacana kata’ se ghendhak ban
buta pangataowan, oca’na, “He, kata’ se bhudhu ja’ bhi-kabbhiyaghi ghendhaggha
ba’na degghi’ pas nemmo apes, essena alam reya banne ghun coma ba’na ban ta’
sacope’ parkera’anna ba’na”. Kata’ sajan ghendhak, sambidda, “Sapa mahlok se
bisa makala sengko’ neng alam reya, kan tada’ ghun coma sengko’ se bisa mabiru
ban mamera kabada’an?” Bilis sakanca’an pas buru nyong-ngenyong kalowar dari
cangkelongan tako’ ka kata’ se la molae pegghel nae’ dara. Bilis buru, sambi
ngoca’, “Da’ ghunana atokar caca ban kata’ se ghendhak, tengel, ojhub, ban
pengko rowa”.
Ta’ abid bilis se buru, cangkelongan ghella’ pas etempak oreng. Kata’
takerjhat sambi ablingas akantha kaddhal ghagghar pas alonca’ buru kajhauna
nyare pangetegghan. Kata’ apangrasa ce’ malona ka bilis tape serrena tabi’adda
tengghi kata’ tada’ neyat mamaba’a ka bilis. Bilis se toman e nye-kenye kata’
ghella’ ngeding kabar jha’ kata la buru dari cangkelongan ngeteg e lobang se
ta’ jhau dari bilis ghella’. Bilis sakanca’an terro nyapottha da’ kata’ se
ngeteg elobang. Sadapa’na bilis pas ngolok salam, “Selamat pagi kawanku,
selamat tinggal di tempat yang baru!”. Kata’ ghella’ banne pas perag tape pas
nyenthak ngojuk bilis kalowar, sambi ngoca’, “Rek-kerek namoy ka Istana Raja
tak tahu diri !” Kata’ ghlela’ ta’ ghellem aoba tabi’at ban tengkana maske
la-balana bilis la abukte bender. Bilis buru sambi ngoca’, “Maaf Baginda Raja,
hamba tidak betah disini !” (M. Rasyad, 24 Oktober 2014)
23.
Pasar Pakong Katonon
Tengnga malem, bakto dha-ngeddhana oreng tedung, pokol 11.30, malem
Kemmis tanggal 30 Oktober 2014 dari mesjid jami’ Pakong ce’ lantona lebat
lesbeker oraggha oreng, “Tretan, jhaga-jhaga Pasar Pakong katonan, samangken
ampon katonon, tolong-tolong, Pasar Pakong katonon!” Sakabbhina
magharsare/ra’yat pada jhaga ablandas dari tedungnga. Kalowar romana
bangsebang, lebbi-lebbi oreng se pada andi’ bharang dhagangan e pasar.
Reng-oreng pada berka’ nyassap akanta mano’ ngabbher nujjhu pasar ta’ mele jha’
malem epada’aghi ban seang.
Dari jhau apoyya ce’ katonna jha’ rabag tor alabghulab, acora’ la-jhilana
nagha lat-mellat langnge’. Dhining kokossa ngebbhul ngolbu’ alung-ghulung
nyosol langnge’ se pettheng calemoddhan, sambi etoro’e nyarbuna to-lato se
ngabber sasat mano’ dhaddhali ngantos ojhan. Rassana kaate akanta keyamat,
ngennes acampor sossa sabuluna kole’ maskeya ta’ noro’ andi’ bharang dhagangan
e pasar. Ta’ dhaddhi ate noro’e mata se sambi ngabas ko-toko ban barung se
pareppa’na ekello’ apoy, angos dhaddhi marda ban abu dari bhrangassa se Jago
Merah. Dhineng serrona oreng ngareyong ban tanges asaloy pojhi do’a da’ Ghuste
Allah, sajan nabai rassana ate se sossa.
Ra-kera satengnga jam pasar ella possa’ ban oreng se nenggu, ngremmet
pada moso bilis. Bada se coma nenggu malolo, bada keya se bellas atatolong
noro’ makalowar bharang dhaganganna oreng da’ pengghir lorong. Ta’ abit dateng
duwa’ motor Pemadam Kebakaran dari Mekkasan. Sadapa’na lajhu nyemprote apoy so
aeng ngangghuy sellang. Tancella ce’ santa’na tape serrena apoyya ce’ rajana
pasar teptep ta’ katolong. Bharang
dhaganganna oreng se tellat ta’ japo’ nolong lantaran ta’ dhuli tao ban jhau
bengkona banya’ se ta’ melo dari amoghanna apoy. Tape bannya’ keya se sempat nolong
maske sabagiyan ecapo’ kello’ sakonne’. Ontong kadhaddhiyan ghella’ ta’ sampe’
merre mamate manossa ghun coma bharang dhagangan malolo. Moga-moga se
katebha’an eprenganna kowat iman ban ta’ ceggha’ pangareb nyare rajhekke pole,
amiin (M. Rasyad, 31 Oktober 2014)
24.
TANGGUG SAKTE
Samalem
bhenteng dhalmos ta’ ngeddha tedung esemba’i ban ngen-angenna dhibi’. Bakto
sobbhu la mare ajam akongko’ ban mano’ se ngoce la pada esep, Dhalmos neng
kamarra aghella’ bi’-dhibi’an, ta’ abit pas kalowar romana entar da’
tatangghana nyare enjhaman tangguk ban ghungseng. Saellana apeddhel se nyare
aherra Dhalmos pas nemmo. Neng bengkona Dhalmos lajhu naleyaghi ghungsengnga
da’ nyog-monyoghanna tangguggha.
Bakto ghi’
laggu, ghi’ bu’-rebu’, Dhalmos ajhalan nyong-ngenyong nojjhu pasar, bas-narabas
saba, ombhut, ban songay. Dapa’ ka pasar Dhalmos lajhu ka rung-barung nase’
nemmone sakabbhina jhuraghan barung pas to’-koto’ ne’-kene’ sambi ajhuluaghi
bharang se eperghem, ta’ abit Dhalmos ban jhuraghan pada aghella’an
kak-ngalakkak sambi gu’-onggu’an.
Ra-kera
pokol sanga’an, rung-barung nase’ la possa’ oreng, Dhalmos pas agrilya dari
barung nase’ ka barung nase’ laenna. Bakto barung nase’ bannya’ ban oreng
ngakan Dhalmos se ngangghuy tanggug maso’ ka barung dapa’ ghan labangnga pas
aonggu’ tello kale, oreng bannya’ pada takerjhat lantaran ngeding monyena
ghungseng ce’ ranyengnga dari tangguggha Dhalmos. Mare aonggu’ Dhalmos pas
ngoca’ da’ jhuraghan, “Nase’ sapereng, jhuko’ ate lema kerra’!”. Jhuraghan
nyambhit,” Engghi, engghi, Pa’ Towaaann, sakalangkong baaannnya’!”. Mare ngakan
Dhalmos pas kalowar ta’ amit ghun coma mamonye ghungsengnga kalaban aonggu’
tello kale. Oreng bannya’ pada kasambu’ polana ta’ majar ban ta’ etaghi so
jhuraghan. Bannya’ oreng nya’-tanya’an
ka jhuraghan, tape jhuraghan coma ajawab ampon lastare. Dari jawaban jhuraghan
ghella’ reng-oreng sajan bhingong dhaga bada se dhi-ngoddhi nebbhak, oca’na,
“Pola oreng rowa andi’ kasaktean neng tangguggha?”. Se laen nyambhung, “Bisa,
iya, sabab se jhuraghan ta’ ghi-naghi, pola-pola jhuraghanna epalenglong dhagha
loppa se naghiya?”
Dhalmos
terros maso’ pole ka barung laenna. Oreng se kasambu’ ghella’ terros noro’
bunte’ dari barung ka barung. Serrena Dhalmos terros ta’ majar oreng ghella’
pas terro to’-koto’a ka Dhalmos, oca’na, “ Ka’, tore arembhak da’ ko’enja”.
Dhalmos dha-kendha ta’ enda’ tape atena ce’ peraggha. Dhalmos ngoca’, “Bada
nape, Le’, bula ce’ kabhuruna se dapa’a ka compo’?”. Oreng ghella’ lajhu ngoca’
rang-terrangan terro melleya tangguggha. Tape Dhalmos rang-malarang, oca’na, “Abaaa,
tangguk neko ta’ bisa eporop pesse sakebbhuk!”. Oreng ghella’ sajan akareb pas
ngoca’, “Mangken ghallu, Ka’, bula keng ce’ terrona se andi’a, saponapa’a bhai
bula enda’ nebbhus!”. Dhalmos pas maghendhak, oca’na, “Mon lema juta eeennda’
dika, kooowat majar, kerana?”. Oreng ghella’ pas majar buto, ta’ bannya’
pekker. Saellana Dhalmos narema pesse pas apessen, oca’na, “Tangguk neko
angghuy pole neng pasaran se bhakal dateng banne mangken sabab ampon lebat
bakto!”. Dhalmos terros mole kabengkona, e ro’ jhalan sambi aghella’an
kek-ngalekkek polana la olle pesse lema juta ropeya.
Dapa’ ka
are pasaran pole, oreng se melle tanggugha Dhalmos dhi-ngoddhi maso’ barung
nase’ nendha Dhalmos. Oreng ghella’ dapa’ ghan labang pas aonggu’ tello kale,
terros ngoca’, “Nase’ sapereng, jhuko’ ate lema kerra’!”. Samarena ngakan oreng
ghella’ pas ondhur ta’ amit ghun coma aonggu’ tello kale nero carana Dhalmos.
Juhragan ngatela oreng ghella’ ondhur ta’ majar, pas ngolok, “He, Le’, pessena nase’na ghi’
ta’majar!”. Tape oreng ghella’ pagghun bhai se ondhur ding-mata’ngeding terros
ngenyong majhau. Tape jhuraghan pagghun naghi ban nabang oreng ghella’. Aherra
oreng ghella’ pas majar. Jhuraghan ngoca’, “Ontong sampeyan, Le’, teppa’ ka
bula, mon teppa’ ka reng laen sampeyan ampon eghebbhuk, bisa bindul kabbhi,
jha’ bali’i ghi, ma’le ta’ bindul!”. Oreng ghella’ pas abhalik atanya, “Ka’,
anape se pasaran se ngada’an sampeyan ma’ ta’ ghi-naghi ka oreng se nganghuy
tangguk neko, seddhengngan bula pada ngangghuy tangguk neko ghi’ etaghi?”.
Jhuraghan aghella’ kak-ngalakkak, sambi ngoca’, “Sampeyan, Le’, ampon sala
cara, bula ka’dhissa e bakto etanya’aghi ban oreng bannya’ ajawab ampon
lastare, makana ta’ ghi-naghi ka oreng se atanggugghan, sabab la’-ghella’na
bakto lagghu, ghi’ bu’rebu’ oreng se atanggugghan ampon majar kada’ dhaddhi
bula ta’ naghi, cokop ajawab ampon lastare”. Oreng ghella’ aromasa sala dhibi’
kabhuru melle bharang se eangghebba sakte. Da’ Jhuraghan pas ngoca’, “Engghi
salana bula, Ka’, sakalangkong paemoddha sampeyan da’ bula”. (M. Rasyad, 5 Januari 2015)
25.
Tello’
Oreng Ena Nengghu Biskop
Bada
tello’ oreng dhisa ena sakanca’an entar ka kottha terro nengghuwa biskop. Dapa’
ghan taneyanna gheddhung biskop pas ngeding pangomuman, kedingnga, : “Halo-halo
perhatian bioskop untuk malam ini gratis tetapi syaratnya hanya boleh ditonton
oleh orang yang tidak cacat, sekian terima kasih!” Ngeding pangomuman ghella’
oreng se ka tello pas sossa, rassa bhadhanna keddhur ta’ andi’ ora’, sabab
aba’na la ce’ akarebbha se nengghuwa ban pole se ajhalan soko dari dhisana ce’
jhauna cokop malesso bhadhanna, o-tao dheng la dapa’ pas ta’ bisa nengghu,
pekkerra renthek ta’ jhama’. Ta’ abit se ghuk-magghuk mekkerre kastana dhibi’
neng pengghir lorong e seddhi’na gheddhung biskop sala settong dari kancana se
tokkong pas apanemmo cara kaangghuy bisa nengghu biskop, oca’na, “Mara jha’ pas
sossa terros, sengko’ andi’ akal kaangghuy bisa maso’ da’ gheddhung biskop”.
Ta’ mare acaca kancana se kecek pas nyalko’, “Aduuuu, da’ dimma’a dhika ma’
bung-magambung, tedung ra ma’le olle bila’ sakontol, ha ha ha haaaa!”. Kancana
ghella’ pas nerrossaghi panemmona, oca’na, “Enana sengko’ so ba’na reya banne
alangan pas ta’ bisa nengghu biskop, sanyatana ena reya bisa dhaddhi sanjhata
se mandhi kaangghuy malenglong pajaga biskop se bada e labang rowa!” Kancana se
dhungseng nyabhit, oca’na, “Oooo, jha’ ros-terrossaghi ra, leceggha dhika bula
tamba ghliya’ ngeding bhidadhuna dhika!” Tape kancana se tokkong ghella’
pagghun nerrossaghi panemmona, sambhungnga, “Carana dhegghi’ mon lapara’
dapa’a ghan labang ma’ le ta’ etemmo ban
pajagana, ba’na ghan settong dari se dhungseng dhakendha ngeding bauna kento’,
elongnga tokobbhi tanangnga sambi ngoca’ baceng-baceng sapa akento’ ma’ ta’ tao
adhab. Terros kanca se kecek salaja
maju, degghi’ para’ ghan labang dha-kendha aserro jhreppen matana ghusek sambi
ngoca’ adu tang mata kamaso’an regghu peddhi-peddhi-peddhi ce’ peddhina. Terros
sengko’ se tokkong reya dha-kendha’a neddha’ manco’ sambi ca’-kenca’an ngoca’a
adu-adu-adu-dududududu sengko taneddha’manco’!” Saterrossa settong parsettong
se katello ghella’ molae maso’a da’ gheddhung biskop. Se dhungseng nyemma’ ka
labang pas maso’ sambi atotop elong ngoca’, “Baceng-baceng, Pa’, bada se
akento’! Se kecek noro’ bunte’ pas maso’ sambi aghusek matana salaja ngoca’,
“Adu-adu, Pa’, mata bula jhreppen kamaso’an regghu, peddhi-peddhi-peddhi!”.
Terros se tokkong pada maso’ sambi ca’-kenca’an ngoca’, “Adu-adu-aduuuu, Pa’,
ma’ bada manco’ leca’ soko bula tateddha’ manco’!” Aherra oreng se katello
ghela’ pada bisa maso’ kabbhi da’ dalem gheddhung biskop. (M. Rasyad, 17 Pebruari 2015)
1. Tak-takdur.
Ka bara’ ka
tengghina..
Se bhutak nabbhu
jhidur.
Aghella’ da’
ghighina.
Sat-pasat daun bhako.
E legghung bannya’
jhuko’.
Pa’ Rasyad ta’ andi’
lako.
Bhan lagghu tedung
malekko’.
Ta’ aranca’ ta’
aramo’.
Ghaneka bhungkana
beddhusan.
Ta’ ngoca’ ta’
akemo’.
Ghaneka oreng
todusan.
(M. Rasyad)
2.
Nyare Elmo
Sakola’an dhasar tos-antosan
Ngamba’ mored se ettasan
Bu-Pa’ Ghuru ban Atasan
Pada bhajheng ros-terrosan.
Maju mored pa ce’ jhatnana
Ma’ le elmo bannya’ ghunana
Bila towa dhaddhi reng aghuna
Tanto senneng reng towa duwa’na.
(M. Rasyad)
BHASA MADHURA KELAS 3 SEMESTER 1
M. Rasyad, Guru SDN Cenlecen 2, Pakong, Pamekasan, Madura
Artena/Laen Oca’na
1. eparenta artena esoro
2. po-sapo
lente artena pakakas dari lente
kaangghuy
abhersean
taneyan
3. po-sapo
kellot artena pakakas dari
seppet kaangghuy
abhersean
taneyan
4. saellana artena samarena, saamponna
5. pakakas artena parabhut
6. asaor
mano’ artena
nyambhit areng-bhareng
7. adhabu artena ngoca’, abala,
acaca, abhanta
8. abharis artena ajhirjhir
9. bhajheng artena
pateng
10.saoddha artena
sambhitta
11.bhudhu artena bughung, dongol,
gendeng
12.ghutong
rojhung artena salang tolong
13.aghariyungan artena
gharidu’, enger, ghighir, ramme
14.bang-sabang artena
kraba’
15.kas-rakas artena bu-rombu, sarka
Artena/Maksoddha
Oca’
1. atatele’ artena ………………
2. melana artena sababba
3. nyanda’ artena nyapot
4. celleng
ngalereng artena ce’ cellengnga, celleng
talebat
5. bhala artena famili,
kalowarga
6. toron
sakola artena
mole sakola
7. rok-ngerok artena ca-nganca, nget-nengnget
8. abhetthek artena amassa’, ala-ola
9. ngandha’
aghi artena nyareta’aghi
10.kantos artena sampe’, kangse, kongse,
dhala, dhagha, tagher
Oca’
Sambhatan
1. Taretan
ngoda’an esambhat ale’
2. Taretan
bine’ se towa’an esambhat embhuk
3. Reng
towa lake’na eppa’ otaba embu’ esambhat kae/emba
4. Ana’na
majhadi’ esambhat sapopo
5. Reng
towa bine’na eppa’ otaba embu’ esambhat nyae/emba
Artena
Parebhasan
Conto;
1. Abaddhay oca’ artena ekoca’aghi da’
oreng se dhujan ngacaca oreng laen.
2. Abeddha’ e dalem aeng artena lalakon se
tada’ ghunana.
3. Aba’ kesa cethak gherrang artena asor
tor mesken.
Tetene!
1. Bhelling
kaojhanan artena ta’meddas baburughan
2. Noro’
bhabang artena noro’ pato ta’ngarte ka maksodda
3. Nompa’
jharan apajungan artena ontong dukale
4. Aora’
kaba’ atolang besse artena ce’
kowadda
5. Nyaba’
tellor e batton artena ngalakone settong kalakowan se sanget bhabhajha
Artena
Oca’
1. ghutong
rojhung artena salang tolong
2. abharis artena ajhijhir, ajhajhar
3. atatele artena ………….
4. abaddhay artena ajhuwal
5. abhettek artena asa’-massa’, ala-ola
Bhasa
Engghi Bhunten
1.
entar bhasaepon nyabis, meyos
2.
nengghu bhasaepon ngoladi, nengale
3.
dateng bhasaepon rabu
4.
iya bhasaepon engghi
5.
sengko’ bhasaepon kaula, abdhina
Oca’ se
Sorop (sambhatan)
1. Taretan
lake’ se towa’an asambhat kaka’
2. Taretanna
reng towa esambhat majhadi’(anom/ghutte, nyannya / bhibbhi’)
3. Oreng
bine’ se ngejhung neng tabbhuwan esambhat
…………
4. Se
anyanyi neng orkes esambhat …………..
5. Se
ngajhar e sakola’an esambhat ghuru
Ondhaggha
Bhasa
Enjha’ Iya Engghi
Enten Engghi Bhunten
1. sengko’ - bula - kaula, abdhina, abdhi dhalem
2. ngakan - neddha,
madhang - adha’ar
3. ba’na - dhika - sampeyan,
ajunan, panjhennengan
4. dimma - dimma - ka’emma,
ka’dimma
5. ngeding - ngeding - mereng,
meyarsa
6. arapa -
anape - aponapa
7. acaca - acaca - ngandhika,
adhabu
8. areya - aneka, aneko- ka’into, ka’dinto
9. atanya - atanya - modhut
pareksa
10.atemmo - atemmo - apangghi
Bhasa Engghi Bhunten
- Eppa’ entar ka masjid.
Eppa’ meyos ka masjid.
2. Fiyan aghabay
lajangan.
Fiyan
abhadhi lajangan.
3. Pa’na
Eko ngakan e dapor.
Ramana
Eko adha’ar e dapor.
- Sapa se aghabay lajangan?
Pasera
se abhadhi lajangan?
- Kalambhina Eppa’ esassa.
Rasoghanepon
Rama esassa.
Bhasa
Engghi Bhuntenna
1. Sengko’
bhasa engghi bhuntenna kaula, bhadhankaula, abdhina, abdhi dhalem
2. Ba’na
bhasa engghi bhuntenna sampeyan,
panjhennengan, junan dhalem, ajunan
3. Bhantal
bhasa engghi bhuntenna kajhangsera
4. Pereng
bhasa engghi bhuntenna ambeng, lantaran
5. Sello’
bhasa engghi bhuntenna sesser
6. Calana
bhasa engghi bhuntenna …………….
7. Songko’
bhasa engghi bhuntenna kocca
8. Tasmak
bhasa engghi bhuntenna pangoladhan
9. Odheng
bhasa engghi bhuntenna sengel
10.Samper bhasa
engghi bhuntenna senjhang
Artena
Oca’
1. alenteng artena apeddhel
2. lagghang artena sempat, kobher, bada bakto
3. asela artena toju’ kalaban soko epelkot
4. adhekkong artena nengkong
5. atempo artena toju’ alerpo’
Papareghan
- Pak-tepak
ban ghuddhuna, tapapak pada buddhuna.
- Ajhamo
neng amperra, tatemmo pada caleperra.
- jhang
bu’ jhang mor, lanjhang obu’ lanjhang omor.
- Ka
Sarongghi ngeba are’ mon la soghi jha’ re’-cerre’.
Noles
Laten Madhura
Ter-ater : a ban e
Panoteng ; a, e, an, ana, na, ban aghi
Conto:
- sapo =
asapoan kodhuna etoles asapowan
esapoe kodhuna etoles esapowe
sapoana kodhuna etoles sapowana
sapoa kodhuna etoles sapowa
sapoaghi kodhuna etoles sapowaghi
- Belli =
bellia kodhuna etoles belliya
belliaghi kodhuna etoles belliyaghi
- Tojjhu = tojjhuaghi kodhuna etoles tojjhuwaghi
1. temmo =
atemmo, etemmo, atemmowa, etemmowe, temmowan, temmowana, temmona, temmowaghi.
2. soro =
asorowan, esoro, sorowan, sorowana, sorona, sorowaghi.
3. pako =
apako, epako, epakowa, epakowe, pakowan, pakowana, pakona, pakowaghi.
Eja’an
sebender
1. ekatoe
kodhuna etoles ekatowe
2. esareaghi kodhuna etoles esareyaghi
3. etoghui kodhuna etoles etoghuwi
4. epakoa kodhuna etoles epakowa
5. eondhua kodhuna etoles eondhuwa
Artena
Oca’
1. bakto
lagghang artena baja sempat
bakto artena baja, naleka
2. dhadhingghalan artena nan-dhinan
3. epalanggheng artena epateptep ta’ba-oba
4. ngeter artena
………………
5. ngeper artena ngeppek, possa’
Papareghan
- Sampan
parao, tabu’ lapar da’ reng tao.
- Pangkor
nyangkornyangan, oreng dapor nyang-kennyangan.
- Engli
toneng, aeng aghili batona neng-enneng.
- Ajhamo
neng amperra, tatemmo pada caleperra.
- Ellang
jha’ dharaa pote, korang jha’ badaa pole.
- Nyangle,
sekennyang mole.
- Nyanglongbi’,
sekennyang tolong dhibi’.
- Lenglong,
malengnga ekapolong.
- Engli
toneng ta’ jhi, aeng agili bato neng-enneng kata’ se ngajhi.
10.Walkaelah
walkaelu, ngakan tela kael gallu.
11.Parperpor,
mon lapar jha’ lajhu ka amper tape lajhu ka dapor.
12.Bangbingcengno’,
tabing alobang koceng se nyono’.
13.Wetattoe
koddhu’ lenteng, owa’ reng atae nondu’ baceng.
14.Nengnong
nengghar panjhalin rosak, oreng ghunong capo’ tengghar buri’na soak.
15.Tak-tak-dur ka bara’ ka tengghina, se
bhutak nabbhu jhidhur aghella’ da’ ghighina.
Nyamana Kembhang
1. Kembhangnga gheddhang nyamana tongkol
2. Kembhangnga tarnya’ nyamana rentep, jhagghur
3. Kembhangnga sere nyamana apa
4. Kembhangnga accem nyamana mengos
5. Kembhangnga apokat nyamana kennes
6. Kembhangnga baluntas nyamana prapos
7. Kembhangnga bhalimbhing nyamana clekker, maya
8. Kembhangnga bhako nyamana bunga
9. Kembhangnga cabbhi nyamana kacowes, menne’, mellek
10.Kembhangnga cengke nyamana polong
11.Kembhangnga dhalima nyamana ako
12.Kembhangnga dhurin nyamana dlungop
13.Kembhangnga jhambhu
monyet nyamana lancang
14.Kembhangnga jhaghung nyamana tongghul
15.Kembhangnga kates nyamana rambay, jhantel
Abhasa Engghi Bhunten
- Sapa se molong ghangan langker?
Pasera se mondhut
ghangan langker?
- Ebhuna Suliha melle tarnya’.
Ebhuna Suliha ngobange
tarnya’.
- Kalambhina Rama abarna pote.
Rasoghanepon Rama abarna pote.
- Ebhu nengghu televisi.
Ebhu ngoladhi televisi.
- Rama entar ka maseghit.
Rama meyos ka maseghit.
Tabhaliggha Oca’
1. cakang x lemmos, males, dhalmos
2. ro’om x baceng, baseng
3. jhau x semma’, para’
4. mekko x mekkar,
marok
5. nemor x nambhara’,
mosem ojhan
6. landhu x kajal
7. jhurbhu x kernet, kotet
8. epapolong x epapesa
9. perak x sossa
10.towa x ngoda
Papadanna Oca’
1. nyambhit =
nyaot, ajawab
2. tegghal =
talon
3. ba’a =
banjir
4. edhu’um =
ebagi
5. ghumbhus = ghambha’
6. ngardunge =
nyarbhu, aghura’
7. Sabatara = sampe’ ghandinna’ ghallu, sakejjha’,
sabagian, bi’- dhibi’an
8. Sabbhan = jhaman lamba’, kona, bilan, dhimen,
sambharang, sabharang
9. Baratta = alarbhat sajan jhau, tada’
ka-lopotan pada epamelo.
10.Barbar = birbir, marbar
Artena Oca’
1. cakang artena
parekas, bhajheng
2. ta’ cokba artena
ta’ tobang, ta’ kadhik ambu, ta’ cobbha, ta’ katek ambu, ta’ kadhik ambu
3. baraghat artena
bhandha
4. ontong artena
pojhur
5. ekabhuto artena
ekaparlo
6. nyarbhu artena
ngardunge, aghura’
7. nyarbu artena
abu se ngebbhul amargha esapsap angen
Tabhaliggha Oca’
1. jhurbhu x kernet, kotet
2. mekkar x kencop, mekko
3. bhunga x sossa
4. baceng x ro’om
5. ajhuwal x melle
Nyamana kembhang
1. Kembhangnga tarnya’ nyamana jhagghur
2. Kembhangnga gheddhang nyamana tongkol
3. Kembhangnga sere nyamana apa
4. Kembhangnga padi nyamana jheppon
5. Kembhangnga jhaghung nyamana tongghul
Artena Oca’
1. notobhan artena
ngenteppan
2. kaalok artena
kaonang, kalonta, kaonar, kaoncar, kaotara
3. kalonta artena
kaonang, kaonar, kaotara, kaoncar
4. congkop artena
papajunna kobhuran
5. mandhapa artena
pandhapa, pancanete
6. jhujhuk artena
teppa’, lajhu nojjhu ka settong kennengngan
7. pasareyan artena
makam, kobhuran, asta, astana, paluadhan
8. esambhat artena
esebbhut
9. gharabhan artena
lalakon
10.parsasat artena akanta, akadi
Abhasa Engghi Bhunten
- Iya, Bu, sengko’ se noro’a!
Engghi, Bu, kaula se ngerenga!
- Enja’, Nom, sengko’ ta’ mekola!
Bhunten, Nom, kaula ta’ mekola!
- Iya, sengko’ pas moleya!
Engghi, kaula pas palemanna!
- Arman esoro alako apa’an?
Arman epakon ngastane ponapaan?
- Epabaramma rombu jareya bi’
ramana Arman?
Epakadhiponapa rombu ghapaneka sareng ramana Arman?
Artena Oca’
1. akalenjar artena
apalessir, apaseyar, akalenjang
2. pasarean artena
makam, asta
3. paesan artena
kejhingan, pattok, maesan
4. soko raba artena
pangpangnga roma se neng tengnga
5. mandhapa artena
pandhapa, pancanete
6. ghaliddhighan artena ghiridhan
7. cindramata artena
.............
8. re’-are’an artena
tok-petokan
are’ artena
modus, petok, sada’
9. jhurkonce artena
pajagana makam
10.bis mini artena ...........................
Oca’ asal eberri’i ter-ater (awalan) ban panoteng
(akhiran): e, a, na, ban an
1. buku +
na = bukuna
2. entar
+ a = entara
entar + na =
entarra
3. a
+ somaja + an =
asomajaan
4. e
+ pakan + e = epakane
5. e
+ polong = epolong
Oca’ se sorop
1. dapor banne
dhapor
2. daina banne
dhaina
3. dhaba’ banne
daba’
4. petthat banne
petat
5. petthes banne
petes
Oca’ se Teppa’
1. pada banne
padha
2. dhag-ondhaggha banne dhak-ondhagha
3. kella pathe banne
kela pate
4. dhara banne
dara
5. saketengnga banne sakethengnga
Panebbhussa Oca’ Bhangsalan
- Eatore dha’ar pasae, konye’ ghunong samotemmona.
(konye’ ghunong artena temmo, maksodda samonemmona/etemmo)
- Dhurin raja, ba’na dhujan nyangka. (dhurin raja artena nangka, maksodda nyangka)
- Kalowang kene’, ale’ tako’ epokol lajhu buru. (kalowang kene’ artena bhabbhuru,
maksodda buru/ru-kabhuru)
- Balang paghar, Edi ajhuwal jhuko’ ollena ajharing. (balang paghar artena jherring,
maksodda eghiring/ajharing)
- Obu’ mongghing cangkem, margha ngarte Edi pas nondu’. (obu’ mongghing cangkem artena
janggu’, maksodda nondu’)
Okara Bhasan
- konye’ ghunong reya bhangsana temmo, pas dhaddhi samotemmona.
- Bighi accem reya maghi’, pas dhaddhi paghi’, dagghi’, lagghi’.
- Paghar lesan reya ghighi, pas dhaddhi pangghi, soghi, pangghina, baghi.
- Nyeyor kepa’ reya nyeyor burung, pas dhaddhi burung.
- Perreng malang e songay reya tete, pas dhaddhi te-ngate, ngastete, ghate.
- Ghanta’ tabing reya ghanta’ cettet, pas dhaddhi epacettet.
- Dhurin raja reya nangka, pas dhaddhi nyangka, mengka, sengka.
- Klowang kene’ reya bhabbhuru, pas dhaddhi kabhuru, buru.
- Ghumo’ dapor reya tomang, pas dhaddhi katomane, toman.
10.Brakay moara
reya bhaja, pas dhaddhi bhabhaja, raja, ja-kaja.
Aghabay Okara Bhangsalan
- bighi accem : Pabhajheng jhar-ajharan ma’ le bighi accem ta’ kasta
ka budi.
- nyeyor kepa’: Adu, ma’ pas nyeyor kepa’ se
jhar-kalenjharra sengko’ la
kadung akarep.
- paghar lesan: Kaka’na Parno rowa sateya
la dhaddhi oreng paghar lesan.
- brakay mowara: Ja’ amaen lajangan e lorong brakay mowara!
- ghumo’ dapor: Sengko’ lamba’ ghumo’ dapor dapa’ da’ Ghuwa Pajhuddhan.
Nyamana Budhu’na Keban
1. Budhu’na kerbuy enyamae dhil-gudhil
2. Budhu’na kata’ enyamae dhaba’
3. Budhu’na bhanyak enyamae blengngor
4. Budhu’na caceng enyamae ellur
5. Budhu’na cakalan enyamae cengke’, panet
6. Budhu’na dhara enyamae pejji
7. Budhu’na embi’ enyamae cacempe
8. Budhu’na etek enyamae
re-merre
9. Budhu’na entok enyamae mente, endil
10.Budhu’na ghalte’ enyamae caratcat
Abhasa Engghi Bhunten
- Iya, Bu’, sengko’ menta’a!
Engghi, Bhu, kaula nyo’onna!
- Enja’, Pa’, sengko’ ta’ enda’!
Bhunten, Pa’, kaula ta’ poron/ta’ kasokan.
- Eko esoro tedung?
Eko epakon asaren?
- Emba ngakan samangka.
Aghung adha’ar samangka.
- Sengko’ mellea buku.
Kaula ngobanganna buku.
Okara Bhangsalan
- Nyeyor kepa’, Ali se ngakana pas burung.
- Dhurin raja, jha’ bur-lebur nyangka oreng.
- Tengate perreng malang e songay, mon ajhalan!
- Eyatore dha’ar pasae, konye’ ghunong samotemmona.
- Balang paghar, Edi ajhuwal jhuko’ ollena ajharing.
Artena Oca’
- nanggha’a kolom artena ngonjhangnga kompolan ngajhi
- nyellep bherras artena aghiling bherras
- nas-panasan ka’-angka’ artena
jhung-ejjhungan ri’-berri’ (dha’aran)
- tambul artena jhajhan
- biddhang poka’ artena aeng gula mera campor serre
Rora Bhasa
Conto oca’na:
- nyekot klambhi =
nyekot kaen eghabaya klambhi.
- mogher gheddhang =
mogher bhungkana gheddhang ngala’a buwana
Conto okarana:
-
Ma’el esoro nae’ nyeyor.
-
Eppa’na mesel roko’.
Okara se Agandhu’ Rora Bhasa
1. Amina esoro merres pate.
merres pate = merres
rot-parotta nyeyor ekala’a patena
2. Ima nyekot kalambhi e kottha.
nyekot kalambhi = nyekot kaen eghabaya
klambhi
3. Kaka’ noles sorat e amper.
noles sorat =
noles dhalubang ekaghabaya sorat.
4. Arman nae’ kates e budina langghar.
nae’ kates =
nae’ bhungkana kates ngala’a buwana.
5. Ebhu ngandhel kopi e dapor.
ngandhel kopi =
ngandhel baddha se aesse aeng eghabaya biddhang kopi
6. Ebhuna matoro’ jhuko’ da’ nyannya se ka pasar.
matoro’ jhuko’ =
matoro’ pesse kaangghuy melle jhuko’.
7. Anom arao panjha’.
arao panjha’ = arao rebbha se tombu e panjha’.
8. Bari’ Embuk araghii tapay.
Araghii tapay = araghii wab-towabbha/la-kellana
tengghang e kaghabaya tapay.
9. Eppa’ mekol aeng.
mekol aeng = mekol baddhana aeng.
10.Ka’ Samman ngale somor.
ngale somor = ngale tana ekaghabaya somor.
11.Bari’ sengko’ ngakan seang neng barung bhi’ Sarendhi.
ngakan seang =
ngakan nase’ ebakto seang.
Artena Oca’
1. pangadhunan= baddha kaangghuy por-nyampor
bharang
2. acemeng =
ru-kabhuru, su-kasusu
3. ghasek =
ghassa’, sekghut
4. pajhat =
lakar
5. paro duwa’ =
paron, epaduwa
Birjhi’anna Oca’
1. ajhellingngaghi birjhi’anna a +
jhelling + na + aghi
2. aghabaya birjhi’anna a + ghabay + a
3. kaojhanan birjhi’anna ka + ojhan + an
4. kadhaddhiyan birjhi’anna
ka + dhaddhi + an
5. ecampore birjhi’anna
e + campor + e
Artena Oca’
1. nanggha’ kolom artena ngonjhang kompolan reng ngajhi
2. nyellep bherras artena aghiling bherras
3. reng-mancoreng artena mancerreng, ngabas bharang kalaban
makene’ mata polana ta’ terrang.
4. pangadhunan artena
bhaddha kaangghuy camporanna pan-saponapan bharang kaangghuy aghabay
jhajhan/jhamo/racekan.
5. ranta artena
sanat, rampong
BHASA MADHURA KLS 3 SEMESTER 2
Artena Oca’
1. notobhan artena
ngenteppan
2. kaalok artena
kaonang,kalonta,kaonar, kaoncar, kaotara
3. kalonta artena
kaonang,kaonar, kaotara, kaoncar
4. congkop artena
papajunna kobhuran
5. mandhapa artena
pandhapa, pancanete
6. jhujhuk artena
teppa’,lajhunojjhuka settong kennengngan
7. pasareyan artena
makam, kobhuran, asta, astana, paluadhan
8. esambhat artena
esebbhut
9. gharabhan artena
lalakon
10.parsasat artena akanta, akadi
Abhasa Engghi Bhunten
- Iya, Bu, sengko’ se noro’a!
Engghi, Bu, kaula se ngerenga!
- Enja’, Nom, sengko’ ta’ mekola!
Bhunten, Nom, kaula ta’ mekola!
- Iya, sengko’ pas moleya!
Engghi, kaula pas palemanna!
- Arman esoro alako apa’an?
Arman epakon ngastane ponapaan?
- Epabaramma rombu jareya bi’
ramana Arman?
Epakadhiponapa rombu ghapaneka sareng ramana Arman?
Artena Oca’
1. akalenjar artena
apalessir, apaseyar, akalenjang
2. pasarean artena
makam, asta
3. paesan artena
kejhingan, pattok, maesan
4. soko raba artena
pangpangnga roma se neng tengnga
5. mandhapa artena
pandhapa, pancanete
6. ghaliddhighan artena ghiridhan
7. cindramata artena
..................................
8. re’-are’an artena
tok-petokan
are’ artena
modus, petok, sada’
9. jhurkonce artena
pajagana makam
10.bis mini artena .....................................
Oca’ asal eberri’i ter-ater (awalan) ban panoteng
(akhiran): e, a, na, ban an
1. buku
+ na = bukuna
2. entar
+ a = entara
entar + na =
entarra
3. a
+ somaja + an =
asomajaan
4. e
+ pakan + e =
epakane
5. e
+ polong = epolong
Oca’ se sorop
1. dapor banne dhapor
2. daina banne dhaina
3. dhaba’ banne
daba’
4. petthat banne
petat
5. petthes banne
petes
Oca’ se Teppa’
1. pada banne
padha
2. dhag-ondhaggha banne dhak-ondhagha
3. kella pathe banne
kela pate
4. dhara banne dara
5. saketengnga banne sakethengnga
Panebbhussa Oca’ Bhangsalan
- Eatore dha’ar pasae, konye’ ghunong samotemmona.
(konye’ ghunong artena temmo, maksodda samonemmona/etemmo)
- Dhurin raja, ba’na dhujan nyangka. (dhurin raja artena nangka, maksodda nyangka)
- Kalowang kene’, ale’ tako’ epokol lajhu buru. (kalowang kene’ artena bhabbhuru,
maksodda buru/ru-kabhuru)
- Balang paghar, Edi ajhuwal jhuko’ ollena ajharing. (balang paghar artena jherring,
maksodda eghiring/ajharing)
- Obu’ mongghing cangkem, margha ngarte Edi pas nondu’. (obu’ mongghing cangkem artena
janggu’, maksodda nondu’)
Okara Bhasan
- konye’ ghunong reya bhangsana temmo, pas dhaddhi samotemmona.
- Bighi accem reya maghi’, pas dhaddhi paghi’, dagghi’, lagghi’.
- Paghar lesan reya ghighi, pas dhaddhi pangghi, soghi, pangghina, baghi.
- Nyeyor kepa’ reya nyeyor burung, pas dhaddhi burung.
- Perreng malang e songay reya tete, pas dhaddhi te-ngate, ngastete, ghate.
Nyamana Budhu’na Keban
1. Budhu’na kerbuy enyamae dhil-gudhil
2. Budhu’na kata’ enyamae dhaba’
3. Budhu’na bhanyak enyamae blengngor
4. Budhu’na caceng enyamae ellur
5. Budhu’na cakalan enyamae cengke’, panet
6. Budhu’na dhara enyamae pejji
7. Budhu’na embi’ enyamae cacempe
8. Budhu’na etek enyamae
re-merre
9. Budhu’na entok enyamae mente, endil
10.Budhu’na ghalte’ enyamae caratcat
Abhasa Engghi Bhunten
- Iya, Bu’, sengko’ menta’a!
Engghi, Bhu, kaula nyo’onna!
- Enja’, Pa’, sengko’ ta’ enda’!
Bhunten, Pa’, kaula ta’ poron/ta’ kasokan.
- Eko esoro tedung?
Eko epakon asaren?
- Emba ngakan samangka.
Aghung adha’ar samangka.
- Sengko’ mellea buku.
Kaula ngobanganna buku.
Okara Bhangsalan
- Nyeyor kepa’, Ali se ngakana pas burung.
- Dhurin raja, jha’ bur-lebur nyangka oreng.
- Tengate perreng malang e songay, mon ajhalan!
- Eyatore dha’ar pasae, konye’ ghunong samotemmona.
- Balang paghar, Edi ajhuwal jhuko’ ollena ajharing.
Artena Oca’
1. nanggha’a kolom artena
ngonjhangnga kompolan ngajhi
- nyellep bherras artena aghiling bherras
3. nas-panasan ka’-angka’ artena jhung-ejjhungan ri’-berri’ (dha’aran)
- tambul artena jhajhan
5. biddhang poka’ artena aeng gula
mera campor serre
Rora Bhasa
Conto oca’na:
- nyekot klambhi =
nyekot kaen eghabaya klambhi.
- mogher gheddhang =
mogher bhungkana gheddhang ngala’a buwana
Conto okarana:
-
Ma’el esoro nae’ nyeyor.
-
Eppa’na mesel roko’.
Okara se Agandhu’ Rora Bhasa
1. Amina esoro merres pate.
merres pate = merres
rot-parotta nyeyor ekala’a patena
2. Ima nyekot kalambhi e kottha.
nyekot kalambhi =
nyekot kaen eghabaya klambhi
3. Kaka’ noles sorat e amper.
noles sorat =
noles dhalubang ekaghabaya sorat.
4. Arman nae’ kates e budina langghar.
nae’ kates =
nae’ bhungkana kates ngala’a buwana.
5. Ebhu ngandhel kopi e dapor.
ngandhel kopi =
ngandhel baddha se aesse aeng eghabaya biddhang
kopi
6. Ebhuna matoro’ jhuko’ da’ nyannya se ka pasar.
matoro’ jhuko’ =
matoro’ pesse kaangghuy melle jhuko’.
7. Anom arao panjha’.
arao panjha’ = arao rebbha se tombu e panjha’.
8. Bari’ Embuk araghii tapay.
Araghii tapay = araghiiwab - towabbha/la-kellana
tengghang e kaghabaya tapay.
9. Eppa’ mekol aeng.
mekol aeng = mekol baddhana aeng.
10.Ka’ Samman ngale somor.
ngale somor = ngale tana ekaghabaya somor.
11.Bari’ sengko’ ngakan
seang neng barung bhi’ Sarendhi.
ngakan seang =
ngakan nase’ ebakto seang.
Artena Oca’
1. pangadhunan= baddha kaangghuy por-nyampor
bharang
2. acemeng =
ru-kabhuru, su-kasusu
3. ghasek =
ghassa’, sekghut
4. pajhat =
lakar
5. paro duwa’ =
paron, epaduwa
Birjhi’anna Oca’
1. ajhellingngaghi birjhi’anna a + jhelling
+ na + aghi
2. aghabaya birjhi’anna
a + ghabay + a
3. kaojhanan birjhi’anna
ka + ojhan + an
4. kadhaddhiyan birjhi’anna ka + dhaddhi + an
5. ecampore birjhi’anna
e + campor + e
Artena Oca’
1. nanggha’ kolom artena ngonjhang kompolan reng ngajhi
2. nyellep bherras artena aghiling bherras
3. reng-mancoreng artena mancerreng, ngabas bharang kalaban makene’ mata polana
ta’ terrang.
4. pangadhunan artena
bhaddha kaangghuy camporanna pan-saponapan bharang kaangghuy aghabay
jhajhan/jhamo/racekan.
5. ranta artena
sanat, rampong
BHASA MADHURA KELAS 4 SEMESTER 1
M. Rasyad, Guru SDN Cenlecen 2, Pakong, Pamekasan, Madura
Artena Oca’
1. telassa artena:
nan-dhinanna
2. nyembhur ,, : nancel
3. molang ,, : ngajhar, moter
4. nambhara’ ,, : mosemma ojhan
5. adhadhuko ,, : akampong
6. sasaka ,, : pangpang
7. dhangka ,,
: bengko, kennengngan (roma)
8. engghun ,, : kennengngan
9. nodhuwaghi ,, : nuddhingaghi
10. kalonta ,, : kaonar, kaotara, kaoncar
Ngoba da’ okara panyapa ngangghuy bhasa engghi bhunten
Conto: -
Embhuk ka pasara.
- Meyosa da’ ka’ dimma, Bhuk?
1. Emba maca sorat kabhar.
Maos
ponapa, Ghung?
2. Kaka’ noles caretana Ke Moko.
Nyerrat ponapa, Ka’?
3. Embhuk ghi’ bhuru mole dari pasar.
Bhuru paleman dari ka’dimma, Bhuk?
4. Le-ollena Nom Suryo ce’ bannya’na.
Abakta ponapa, panjhennengngan, Nom?
5. Basri melle embi’.
Ngobange ponapa, Bas?
Ca’-oca’ se sorop
Bhasa Enja’Iya - Bhasa
Engghi Enten - Bhasa Engghi Bhunten
1. ngakan - neddha, madhang - adha’ar
2.
sake’ – anglo - songkan
3.
sengko’ – bula - kaula,
bhadan kaula, abdhina
4. ba’na – dhika - sampeyan, panjennengan, junan dhalem, ajunan
5.
enja’ – enten - bhunten
6.
iya – engghi - engghi
7.
apa – nape - ponapa
8.
arapa – anape - aponapa
9.
ajja’ – empon – ampon
10.
aba’ - aba’ – salera
11.
ales – ales - membha
12.
ale’ - ale’ - raji,
jaji’
13.
ana’ - ana’ - pottra, pottre
14.
abala – abala - mator,
adhabu
15.
abas – abas - oladhi,
pareksane
16.
abhareng – abhareng -
asareng
17.
abine – abine - araji,
arobiya
Maksoddha oca’
1. sakte maksoddha kajunelan
se ta’bisa etero
2. assre ,, endha, bhagus abasanna,
3. pokpara ,, ..................
4. ngandhas ,, ngambang nyese ka pengghir
5. bungbung ,, kettoghanna rowasanna perreng
6. magharsare ,, ra’yat, bargha
7. panggharus ,, barang dhagangan se ejhuwal moda
sopaja lekkas paju
8. majhuntrong,, maloros
9. telassa ,, nan-dhinanna, na’-dhina’na
10. asola ,, atengka
Ngatokaghi okara
1. Pamesemma Dewi Sumenten seddha’ manes.
2. Palembayya kana’ rowa meltas panjhelin.
3. Alessa tebbel andaun membha.
4. Obu’na ghambha’ nyasar bangkong.
5. Pajhalanna kana’ rowa neter kolenang.
Pangalemma angghutana bhadhan
1. Pangalemma le’er se bhaghus ngalong
tontonan, angghulu manjhangan.
2. Pangalemma tengnga se bhaghus angghaghatteng.
3. Pangalemma bettes se bhaghus podhak
nyongsang, ngembhang podhak.
4. Pangalemma elong se bhaghus marseng, abhangnger bajang, ngaleppon nongko’.
5. Pangalemma bhau se bhaghus bhau
tembhangan, bhidhang.
Abhasa kalaban aghunaaghi ondhaggha bhasa engghi bhunten
1.
Pasera se meyos da’
dhalemepon Ke Moner ?
2.
Nom Rasid katamoyan Ke
Moner.
3.
Manabi sakolaan notop,
Rama meyossa ka Bhangkalan.
4.
Saponapa arghana
senjhang sarong ghapaneka ?
5.
Pangoladhanepon Rama
kadhingghalan e compo’na Nom Sakur.
Artena oca’
1. atong artena akor, rokon,
pada ase.
2. jhuntrong ,, loros
(pekkeran)
3. aghalebbher ,, agalubhuk
(lembangnga)
4. kandhas ,, ngambang
nyese kapengghir
5. arontong ,, ajijir,
abhareng
6. magharsare ,, ra’yat,
bargha
7. kobher ,, sempat,
kongang,lagghang,bada bakto,
8. nambhak ,, jhujhuk, mengghir, ngandhas
9. pokpara ,, ....................................
10.apalesser ,, akalenjar, lan-jhalanan
Oca’ sesorop
Angghuta Bhadhan –
Pangalemma – Panyalena
1. Bhadhan - manjhangan rampeng - pentet, pendha’
2. Elong – marseng - pese’,mergang, pernong
3. gharighi’ - angrajhung duri - kokol, ketteng
4. dai - angapeteng, dai kapeteng - nonong, ghanol
5. bettes - podhak nyongsang - daber, beber, keras
6. dada – jheppak - amano’ ngadak
7. pepe - ngalompang,andhurin saleneng - kelpot, kelpong
8. bibir - jherruk salone, dhalima marekka - dalbig,dhangnger,ghalba
9. pajhalanna - neter kalenang - ghigghi’,nyerek,dhippang
10.lengngen - angandhiba epenthang - dhingkol, cekot
Artena Oca’
1. panodhan artena: conto bagus
2. tareka artena: rencana
3. nombuaghi
artena: maodhi’, manemmo
4. sakobhengnga
artena: sakalelenga
5. parembhaghan
artena: parembhukan, paron dingan
6. mamajhu artena: makaada’
7. amargha artena:
asabab, karana, polana
8. apareng artena:
aberri’, ajhulu, maghi
9. ngangghit artena: ngarang, nyoson
10. pamangghi artena:
panemmo
Maksodda Oca’
1. bekkas maksodda: tomandaddi,lampet,rekarena
2. dhel-ngandhelaghi
maksodda: bhunganbhuaghi
3. onggha
ajjhi maksodda:
nae’ ajjhi
4. sakolaan
ra’yat maksodda: nyamana SD ejaman
lamba’
6. sakolaan pangreh praja maksodda: sakolaan kaangguy madaddi pongghaba
pangreh praja
Laen Oca’na/artena
1. bhabhar =
rembi’, laher
2. maghang =
ajar alako tape ta’ narema gaji
3. tedda’ dari =
toronan dari
4. dhel-ngandhelaghi = bhu-ngambhuaghi
5. bekkas gubernur = toman daddi gubernur
Artena Oca’ Rangkep Buto Biyasa
1. ja’-raja’an
artena: paleng raja
2. nes-manesan artena:
paleng manes
3. ghus-bhaghusan artena: paleng bhaghus
4. theng-ganthengngan artena: paleng gantheng
5. ghi-tengghiyan artena: paleng tengghi
Oca’ Rengkessan
1. Abdul Kadir erengkes:
Abd. Kadir
2. Sarjana
Hukum erengkes: SH
3. Insinyur erengkes:
Ir.
4. Republik Indonesia erengkes: RI
5. Keluarga Berencana erengkes: KB
Sa’ir Madhura
Conto:
Ghunana Andi’ Elmo bhul-ombhul (= judul)
Pongghi’
ngoda nyare elmo bhiri (bada 8 keccap/suku kt)
Elmo dhunnya empon tanto enyamae
paddha (= bait)
Kangghuy ghabay bhandha lako 1
paddha (bada 4 bhiri/baris)
Sangona odi’ sanonto
Brinto jhugan elmo paghi’ ......... ghi
Paalos pekker ghi’-ghighi’ ......... ghi keccap budina: ghi
Dhina maske carghi’-carghi’......... ghi rumussa: a-a-a-a
Dhalatene kantos merghi’ ......... ghi
Bila towa pon ta’ kasta
Dhunnya bada elmo bada
Kabbhi kabhar kabbhi berta
Empon jharna’ sarta moddha
(S.
Sun)
Se parlo ekataoe neng sa’ir:
1. Bhiri maksodda:
bharis
2. Paddha maksodda:
bait (kadaddiyan dari bannya’ bharis)
3. Keccap maksodda:
ucap, satu suku kata (sakeccap).
4. Pongkasanna/sowara keccap budina: a-a-a-a
Sa’ir eattas agandhu’:
1)
bada 12 bhiri, 1 bhiri
aesse 8 keccap,
2)
bada 3 paddha, 1 paddha
aesse 4 bhiri,
3)
pongkasanna amonye: a,
a, a, a,
4) essena: nasehat nyare elmo dhunnya (pangataoan umum) ban elmo paghi’
(pangataoan agama Islam),
5)
bhul-ombhulla”Ghunana
Andi’ Elmo”,
6)
6) sengangghit nyamana:
S. Sun.
Atoran pantun:
1) Pantun sowara keccap budina amonye: a-b-a-b.
2) Duwa’ bharis se da’-ada’ enyamae
samperan/ghambharan.
3) Duwa’ bharis ka budina enyamae tegghes/esse.
Artena Oca’
1. nyalendha = bannean, bhida, ta’ pada, laen
2. andhap asor = kalakoan mamaba tengka pola becce’, tao adhat, tata krama
3. ajhumenneng= ngaddhek
4. badhana = wedana, pembantu bupati
5. kanengradhan= katoronan rato, kabangsawanan
6. salerana = aba’na
7. adhat parnata= tatakrama, andhap asor
8. asaor mano’ = nyambhit areng-bhareng
9. abhakte = nyembha, atoro’ oca’
10. nyaradang = katon/paddhang/ekatela maske ta’ pate terrang
Oca’ Tabhaliggha
1. andhap asor x sombong
2. akher x da’-ada’, awwal
3. edhukane x ealem
4. abhakte x
alaban, nyalakanta, nyalogha
5. eajhum x
epaklacer
Laen Oca’na
1. kasohor =
kalonta, kaonang, kaonar, kaoncar, kaotara
2. sneyap =
3. bhan-sabbhan = tong-settongnga, bangsebangnga, bi’-dibi’
4. nyoppre =
sopaja, ma’le
5. maghang = alako tape ta’ narema gaji, aparaktek
Artena Oca’
1. anjhir artena:
pancer, panjher
2. labang saketheng ,, : ghappora
3. kaca rasa ,, : pakakas kaangghuy akaca
4. ta’ ghinjhegghan ,,
: ta’ ghunjhegghan, ta’ ghulian
5. tokang tongko’ ,, :
tokang tompa’na sape kerrap
6. kaleles
,, :
pakakassa sape kerrab se eghabay
panongko’anna tokang tongko’
7. manca nagara ,, :
naghara laen
8. sape sono’ ,, : sape pajhangan
9. sronen kennong tello’artena :
...........................
10.pangonong
,, :
kaju akanta pekolan kaangghuy macekka’ sape kerrabbhan otaba nangghala
Bhasa Engghi Bhunten
1. andi’na bhasaepon : ghadhuwanepon, kaghunganepon
2. mon ,, :
manabi
3. ella, kabbhi ,, :
ampon, sadhaja
4. taona ,, : onenga, ngaghali dce
5. etemmo, baramma ,, : epangghi,
kadhiponapa
6. ban ,, :
sareng
7. melle ,, :
mondhut, ngobange
8. barampa ,, :
sanapa, saponapa
9. coma, sateya
,, :
namong, samangken
10.oba’
,, :
aghung
Artena Oca’
1. kantos
artena : sampe’, kangse, kongse’, dhala, dhagha, tagher
2. ondhak artena: gha’-tenggha’
3. rateng ,, : ranta, sanat, rampong
4. rarengghanna artena: pajhanganna
5. sakobhengnga,, :
sakalelengnga
6. apangereng ,, :
etoro’ bunte’
7. earak ,, :
epajhalan arengbhareng
8. ejhamange ,, :
ejhambhulle
9. sasat ,, :
akanta, pada moso, mara, marabhut
10. angkreng ,, :
sengger, jagra’
11. rasras ,,
: retto
12. ngatowe ,, :
ngolok
13. matagher ,, :
maghunjheg
14. san la ,,
: bila la, mon la
15. anjhir ,, :
gharis akher, gharis bates
16. akor ,, :
atong, rokon
17. pongkasanna ,, :
di-budina, aherra
Okara kakanthen
1. Oca’ :
tar-ter-tor
Okarana :Ja’entar
ka moso mon ketter ma’le ta’ e pacentor
2. lang-leng-long
Oreng palang aorak maleng
sambi abhallong.
3. ras-res-ros
Ella mon kerras ta’ akerres ja’ ros-mangaros.
4. dar-dir-dur
mandar teppa’a da’ Kadir se penter asandur
5. kratap-kretep-krotop
6. ta-ta-ta
Bhata etata eparata
Abhasa Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
1. Entara da’ dimma Nom, ma’ ce’ lagghuna se
asalen?
Meyossa da’ ka’ dimma Nom, ma’ ce’ lagghuna se asalen?
2. Rama ban Ebhu ta’ cokba maenga’ jhar-ajharan patarongghu.
Rama sareng Ebhu ta’ tobang maemot jhar-ajharan
patarongghu.
3. Kalambhina, sarongnga rama elanyo’ aeng.
Rasokanepon, senjang sarongepon Rama elanyo’ aeng.
4. Oca’na Embu’, olle nengghu televisi bila mare ajhar.
Dhabuepon Ebhu, olle nengghu televisi bila mare ajhar.
5. Ca’na Rama, mon amaen jha’ kantos jhau.
Dhabuepon Rama, mon amaen jha’ kantos jhau.
BHASA MADHURA KELAS 4 SEMESTER 2
Artena Oca’
1. bhakte artena:
sembha, songkem
2. ajhajhuluk ,, :
anyama laen, alias
3. nyeppowe ,, :
nowae
4. mamajhu ,, :
makaada’
5. ngastane ,, :
ngalakone
6. abhanto ,, :
atolong
7. atareka ,, :
arencana
8. ajhumenneng ,, :
ngennengnge
9. ngen-angenna ,, :
pangaterrona
10. kaparengan ,, :
eberri’i
Abhasa Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
1. Sengko’ ghella’ sake’ tabu’.
Kaula ghella’ sake’ tabu’.
2. Mon ebaghi ban Eppa’,
sengko’ noro’a Nom Ramli.
Manabi eparengaghi sareng Rama, kaula nge renga Nom Ramli.
3. Ca’na ghuru; ”ngen-angenna ba’na kabbhi pada
bhaghus”.
Dhabuepon ghuru, ”ngen-angenna ba’na kabbhi pada bhaghus”.
4.. Barampa na’-kana’ se terro dhaddhiya ghuru?
Saponapa na’-kana’ se kasokan dhaddhiya
ghuru?
5.
Pa’ ghuru ngeba buku
ka sakola’an.
Pa’ ghuru abhakta buku ka sakola’an.
6.
Fatima ban Nida
bharenteng se terro dhaddhi ya ghuru.
Fatima sareng Nida ce’ kasokanna se dhaddhi ya ghuru.
7.
Baramma kodhuna mon
terro dhaddhiya dokter?
Kadhiponapa wajibba manabi kasokan dhaddhia dokter?
8.
Fatima maghi pesse ka
Ebhuna.
Fatima apareng obang ka Ebhuna.
9.
Tasmaggha Aghung
ceccer e langghar.
Pangoladhanepon Aghung kadhingghalan e langghar.
10. Kalongnga Ebhu takae’ ka carang.
Sangsangepon Ebhu takae’ ka carang.
Maksodda Oca’
1. ebhabharraghi laen oca’na : erembi’aghi
2. ngastane ,, : ngalakone
3. salerana ,, : mowana, ropana, aba’na
4. sanare ,, :
sopaja, ma’le
5. nyerrat ,, : noles
Artena Oca’
1. pasar sape artena
:kennenganna oreng ajuwal ban melle sape
2. lomare pakeyan,, :
ra’ kennengan naro kalambhi
3. roma kaca ,, :
roma se ata’ ban tabingnga dari kaca
4. buku toles ,, :
buku se egunaaghi ka angghuy tet-nyatet
5. korse males ,, :
korse ka angghuy dung-tedungan
Kerata Bhasa
1. terbhang = sala bunter kebbhang
2. kottha =
ekotkot sambi apettha
3. marongghi = macalerong ka gighi
4. dhamar =
mapalasdha bharang se samar
5. songko’ =
se kosong nongko’
Artena Kerata Bhasa
1. cangker =
nyancang pekker
2. kona =
pengkona parana
3. rojhak =
esoro jhak-ngajhak
4. dhukon =
dhu-buddhuna lalakon
5. soleng =
esoso leng-neleng
Aghabay Kerata Bhasa
1. copet =
ngeco’ pet-ngopet
2. dasi =
dada maaksi
3. dhapor =
kennengana marda so kompor
4. elmo =
ngel-nongngel ta’ etemmo
5. koceng =
lakona aceng-lecceng
6. kento’ =
epasekken ghi’ ngalto’
7. kotap =
pengko etaptap
8. manto =
ekaeman ekabhuto
b. Abhasa Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
1. Pa’ Oemar Sastrodiwirjo dhaddhi ghuru HIS.
Pa’ Oemar Sastrodiwirjo ngastane ghuru HIS.
2. Tang ghuru ngajhi entara ka Mekka bulan
dateng.
Ghuru ngajhi kaula meyosa ka Mekka bulan dateng
3. Arapa ba’na ma’ ta’ entar ka langghar?
Aponapa sampeyan ma’ ta’ meyos ka langghar?
4. Pa’ Gafur ngenep e bengkona Pa’ Umar.
Pa’ Gafur kelem e compo’na Pa’ Umar.
5. Ekobhurraghi e dimma oreng se tasellem
jareya?
Emakammaghi e ka’dimma oreng se tasellem ghapaneka?
Maksodda Oca’
1. pasar mano’ =
kennengana oreng ajuwal ban melle mano’
2. somor tanto =
somor towa, somor se ella ta’ ekataoe sengale
3. dhukon rana’ =
dhukon rembi’
4. dhalubang mennya’= dhalubang sengennyes ban
naradang
5. sapeda pancal =
sapeda engkol
6. nae’ nyeyor =
ongga ka bungkana nyeor
7. pasar kojhu’ =
kennengana oreng ajuwal ban melle mano’ kojhu’
8. roma kaca =
bengko se ekaghabay dari kaca kaangghuy men-tamennan
9. mor lorong =
temor jhalan, temor embung
10.asta raja = makam raja
Artena / Maksodda Oca’
1. pos-apos artena:
lem-alem
2. dhadhingghalan,, :
nan-dhinan, na’-dhina’
3. aghandhu’ ,, :
aghindhung, aghan dhung
4. malepor ,, :
masenneng, maleggha
5. ebay-kaghabay,, :
erang-karang, eda-pabada
Ondhagga Bhasa
1. sengko’ – bula – kaula, abdhina
2. ba’na – dhika – sampeyan, ajunan
3. sapa – sera – pasera
4. ngakan – madhang – neddha, adha’ar
5. ta’tao – bikan – ta’oneng, dhukan, ta’
ngaghali
Artena Oca’
1. kacatora =
kacareta’a, kakandha’a
2. ngastane =
alako
3. sareyang =
ana’ wa’towa’an
4. ghancang atotoran = santa’ kandha
5. langghar =
kobhung
6. anekkane =
atakabbhulli
7. salerana =
aba’na
8. ghubhar =
bhubhar, mole
9. sedha =
mate, adhinggal omor
10. amargha =
asabab, polana
Artena Oca’
1. mettek =
mellek
2. ngejjhel =
nanges talebat
3. berdha =
talebat kennyang
4. thal-metthal = talebat mera
5. paker =
talebat pae’ otaba talebat accen
Maksod / Karebbha Rora Bhasa
1. nyekot kalambhi artena ajhai’ kaen ekaghabaya kalambhi
2. mogher gheddhang artena natta’ bhungkana gheddhang
3. mekol latthong artena mekol baddhana lattong
4. nengghu volli artena nengghu oreng amaen ebbal volli
5. melle bhathek artena melle kaen se agambar bhatek
6. nae’ nyeyor artena nae’ kabhungkana nyeor
7. ngakan dapor artena ngakan nase’ neng e dapor
8. noto teppong artena noto berras ekaghabayya teppong
9. majar listrik artena majar biayana laganan listrik
10.matoro’ ghangan
artena matoro’ pesse kaangghuy emelleaghi ghangan.
Abhasa Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
Kardi: ”Ta’langkong, saporana, Nom, sengko’ bari’
rowa ta’ tao jha’ ba’na se toju’ e lencak rowa.”
”Ta’langkong, saporana, Nom, kaula bari’ ka’rowa
ta’oneng jha’ sampeyan se alengghi e lencak ka’rowa.
Kardi: ”Sengko’ bari’ rowa, Nom, ru-kabhuru
polana adantos Eppa’.”
”Kaula bari’ ka’rowa, Nom, ru-kabhuru parmelana
ngantos Rama.”
Kardi: ”Esoro ngone’e obhaddha Juju’ e apotek.”
”Epakon ngone’e obhaddha Juju’ e apotek.”
Kardi: ”Enja’, Nom, malemma Juju’ aserro sake’
cethak, ban Eppa’ dhuli eghiba ka
dokter.”
”Bhunten, Nom, malemma Juju’ aserro songkan sera,
sareng Rama dhuli ebhakta ka dokter.”
Kardi: ”Alhamdulillah, Nom, ella olle pendhanan.”
”Alhamdulillah, Nom, ampon abak sae.”
Artena / Maksodda Oca’
1. raji ampeyan artena
seller ta’ resmi, gundik
2. abhabhat alas artena
molae kalakoan se da’-ada’, ce’ malaraddha
3. kabun artena
kala bakto aperrang
4. nyeppeng artena
ce’ jhauna
5. ghundhas artena
tada’ sakale di’-andi’na
Ca’-oca’ Talebat
1. talebat lanjhang= lanjur, ngolor
2. talebat koros =
reggik, keres
3. talebat possa’ = ngeper
4. talebat panda’ = pentet, kotet
5. talebat jhau =
cemot, cemmeng, ceppeng
Aghabhay Okara Ngangghuy Rora Bhasa
1. mogher
penang: Bari’ oreng se mogher penang rowa kaka’na Saidi.
2. melle
bhathek: Se ajaga toko bhatek rowa dhagha posang amarga possa’ban oreng se
melle bhatek.
3. nae’
nyeyor: Ka’ Samman mon nae’ nyeor ce’ ceppetta.
4. noto
teppong: Ebulan pasa sabbhanna bannya’ oreng noto teppong.
5. nyekot
kalambhi: Nyekot kalambhi reya marloaghi kapenterran elmo etong.
BHASA MADHURA KELAS 5 SEMESTER 1
M. Rasyad, Guru SDN Cenlecen 2, Pakong, Pamekasan, Madura
Artena Oca’
1. urbanisasi =
..............
2. magharsare=
ra’yat, bargha
3. menangka = kaangghuy (sebagai)
4. internet = ............
5. bargha = ra’yat, magharsare
6. kasap = pangorebhan, badhal, pangaselan
7. fasilitas = ............
8. jhangkep = ghenna’
9. elampa’aghi=
elakonnaghi, ejhalannaghi
10. akses = .............
11. aghandhu’ = ngeba
12. iptek =
..............
Oca’ Tabhaliggha
1. mangkat x abali, mole
2. sakone’ x bannya’, sajhaghat
3. sakejjha’ x abit
4. leggha x sella’, ropet, cope’
5. kennyang x lapar, algung
6. panda’ x lanjhang
7. jhau x semma’
8. sella’ x
leggha
9. korang x tamba
10. koros x
lempo
11. sake’ x
baras
12. entar x
abali
Artena Oca’
1. ana’ kebaan =
ana’ kaballun
2. ana’ bungso = ana’se laher paleng modhi
3. ana’ sareyang = ana’ wa’towa’an
4. ana’ kaballun
= ana’ kebaan dari selake’
otaba se bine’
5. ana’ ontang-anteng = ana’ settong tada’ taretanna pole
6. ana’ jatem = ana’ sabellunna laher eppa’na mate
7. ana’ cangkoghan = ana’ kala’an
8. ko’ong bunter
=ana’ se ta’ andi’ taretan ban
adhina mate oreng towana
9. pejji nongghal = ana’ settong
Sastra Madhura
1. Syair Madhura: Iya areya puisi kona, kadhaddhiyan dari empa’ bhiri.
Ri-sabhirina bada ballu’ sampe’ sapolo keccap. Ghuru laghuna aswara pada:
a-a-a-a.
2. Pantun: Tamaso’ puisi kona, bada empa’ bhiri, bhiri kapeng settong sareng
duwa’ enyamae bhibhidhan, bhiri kapeng tello’ sareng empa’ menangka karebbha
tor ghuru laghuna: a-b-a-b.
Macemma Oca’ Serro
1.Adu, 2.Wah, 3.Innalillahi, 4.O, 5.Astaghfirullah,
6.Abba, 7.Pya, 8.Adda, 9. ban salaenna.
Conto carana aguna’aghi:
1)
”Adu, kandhangnga tang
ajam ekaloppae ta’ etotop labangnga!”
2)
”Wah, emanna! Oca’na
ale'
3)
Cong, ma’da’iya. Adda,
paggun bhai ba’na alalako nga’ jreya!
Aghabay Okara Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
1. Sapa nyamana ba’na, Ka’?
Pasera asmana sampeyan, Ka’?
2. Ebhu ngembhan ale’ entar ka posyandu!
Ebhu
nyandhang jaji’ meyos ka posyandu!
3. Bila ba’na se molea, Nom?
Dhumen
panjennengngan se bhubharra, Nom?
4. Sengko’ terro molea ka ada’ ya, Bhuk?
Kaula terro palemanna dhimen ghi, Bhuk?
5. Kompoyya Bu Mina nyamana Aisyah!
Bajana
Bu Mina asmana Aisyah!
6. Sadapa’na dhuli bukka’ se e bhundhu’ plastek
rowa ma’ ta’ uwwem!
Saampona
tandhuk dhuli bukka’ se e bhundhu’ palastek ka’rowa ma’ ta’ uwwem!
7. Rama ban Ebhu pada bhunga, polana neng are
Sennen Aghung datengnga.
Rama
sareng Ebhu same bhunga, menangka neng are Sennen Aghung rabua.
8. Tamennan reya pada ngakan, molana jha’ cokba
bhan are seram.
Tamennan
paneka same ngakan, parmelana jha’ tobang bhan are seram.
9. Sandalla Aghung ceccer e moshollana Pa’
Sumo.
Teteyanna
Aghung kadhinggalan e moshollana Pa’ Sumo.
10. Sarongnga Rama beddha margha takae’ ka paghar
carang.
Senjhang
sarongepon Rama beddha margha takae’ da’paghar carang
Artena Oca’
1. ebhabharraghi maksodda : erembi’aghi
2. sabharundhut
,, :sataretanan,
sabhalaan
3. epondhut ,, :
epenta, ekala’, eenjham
4. alorok ,, :
nompo mosona
5. kompenne
,, :
sardadu Blandha
6. atellok ,, :
atalok, atondu’
7. salerana ,, :
mowana, ropana, aba’na
8. amargha
,, :
asabab
9. parjhurit ,, :
sardadu
10. pangraja ,, :
pembesar
11. jhumenneng
,, :
jhagha, naddhek, manjheng
Oca’ Tabhaliggha
1. mennang x
kala, kabun, tato, asor
2. ngongse x
nettep, paggun
3. tako’da’ x
bangal da’, tatak da’
4. jhujhur x lecek, carpak, corpot, lopot janji
5. nabang x
dhina, buru
6. ajhuwal x
melle
7. ecale x
epojhi, ealem
8. morok x ajhar, menta bala
9. abhillai x
edhina
10. ngala’ x aberri’, magi
Tabhaliggha Oca’
1. lamba’ x sateya
2. maancor x
mabuto
3. soddhi x nola’
4. ajhumenneng x ngalle, ta’ nettep
5. asabbhil x
ajhajha
6. abhillai x
amosoe
7. kalonta x kaloppa
8. ngongse x
nettep
9. atellok x mennang
10. jhajhuluk x
nyama dhaghing (nyama kene’)
Laen Oca’na
1. lamba’ = kona, bilan, sabbhan
2. maancor =
malessa, mabhasa
3. soddhi = enda’, rida’, soka’, kenceng
4. ajhumenneng = ngennengnge, daddi
5. asabbhil =
abillai,alabanaghi,aparjhuangaghi
6. abhillai =
aparjhuangaghi, alabanaghi
7. kalonta =
kaalok,kaonang,kaonar,kaoncar,kaotara
8. ngongse =
ngalle, nyengga,nyengker,majau
9. atellok = atondu’
10. jhajhuluk =
nyama laen, alias
Artena Oca’
1. abhillai =
alabannaghi
2. magharsarena = ra’yatta
3. ajhumenneng = jhagha
4. panembhaan = yang dipertuan
5. kalonta =
kaonar, kaotara, kaoncar
6. tatengkan =
tengka pola
7. pojhina =
pojhana
8. saneyap =
teyap, sabbhan
9. kembhangnga nagara = pahlawan nagara
Aghunaaghi Ondhaggha Bhasa Enggi Bhunten
1. Areya bhantal ban sapo’na, angghuy ma’le
nyaman tedung!
Ka’dinto bhantal
sareng sapo’na, aghem ma’ le sae asaren.
2.
Mon la mare ngakan,
pas terros bhai entar ka juju’na!
Mon la mare ngakan, pas terros bhai entar ka juju’na!
3.
Sapa se nanges ghella’
rowa, Man?
Pasera se molar ghella’ ka’ rowa, Man?
4.
Sarong, kalambhi, ban
salebbarra la mare ebaghi kabbhi.
Senjhang sarong, rasokan, sareng lancenganna ampon
lastare eparengaghi sadaja.
5.
Rama para’ datengnga,
tape anom ghi’ bhuru mangkat
Rama para’ rabua, namong anom ghi’ bhuru meyos.
6.
Sateya osomma oreng
sake’, ale’ sake’ mata, anom sake’ ghighi.
Samangken osomma oreng sake’, ale’ sake’ soca, anom
songkan bajha.
7.
Mon acopaa
ling-jhelling oreng ghallu.
Manabi aedhu lad-oladhi oreng dhimen
8.
Sapaan bhai se nengghu
televisi e bengkona embhuk rowa?
Paseraan saos se ngoladhi televisi neng compo’na embhuk
ka’ rowa?
9.
Areya bhai, sengko’ ta’
andi’ se ebaghia pole.
Paneka saos, kaula ta’ aghadhue se eparengaghiya pole.
10. Toju’ pateppa’, ma’ le bhaghus abasanna!
Lengghi pasae, ma’ le sae oladhana”
Abhasa Engghi Bhunten
1. Oca’na Emba, ”senga’ sataretanan jha’
atokaran!”
Dhabuepon Aghung, ”senga’ sataretanan jha’ atokaran!”
2.
Bila ba’na se dateng,
ma’ sengko’ ta’ tao.
Bilaepon sampeyan se rabu, ma’ kaula ta’ oneng.
3.
Mon bhajheng ajhar,
bhakal majhembhar odi’na.
Manabi tarongghu ajhar, bhadi mabhunga odi’na.
4.
Areya sengko’ melleaghi
kalambhi e pasar temor.
Ka’dinto kaula ngobangaghi rasokan e pasar temor.
5.
Rama entara ka bengkona
keyae abhareng Nom Parto.
Rama meyosa ka dhalemepon keyae asareng Nom Parto.
Artena Otaba Maksodda Oca’
1. kembhangnga naghara = oreng seabhillai
naghara ban bhangsana
2. soddhi =
enda’, rida’, soka’, kenceng
3. tatak =
bangal
4. karaton =
romana rato
5. alorok =
nompo
6. pote mata =
malo, todus
7. nyata =
terrang
8. epojhi =
ealem, enyo’onaghi
9. ngongse =
ngalle, nyengga,nyengker,majau
10. kalonta =
kaalok,kaonang,kaonar,kaoncar,kaotara
11. sattreya pojjhaan = sattreya pojhian
12. mongghing =
esettong kennengngan
13. ketter =
tako’, kobater
14. ponjhul =
.................
15. pote tolang =
mate
16. kaca kebbhang = panodhan, daddi conto
17. bhinteng =
kennengngan ajaga dari serbuwan moso
18. abhillai =
aparjhuangaghi, alabanaghi
19. asengghak =
nantang, asasombhar
20. pangeran =
sekobasa (Tuhan), jhuluk ana’na rato
a. Artena Oca’
1. bherse artena
ressek, bhanas, tada’ karena sakale, epatada’
2. ase-bherse artena
asek-ressek
3. masenga’ artena
maemot
4. anglebadhi artena
talanjuk
5. sakobhengnga artena sakalelengnga
6. ekaleburi
artena ekaleduri, ekasennengnge
7. tatengka artena
pola
8. jhujhur artena
loros
9. balli artena
wali
Oca’ Denotatif ( D = arte saongghuna ) ban Oca’ Konotatif
( K = arte keasan )
1. akandha (D) =
acaca, acareta, abhanta
2. odi’ kandha (K) = bannya’ caca, caca malolo, malolo careta, bannya’ bhanta
3. pesse tampes (D) = pesse kareneng
4. koceng (D) = nyamana keban
5. soko ban tanangnga (D) = nyamana angghutana
badhan
6. ekasokotanang (K) = ekapeyat,ekaparlo lakona
7.. amata pesse (K) = se katon coma pesse malolo
8. eng-aengan (D) = alangngoy
9. aengnga (D) =
bhanyona
10. elong koceng (K) = dhujan ngonges kakanan
Aghabay Okara Petanya
1. Sopaja aengnga leke reya ta’ ngalowa,
kas-rakas se nyandhet mara dhuli angkes paonggha!
Da’ remma carana sopaja aeng leke reya ta’ ngalowa?
2.
Ahmad mon amaen leker
malolo roce, maske kalowar ekabala maso’.
Da’remma Ahmad mon amaen leker?
3. Mored kellas 5 entar apalesser da’ ghuwa
Pajhuddhan.
Da’ dimma mored kellas 5 apalesser?
4. Ahmad senneng da’ kembhang malathe, amargha
bauna ro’om.
Arapa Ahmad ma’ senneng da’ kembhang malate?
5. Ebakto tellasan bhuru, Ahmad entar ka
bengkona Mina.
Da’ dimma Ahmad e bakto tellasan bhuru?
Artena Parebhasan Madhura
1. Ambujai saghara artena: Ngalakone settong
kalakoan se tada’ hasella.
2. Nompa’ jharan apajungan, artena: Ontong
dukale
3. Etapok ekala’ odhengnga, artena: Palang
dukale.
4. Kellar melle ta’ kellar ngangghuy, artena:
Tebbas ngaandi’, tape ta’ bisa ngopene.
5. Aba’ sampayan, artena: Ekoca’aghi da’ ka
oreng se ngangghuy apaa bhai patot.
6. Mowang abbha baceng, artena: Ngabala
kajhuba’anna dhibi’.
7. Abeddha’ e dalem aeng, artena: Kalakoan
ta’paghuna.
8. Aeng epeddhang ta’apesa,artena: Sataretanan
saabiddha akor, padhuna coma sabatara.
9. Du’-nondu’ koceng, artena: Ekoca’aghi da’ ka
oreng se neng-enneng, tape sanyatana bada se eyara.
10. Mandhar badaa pae’ darana, artena: Oreng se
apangarep mandhar ontongnga e budi are.
Aghabay Okara Ngangghuy Parebhasan
1. Parebhasan: Penter adhalang, artena: Penter
ngator kabada’an
Okarana: Bhing, ba’na penter adhalang ongghu reya essena
tokona ce’ teppa’na sosonanna.
2.
Tada’ aeng aghili kaolo,
artena: Babateggha ana’ noron dari oreng towana.
Okarana: Iya, kabhajhenganna ba’na Cong tantona tada’
aeng aghili kaolo la da-pada so eppa’na ghi’ bakto asakolah.
3.
Nompa’ jharan apajungan,
artena: ontong dukale
Okarana: Namen ka’-bhungka’an reya pada ban nompa’ jharan
apajungan sabab salaenna bisa metthek buwana pas olle naongnga.
4. Oreng jhujhur mate ngonjhur, artena: Oreng
jhujhur odi’na paleng pojhur.
Okarana: Ongghuan ongghu Le’ akanta Pa’ Saimin oreng jhujhur
mate ngonjhur daganganna ce’ gharussa lantaran kajhujhuranna.
5. Ta’ tao celleng polo’na,
artena: Ta’tao atana’ polana segghut eonjhang ngakan.
Okarana: Pa’Sadin re-saarena ta’ tao celleng polo’na lantaran
kaonjangan terros.
6. Akanta jhuko’ kaasadhan aeng, artena: Oreng
se kabhutoanna edalem re-saarena ta’ nyokobhi.
Okarana: Sabadin rowa re-saarena posang akanta jhuko’
kaasadhan aeng aserro ta’ cokop malolo.
Arte Keasan ban Arte Saongghuna
1. lanjhang omor, artena lanjhang odi’
Okarana: Hasan rowa lanjhang omor ongghu kantos
sateya eparenge baras slamet.
2. ajam bagisar, artena ajam coker. Okarana:
Eppa’ senneng ngobu ajam coker sabab bulu ban kongko’na lebur.
3. paghar carang,
artena pakarangan dari ca’-ranca’na perreng
Okarana: Kabannya’an ma-roma e disa apaghar carang.
4. aeng odi’, artena aeng
se aghili dari sombherra
Okarana: Aeng odi’ reya bannya’ gunana ka tamenanna
reng tane.
5. colo’ songay, artena tada’ tampeggha kakanan
Okarana: Ella, mon se anyama Kacong acolo’ songai
ongghu, kakanan mololo ban arena.
6. tabu’ bhudhak, artena tabu’ se raja
Okarana: Tabu’ bhudhak ongghu ba’na Cong mare ngakan nase’
sapereng ronto ghi’ ngakanna pole..
7. maso’ angen, artena
ecapo’ cap
8. angen bharat, artena angen ghendhing
9. bherse, artena ressek, bhanas, tada’ karena
sakale, epatada’
10. alas, artena tana se etombui ju-kajuan se ta’
eator.
Artena Oca’
1. tambhuruwan, artena: gampang aromasa
2. marengngot,artena: mareddeng, marongo’
3. manglo, artena:
ghighir, dat-ngodat, nyalaaghi, ngaleroaghi
4. palares, artena:
pagharus, papajhu
5. ban-aban, artena:
bakto antara pokol 10 seang
aban, artena:
re’nare’, seang
6. asemmonan, artena: asendelan
7. apangrasa, artena:
aromasa
8. ngambri, artena:
nyoppre, anggher, sopaja
9. jhujhuk, artena:
lares, teppa’
10. moghuk artena:
ta’ kellar tor lesso
f. Parebhasan ban Artena
1. Jha’da’-ngada’e kenneng sada’,artena:
Jha’o-matao,ma’ta’ abuddhuan
2.
Ta’ ka ada’ ta’ ka budi,
artena: Ta’ ghuliyan, ghun-pagghun.
3.
Ajam sapatarangan ta’
pada buluna, artena: Sataretanan ta’ pada batek ban pekkerra.
4.
Mara ajam pote molos,
artena: Oreng bine’ se ta’ paraten ka ana’na.
5.
Ta’ ekenneng ajhum
pole, artena: Ta’ ekenneng epateppa’ pole.
6.
Tada’ aeng aghili ka
olo, artena: Babateggha ana’ noron dari oreng towana.
7.
Martabhat aeng e daunna
tales, artena: Ta’ meddhas baburughan.
8.
Abhabhat alas,
artena: Sakabbhinna mamolan tanto malarat.
9.
Du’-nondu’ mente
tampar, artena: Alako bhajheng bannya’ ollena.
10.
Tada’ dhalang
kakorangan lakon, artena: Nemmo bhai bhab se ekacacaa.
BHASA MADHURA KELAS 5 SEMESTER 2
Artena Oca’
1. pajhat = lakar
2. mantep = teptep, tarongghu, koko karebbha
3. dhujan = bhair, lekkas, ceppet
4. margha = sabab
5. kellerra = barnana
6. aremmo =
lebur robana
7. nyregga’ =
nyerrong
8. tekel = rampe
9. nyoppre = sopaja
10. tarongghu =
ongghuwan
11. gharabhanna =
lalakonna
12. tengkas = tengghi ban kerreng
13. naleka = tatkala, ebakto
14. antes = massa’
15. lajhir = tanyeng ta’ bilu’
16. ghaghang =
dhalangkedhanna un-daunan
17. mela = sabab
18. baraghaddha =
bhandha
19. mokka’ tana =
agharap tana
20. bhuthok = balutong, cabhuk
21. po’on = bhungka
22. ghungghungnga= ollena hasella
23. panarep =
panabar
24. tokang tebbhas = tokang melle bannya’
25. katon =
paddhang
26. tokang tarep =
tokang tabar
27. papa =
pase
Maksodda Oca’
1. dhaghang bhako maksodda
juwal bhako.
2. dhaghang buja maksodda juwal buja.
3. dhaghang tana maksodda
juwal tana.
4. tana ghadhin maksodda
tana tanggungan otang.
5. dhaghang cecelan maksodda juwal bharang cecelan.
6. dhaghang ajam maksodda
juwal ajam.
7. adhaghang embi’ maksodda ajuwal embi’
8. tana dhaghang maksodda
tana juwal belli
9. mabudu’ pesse maksodda
maenjam pesse balina lebbi bannya’.
10. adhaghang dhupa maksodda ajuwal dhupa
Ajharbaaghi Bhangsalan
1. ”Ba’na ma’ ngembhang penang, Ka’, pas loppa
ka jhanjhina!”
Bhangsalanna :
ngembhang penang
Tegghessa : paloppa
Panebbhussa : loppa
2. ”Nyomet mercon neko kenneng koca’ brakay
moara, te-ngate sabab bhabhaja!”
Bhangsalanna :
brakay moara
Tegghessa : bhaja
Panebbhussa : bhabhaja
3. ”Kaula samangken akalambhi dalem, alu-bulu
ban otang!”
Bhangsalanna :
akalambhi dalem
Tegghessa : kotang
Panebbhussa : otang
4. ”Sampeyan ngembhang bhako, tanto bhunga
ngaghunge pottra penter!”
Bhangsalanna :
ngembhang bhako
Tegghessa : bunga
Panebbhussa : bhunga
5. ”Eatore kaghali dhimen neyaddha, bighi accem,
ghi’-ghighi’ paalos!”
Bhangsalanna :
bighi accem
Tegghessa : maghi’
Panebbhussa : ghi’-ghighi’
Artena Ca’-oca’ se Malarat
1. kantos artena:
sampe’, kangse, dhala, dhagha, tagher
2. kacatora ,, :
kacaretaa, kakandhaa
3. kona ,, :
abit, laju
4. ebhaba ,, :
e daerah
5. mengka ,, :
tarbuka, lekkas ngarte
6. tada’ omor ,, :
mate
7. ebulangngaghi,, : eajharraghi
8. saraju’ ,, : pada rampa, pada ngompake
9. pangghaliyanna,, : pangataoanna, pangarteyanna, pangaonenganna
10. ghajang ,, :
ghi’ ta’ tao alake, ta’ abine
11. mara ,, :
akadhi, akanta, pada ban
12. kapeng ,, :
se ka
13. parnata ,,
: adhat, tatakrama
14. alalana ,, :
ajhalanan
Oca’ Ghante
Oca’ gante bada 3 macem:
1.
Oreng kapeng settong:
sengko’, bula, kaula, abdhina, ban abdhi dhalem.
2.
Oreng kapeng duwa’:
ba’na, seda, dhika, sampeyan, panjhennengngan, ajunan, ban junan dhalem.
3.
Oreng kapeng tello’:
aba’na, dhibi’na, salerana.
Ca’-Oca’ se Olle Panoteng ”na”
1. bhako +
na : bhakona
2. sabbhu’ + na :
sabbhu’na
3. sabun +
na : sabunna
4. labang +
na : labangnga
5. accem +
na : accemma
6. kapal +
na : kapalla
7. samper +
na : samperra
8. kapas +
na : kapassa
9. tapay +
na : tapayya
10. serap +
na : serappa otaba serabbha
Oca’ Bhangsalan, Tegghes ban Panebbhus se Bada neng
Tembang Kasmaran
1. Bhangsalanna :
peyol kene’
Tegghessa :
libali
Panebbhussa : li-bali
2. Bhangsalanna :
bhator langghanna roma
Tegghessa :
Panebbhussa :
3. Bhangsalanna :
sapeda roda tello’
Tegghessa :
beca’
Panebbhussa : kecca’
4. Bhangsalanna :
bengkona ebin
Tegghessa :
kandhang
Panebbhussa : kasandhangan
5. Bhangsalanna :
kaca kenneng pelkot
Tegghessa : meka
Panebbhussa : jhatmeka,
tengka lako becce’
Tegghes ban Panebbhussa Oca’ Bhangsalan
1. Bhangsalanna :
paghar lesan settong-settong
Tegghessa : ghighi
Panebbhussa : pangghi,
mangghi, ghi’-gighi’ tong-etong
2. Bhangsalanna :
kalowang kene’
Tegghessa :
bhabbhuru
Panebbhussa : ru-kabhuru
3. Bhangsalanna :
jhangka’ tengghi
Tegghessa : korse
Panebbhussa : koros
4. Bhangsalanna :
cobbhu’ raja
Tegghessa : bhudhak
Panebbhussa :
ecandhak
5. Bhangsalanna :
ancor emmas
Tegghessa :
Panebbhussa :
Oca’ Tabhaliggha
1. tana kerreng x
tana bacca
2. tana sarang x
3. bau nyerga’ x
bau asareddhengngan
4. ajhuwal kroso’ x ajuwal bhako
5. dhagang anyar x dhaghang laju
6. tana tengkas x
tana beccer
7. tana aop x
tana tegar
8. tana nyaba x
tana se akanta saba
9. bhako nepes x
bhako tebbel
10. tajha’an lajhir x
tajha’an loros
Laen Oca’na
1. tana lemmo =
2. bhuthok = balutong, cabhuk
3. bhako nepes =
bhako dhammang
4. baraghat =
bhandha
5. kokos =
owa’
6. antes towana =
samporna towana
7. tana kerreng =
tana panengghin
8. talebat =
talambhas, talanjhuk, talebbi
9. jharna =
na’na’, terrang, jhatna
10. apalesser =
akalenjar
Artena Oca’
1. ngabidhi artena:
molae
2. kaonang ,, :
kalonta, kaalok
3. manca naghara,, :
lowar naghara
4. ghumantong ,, :
baramma ca’na
5. lumbra ,, :
kappra, biyasa
6. dhalaten ,, :
tlaten
7. ekalkal ,, :
ekella, eandhel
8. samane ,, :
malolo
9. nyoppre ,, :
sopaja
10. kalongedhan artena : pa-apa se andhaddhiaghi endhana
11. angger ,, :
bates, sampe’,sopaja
12. emmet-remmet,,
:
13. esogha ,, :
ecellup ka sogha
14. ekoddhu’ ,, :
15. elorot ,, :
ebuwang, educcole, epatoron
16. semmo ,, :
abak
17. ebeddhel ,, :
ecellup
18. bertana ,, :
kabharra
19. langgheng ,, :
teptep ta’ ba-oba
20. ebarissaghi ,, :
ejhudhuaghi
Ghunana Pakakas
1. petok/are’ kene’: kaangghuy arao rebbha
2. jharum : ,, ajhai’
kaen
3. pasa : ,, marata
kaju
4. landu’/pacol : ,, mokka’
tana
5. pecco’ : ,, ngale
bato
6. todi’/laddhing : ,,
ra’-ngerra’
7. are’/sada’ : ,, ngare’/arabas
8. tellennan/langgadhan: ,, langganna
nyacca daging ban salaenna
9. cobbhu’/ketombhu: ,, baddhana
berras
10. salagha : ,, marata
tana
11. kanjheng : ,, namen
jhaghung
12. sengghut/ember/temba: ,, ngala’ aeng
13. jhala/jharing : ,, megha’
jhuko’
14. tanen/jhira’ : ,,
megha’ mano’
15. dhajung/war-guwar: ,, aguwar parao
16. jharing : ,, megha’
jhuko’/mano’
17. bubu : ,, megha’
jhuko’
18. sondhit : ,, ………………
19. pathel : ,, marata
kajhu
20. peyol/todi’
se bhangonna bilu’: kaangghuy marata kajhu
Oca’ Sambhung (halaman 65)
1. sampe’ 2. sanajjan
3. margha 4. ban 5. sampe’
6. sanajjan
7. sopaja’a
8. saellana 9. kalamon 10. akanta.
Ca’-Oca’ Olle Panoteng ”a”
1. malem +
a = malema banne malemma
2. moseng+ a =
mosenga banne mosengnga
3. kerrep +
a = kerrepa
4. tales +
a = talesa
5. enten +
a = entena
6. salep +
a = salepa
7. celleng +
a = cellenga
8. laken +
a = lakena
9. apes +
a = apesa
10. kocek +
a = koceka
Ondhaggha Bhasa
1. sengko’ – bula – kaula, abdhina
2. ba’na – dhika – sampeyan, panjhennengan,
junan dhalem, ajunan
3. maju – maddha – ngereng, eatoranna
4. reya – neko – paneka, ka’dinto
5. tedung – tedung - saren
6. sateya – sanonto – samangken
7. ta’tao – sope, bikan – ta’oneng, dhukan
8. ngakan – madhang – neddha, adha’ar
9. sateya – sanonto – samangken
10. dissa – dissa – ka’dissa’
Abhasa Ngangghuy Bhasa Engghi Bhunten
1. Kalamon mangkaddha da’ emmaa bhai, becce’na
ngeba KTP.
Manabi meyossa da’ka’dimmaa saos saena abakta KTP.
2. Iya, mara sengko’ dhulia mangkat, ma’le dhuli tagheppok ban orengnga.
Engghi, nyara/tore kaula dhulia mangkat, ma’le dhuli
tapangghi sareng orengnga.
3. Bhatek Madhura reya ella kalonta da’ manca
naghara.
Bhatek Madhura ka’dinto ampon kalonta da’ manca naghara
4. Mon kanta jareya, ba’na jha’ jhalanan, ame’
bada tamoy.
Manabi kadhighapaneka, panjhennengan jha’ yos-meyosan, tako’
bada tamoy.
5. Enghale sengko’ ella poma-poma, bila dapa’
dhuli nelpon.
6. Sapa ghuruna ba’na, sengko’ terro entara ka
bengkona.
Pasera ghuruepon sampeyan, kaula terro nyabisa ka dhalemma.
7. Areya ghiba, ghabay le-olle ka ana’na.
Ka’dinto bakta, badhi reng-pareng ka pottrana.
8. Are Minggu sadumalem reya, sengko’ mangkadha.
Are Minggu sadumalem paneka, kaula mangkadha.
9. Entara da’dimma ba’na, Nom?
Meyossa da’ ka’dimma panjhennengngan, Nom?
Oca’ Bhangsalan
1. Oca’ bhangsalan : ngembhang penang
Okara bhangsalanna : Dhika ma’ pas ngembhang penang da’ ka bula le’.
(paloppa = loppa, maloppa)
2.
konye’ ghunong
Nyara eatoranna adha’ar,
konye’ ghunong. (temmo = samo nemmona,
sanemmona,etemmo)
3. Anggumo’ dapor
Kaula anggumo’ dapor dapa’ da’ka’dinto dhimen asareng
Rama. (tomang = toman)
4. balang pagar
Sapena Pa’Sabadin ka’dissa balang pagar da’ kandhangnga
sareng pottrana. (jherring = eghiring)
5. angghumo’ dada
Adhu, Le’, ma’ angghumo’ dada ghi’bhuru dapa’ pon palemanna.
(soso = kasusu)
BHASA MADHURA KELAS 6 SEMESTER 1
M. Rasyad, Guru SDN Cenlecen 2, Pakong, Pamekasan, Madura
Maksoddha Oca’
1. jhaman kona= bakto lamba’
2. bhan-sabbhan= yap-teyap, saneyap
3. bhar-kabhar = ta-berta
4. asa’-longsa’ = aleg-selleg
5. bilan =
lamba’, sabbhan
6. tatompa’an =
teteyan
7. dhaksakala =
dhakkala, dhadhaghan
8. alantaran =
asabab, dhaddhi sabab
9. ngobasane =
ngaandi’ kakowadan
10. sala angghuy= klero aguna’aghi
11. pakakas =
parabhut
12. jhung-kejhungan= dhing-ghendhingan
13. la-mala =
jan-sajan,
14. so’e =
sajan
15. adhumbel =
adhulit
16. hajhaddha =
neyatta, pangarana, kaparlowanna
17. etojju =
eara
18. bhajheng =
pateng
19. adhat parnata= atoran, tatakrama
20. parsasat =
akanta, akadi
Okara samporna ban okara ta’ samporna.
1. Okara samporna
Conto: 1)
Embhuk ajuwal soto.
embhuk
enyamae: jhejjher (pokok kl)
ajuwal
enyamae: careta (predikat)
soto enyamae: lesan (keterangan)
2) Kaka’ toju’ (ta’parlo lesan/intransitif)
kaka’ enyamae: jhejjher (subyek)
toju’ enyamae: careta
(predikat)
Sepada ban no.2) (intransitif)
- Ebhu asaren.
- Ale’ ka pasar.
- Kaka’ maca.
- Brudin ngaji. Otaba: Brudhin tedung
2. Okara
ta’samporna
Conto: 1) Kae sape (tada’ caretana/predikat)
Kae ..............sape.
2) Embhuk melle (tada’lesanna/obyek)
Embhuk melle
..................
3) Mega’ seset (tada’jhejjherra/subyek)
...............mega’ seset.
Tabhaliggha oca’
1. bhunga x sossa
2. tobuk x
korang, tobang
3. jhau x semma’, para’
4. larang x moda, lo’or
5. marenges x lebur, senneng
6. ngada’ x modhi, akher
7. palang x pojur, salamed
8. lebur x
ontep,bajhi’,cremmed
9. apolong x apesa, apencar, aen-laen, aebang
10. rokon x asattro, amoso
Bhangsalan
Conto:
1.
Eyatore dha’ar
pasaeyaghi, sanaossa konye’ ghunong,
samo-temmona.
2. Kaula ngembhang bhako, ajunan
kasokan rabu da’ ka’ dinto, bhunga talebat.
Bhangsalan - Arte/Tegges
- Panebbhus /karep
1.
konye’ ghunong – temmo -
samo-temmona
2. cabbhi kene’ - cabbhi lete’ - te’-lette’an
3. brakay moara – bhaja - laloja,bhabhaja,ja-ngaja
4. bato kene’ – baliker - epekker
5. adhasar kaca – rasa - aromasa
6. bighi accem - maghi’ - saghi-mangghina
7. kalambhi dalem – kotang - aotang
8. ghaghang padi – roman - man-ngoman
9.
kalowang kene’ –
bhabbhuru - kabhuru
10.dhurin raja – nangka - nyangka
Laen oca’na
1. berta = kabhar
2. ta’nambhu = ta’mambhu, ta’parlo
3. mancanaghara=
lowar naghara
4. apolong = akompol
5. ghamba’ = ghumbhus
6. tampeyassa =
tampessa
7. senneng = bhunga, lebur
8. arembhak = arembhuk, aronding
9. nekkane = nerrossaghi hajhaddha
10. sajjeggha = molae
Oca’ tabhaliggha
1. malarat x ghampang
2. nako’e x naremtemaghi
3. marenges x naremtemaghi
4. lagghu’ x sateya (lagghu x nare’, ban-aban)
5. kottha x dhisa
6. pojhur x palang, calaka’
7. lamba’ x sateya (lambha’ x cerre’, barikkeng)
8. tartep x salbut, ta’atoran
9. lerres x sala, kalero
10. lagghang x repot
Artena/maksoddha oca’
1. saor mano’ = nyambhit areng-bhareng
2. arembhak = arembhuk, aronding
3. patang torkop = salang terkem
4. ngobasane = ngoasae
5. nyalethak = klacer
6. bungso = ana’ dhibudhina, ana’ selaher dhibudhi
7. pakabharan = pabertaan
8. so’e modern=
sajan modern, sajan majhu
9. ngalelenge = ngedherri, ngobhengnge, ngeterre, moterre
10. ne’marene’ = apangako ta’andi’, ken-mamesken, ne’makene’
Agunaaghi oca’ bhangsalan
1. balang paghar artena jherring karebbha eguring.
Okrana: Sae karepe’ ka’dhinto engghalla balang paghar, guring
sopaja kengeng edha’ar.
2. bato kene’
artena baliker karebbha epekker.
Okarana: Ampon, Ka’, ja’ bato kene’ terros barang
dhagangan se ampon roghi ja’ kapekker terros ta’ sae..
3.
peyol kene’ artena
li-bali karebbha eli-bali
Okarana: Se maemot ce’ segghuddha sampe’ e peyol kene’
maske eli-bali tada’ obana.
4.
brakay moara artena
bhaja karebbha alaloja.
5.
paghar lesan artena
ghighi karebbha pangghi, mangghi
6.
gheddhang tepes kole’na
artena gheddhang susu karebbha kasusu
7.
bighi accem artena
maghi’ karebbha pangghi
8.
kembhang penang artena
paloppa karebbha loppa
9.
kembhang nyamplong
artena sare karebbha esare otaba nyare.
10.
daun oto’ artena
lambhajhung karebbha ebhujung otaba erampas.
Artena Oca’
1. jhaman purba = jaman lamba’,jaman kona
2. lamba’ =
bilan, sabbhan, kona
3. pakakas =
alat, parabut
4. baratta =
alarbat, dapa’da’man-dimman,
5. tomang =
pangobbharan
6. ngalelenge =
ngedherri, ngobhengnge, ngeterre,moterre
7. lemmos =
dhalmos, sengkah, males
8. sanajjhan =
sanare, maske, someleya
9, ngabula =
abhakte,ababu,daddi bareng, daddi ro-soro
10. cakang =
bajheng alako, caccel, parekas
Artena Oca’
1. nyabis
= meyos, entar, mangkat
2. maemodha =
maenga’a
3. Aghung =
emba, ma’aja
4. kobhung =
langghar
5. yos-meyosan = lan-jhalanan
6. adhabu =
acaca, ngoca’
7. maskeya =
sanajjhan
8. pakakas =
parabhut
9. ka’-angka’ =
ri’-berri’
10. kabater =
mangmang, was-was
Aghunaaghi Bhasa EngghiBhunten
1. Entara da’ dimma Samsul ban Kadir jareya?
Meyossa da’ ka’ dimma Samsul sareng Kadir ghapaneka?
2. Apa se e kakarep Kadir ban Samsul nyabis da’
Ghung Masna?
Ponapa se e kakarsa Kadir sareng Samsul nyabis da’ Aghung
Masna?
3. Baja apa Samsul ban Kadir se entara ka Ghung Masna?
Bakto napa Samsul sareng Kadir se meyossa ka Ghung Masna?
4. Apa maksoddha Kadir ta’ maghi ngajhak kanca
bannya’?
Ponapa karsana Kadir ta’ marengaghi ngatore kanca bannya’?
5. Baja apa Kadir ban Samsul se arembhak
jareya?
Bakto ponapa Kadir sareng Samsul se arembhak ghapaneka?
Artena Oca’
1. mara = akadhi, akanta, pada ban
2. eyagem =
eangghuy
3. sengel =
odheng
4. eyastane =
etanange
5. nongghul =
nyongkol
6. asta =
tanang, kobhuran, palowadhan, pasarean
7. epente =
epeles
8. ngagem =
ngangghuy
9. kantos =
sampe’, kangse, kongse, dhala, dhagha, tagher
10. katengal =
katela, paddhang
11. paraba’anna = bhadhanna
12. mundhut =
ngala’, ngenjham
13. sogha’na =
gaga’na
14. pera’ = ghun, coma, keng, neng, namong
15. rarengghan = pajhangan
16. ngadhek =
manjheng, jhagha
17. nyerrat =
noles sorat
18. ejharba’aghi = eterrangaghi
19. rambhanan =
un-daunan (pakanna keban)
20. ghalak =
ngekke’an
Bhasa Engghi Bhuntenna
1. epakon bhasa enja’iyana : esoro
2. ngatorraghi serrat ,, : ngaterraghi sorat
3. sarengan pole ,, :
ban pole
4. maemoddha ,, :
maenga’a
5. dhabuna,andhikana bhasa enja’iyana: oca’na
6. poron ,, :
enda’
7. meyossa ,, :
entarra
8. adha’ar ,, :
ngakan
9. aseram ,, :
mandi
10. edhikane ,, :
esoro
Aghabay Okara Petanya
1. Eko melle odheng e pasar malem.
E dimma Eko melle odheng?
Otaba: Eko melle odheng e dimma?
2. Mored kellas ennem abhersean leke.
Abhersean apa mored kellas ennem?
3.
Pa’ Ghafur molang bhasa
Madhura.
Molang ponapa Pa’ Ghafur?
4. Dhalemma Pa’ Gafuri e temorra Pasar Anyar.
Eka’dimma dhalemma Pa’ Gafur?
5. Tari ghambu asal dari Songennep.
Asal dari dimma tari ghambu?
Artena Oca’
1. paanabhan endha = pangabasan alam bagus
(pemandangan alam yang indah)
2. pasareyanna = astana, makamma, koburanna
3. rarengghanna = pakakassa
4. ampon kalonta = ella kaalok, ella
kaonang
5. satengkes = saghintel
Artena/Maksodda Oca’
1. mahlok, artena:
bharang
2. keban kene’ ,, :
ebin kene’
3. gharesghes,,, :
cellep ban panas
4. partandha ,, : tetengnger
5. nalekteghi ,, : nalete, mareksane
6. ngastete ,,
: tengate
7. ngobasane ,, : ngoasae
8. samasthena ,, :saongghuna,satantona,
sabenderra
9. eobhate ,,
: etambhai
10. aenneng ,, :apagghun,ngennengnge
Laen Oca’na
1. ongghar gherring = bhuru baras sake’
2. tapengsor =
ghila, ta’ baras pekker
3. sake’ moros = kaberradan, ataean terros
4. sake’ kalesma = sake’ amero’an
5. arabat aba’ = aromat bhadhan, meyara bhadhan
6. mepes jhamo =
maalos jhamo
7. tabu’ sembeng = padha’aran kembung
8. sake’ enco’ = ngaroyoan resoan
9. kapoleen =
sake’na molat, sake’ pole
10. ecapo’ pat-sarapat =
Maksodda Oca’
1. toko obhat =
apotek
2. ta’ nyaman rassa= sake’ bhadhan
3. pae’ eber =
sake’ ta’ nyaman ngakan
4. ngelkel =
ta’ bu-ambu, ros-terrosan
5. ressep =
cateddhanna obhat
6. ngamar =
ngenep, obname
7. einfus =
..............
8. sangkal putung = tokang peletta oreng potong
9. panyake’ alleyan= panyake’ se nolaran
10. apotek =
toko obhat
Artena Oca’
1. kadokterran= ..........
2. ngoperasi =
..............
3. eter =
...........
4. ombhalanna= opana
5. nyacak =
ngoddhi
6. ajaib = .............
7. ngadudu =
serrona oreng amargha sake’
8. nyelo = sala settong rassa sake’
9. iklan =
...............
10. kaparengan =
olle ri’-berri’, olle baberri’
Aghabay Okara Panyoro
1. toju’ :
Eya’ toju’ da’ dinna bhai, ja’ u-jau.
2. dung-tedung
: Ayo, dung-tedung la malem.
3. kakan : Ba’na mon la mare jhar-ajharan
jajan reya olle kakan.
4. males : Bha’na jha’ daddi oreng males,
kodhu bhajheng jhar-ajharan.
5. melle : Mon melle bharang ba’na
mele se bagus banne se larang.
Aghabay Okara Pamojhi
1. ebaghia : Tabaranna ba’na gella’ rowa
moga-moga so orengnga ebaghia.
2. akora : Sengko’ noro’ sennneng mon
ba’na ce’ akora sataretanan.
3. dhapora :
Dhapora ba’na berse lebur abasanna.
4. enga’a : Iya, Le’ sengko’ ban ba’na mandar
pada enga’a terros akanca maske u-jauan ta’ apolong kennengngan.
5. gharusa : Adhu baddinna ba’na Bhing se
wal-juwal edissa rowa, iya mandar gharusa daganganna ba’na.
Artena Oca’
1. taresna =
neser
2. ta’dim =
...............
3. akor =
atong, rokon, cocok
4. parenta =
dhabuan
5. endha =
bhagus
6. ghumate =
talebat ghate
7. bu-rombu =
kas-rakas, sarka
8. bhiri =
jhijhir
9. samarambha = karokonan
10. ngen-angen =
pangaterro
Ca’-oca’ se Malarat E Dalem Tembhang Maskumambang
1. ondhur dateng artena = nyenggha pas
abali
2. laher bhaten,, = lowar dalem (bhadan ban ate)
3. ghudha ,, =
anca, tengnget
4. etondhung ,, =
eojhuk
5. tola’ bali ,, =
mare dapa’ pas mole, laggalik
6. mogha ,, =
mandhar
7. Ghuste ,, =
sambhadhanna da’ se kobasa (Allah)
8. majungana ,, =
ajagaaghiya
9. sasat ,, =
akanta,pada moso,mara, marabhut, acora’
10. pajhat ,, =
lakar
BHASA MADHURA KELAS 6 SEMESTER 2
Artena Oca’
1. bhandhingaghi artena: akorraghi
2. taon tapongkor artena:
taon se sabbhan
3. bilan ,, :
lamba’, sabbhan
4. tandhuk ,, :
tondu’, dapa’
5. jhujhuk ,, :
teppa’
6. nodhuwaghi ,, :
aberri’tao
7. bang-abang ,, :
antarana bhume ban langnge’
8. ghu’agghu’ ,, :
di-budi are
9. nyepta ,, :
aghabay
10. tatompa’an ,, :
teteyan
11. entasa ,, :
narabassa, alebaddha
12. tompangan ,, :
tompa’an
13. lares ,,
: gharus, jhujhuk, nojjhu da’
settong kennengan
14. palabbhuan ,, :
kennenganna prao/ kapal ambu
15. ambhu ,, :
mambhu, parlo
Artena/Laen Oca’na
1. saroju’ =
pada rampa, pada ngompake
2. nangko = nyeddhing
3. ngen-angen =
pangaterro
4. palabbhuwan =
paambuwanna kapal ban parao
5. baratta =
alarbat sajan jhau
6. nyabis =
entar, meyos
7. arembhak =
arembhuk
8. laodhan =
ambu sakejjha’ se alako, ngaso
9. pangataowan =
pangaonengan
10. makkele =
aballii
Artena Oca’
1. ngadhek =
manjheng, jhumenneng, jhagha
2. alabbhu =
ambu
3. palasdhana =
paddhangnga
4. sasat =
akanta, pada moso, mara, marabhut
5. ngelta’ = alhang, arjhang, ce’pelka’na
6. palataran =
taneyan
7. tambhangan = sampan, parao
8. menangka =
aropa (sebagai)
9. arongan =
dalemma tase’
10. arasoghan =
akalambhi
11. ngastane =
alako
12. masinis = oreng se majhalan messinna seppor
13. arompak =
arosak
14. pongghabana =
pegawainya
15. serrang = serreng, serbu
16. tandhuk = tondu’, dapa’
17. pandhighana =
jhurmudhina parao/kapal
18. hajhaddha =
neyaddha, pangarana, kaparlowanna
19. addhreng =
ongghuan
20. narekae = arencanae
21. asanat = maranta, aneyat, hajhat, asajjha
22. caro’ =
jharing kene’ kaang ghuy megha’ jhuko’
23. sango =
ban-ghiban
24. bhalai = calaka’, mosiba
25. ngen-angen =
pangaterro
Artena Oca’
1. maddha
artena: maju, ayo’
2. maleng ,, :
oreng se dhujan ngeco’
3. lebbhu ,, :
maso’
4. ceccer ,, :
kare, akare
5. ota’an ,, :
bharang se kalowar bakto modhar
- alabbhu ,, :
ambu, mandi ojan
- pandhigha,, : jhurmodhina parao/kapal
Partandha Kabadaan
1. Ba’-koba’an tandhana menta tolong/ngajhak.
2. Nyongjhung tanang tandhana atanyaa/abalaa.
3. Marongo’ sambi malengos tandhana pegghel.
4. Atampa cangkem tandhana sossa.
5. Dadana dhek-ghadhegghan tandhana
tako’/ngetek/takerjhat.
Artena Oca’
1. ngen-angen =
pangaterro
2. so’e =
sajan
3. maddhek =
mamanjheng, aghabay
4. magharsare =
ra’yat, bargha
5. epantha = epandha, ebagi
6. patarongghu =
paongghuan
7. kantha =
mara, cora’
8. bheddhu =
gha’bur
9. ban-aban =
bakto antara pokol 10.00 seyang (aban = re’-nare’, seyang)
10.parsasat = akantha, akadhi
Jawabhan se Paleng Bhender
1. kalonta =kaonang,kaotara,
kaoncar
2. masenneng =
mabhunga
3. angenna ta’ tandes = ser-ngalesser
4. dadar =
bhaghianna daun (daun se kerreng/se ghagghar ka tana otaba nyamana jhajhan)
5. ngadharbhang = mera talebat
6. ngamennyor =
koneng talebat
7. le’erra =
......................
8. bangket =
bates
9. arengreng =
ngejhung re-lere
10.erengreng = mereng
Artena Oca’
1. ngombar artena: katon, paddhang
2. nyonar artena:
nyinar
3. babulangan
artena: pangajharan, baburughan
4. taresna artena:
neser
5. bilangan artena:
etongan
6. nantang perrang artena: ngajhak perrang
7. aghubhek bhume artena: aghaluy tana
8. ghumbingnga iman artena: ghempella
kaparcajaan
9. arengreng rembhak artena: ngarang / rencana rembhuk
10.tabhughel artena: tatale
Okara Nongghal ban Okara Rangke’
Conto 1. Mejana bhaghus. (okara nongghal)
Korsena
anyar. (okara nongghal)
Mejana bhaghus dhineng korsena anyar. (okara
rangke’/rampet atong)
2. Andi
mangkat
Fajar dateng.
Andi mangkat tape Fajar dateng. (okara
rangke’/rampet saleser)
1. Kyae
meyos.
Santrena
mangkat.
Kyae meyos jhughan santrena mangkat.
2. Kaka’na bada e amper.
Ale’na amaen ebudiyan.
Kaka’na bada e amper tape ale’na amaen e budian.
3. Ebhuna mondhut wa’-buwa’an.
Embhuk melle temon.
Ebhuna mondhut wa’-buwa’an dhineng Embhuk melle temon.
4. Rama meyos ka pasar.
Ebhu abhetthek e dapor.
Rama meyos ka pasar namong Ebhu abhettek e dapor.
5. Rama meyos ka kantor dhisa.
Yanti mangkat asakola.
Rama meyos ka kantor dhisa seddhengngan Yanti mangkat asakola.
s[kol ds/ [c[nL[cn\ 2
buku crknMdur
bje= aj/
ph rsYf\
Pakong, 25-02 2012
s[kol ds/ [c[nL[cn\ 2
buku crknMdur
bje= aj/
[s[vo[son\ :
ph rsYf\
Pakong, 25-02 2012
Pyatoran
Kalaban rampongnga buku
Pangajharan Carakan Madhura ”Bhajheng Ajhar” ka’dinto kaula mojhi sokkor da’
Ghuste Allah se kobasa.
Ta’ kasambu’ pole ja’
tolesan carakan madhura samangken ampon kasellek sareng tolesan laten se ban
arena katoles neng media cetak, sareng juga ampon bannya’ red-mored SD se ta’
bisa noles sareng maca tolesan carakan madhura. Tantona kabadaan se kadhi
ka’dinto mongghu da’ sadhajana ghuru se ghumate da’ carakan madhura dhaddhi
settong tandha se korang sae mongghu da’ kalangghengngan carakan madhura.
Menangka dari ka’dinto
ngereng kaula sadhaja otamana da’ ru-ghuru SD sopajaa mapenter red-moreddha
edalem noles sareng maca carakan madhura. Sabab manabi tareka ka’dinto ta’
ebhillai tantona ebingkeng are carakan madhura bhakal elangnga dari bhume
madhura.
Kaangghuy nyokope tareka
ka’dinto kaula nyellangngaghi nyoson pangajharan carakan madhura se essena
metthek dari buku Pangajharan Bhasa Madhura Sare Taman kellas 3 sampe’ kellas 6
angghidhanna Pa’ M. Dradjid, B.A. dkk. ceta’an kapeng settong taon 2006.
Buku ka’dinto ce’
aghunana mongghu da’ sadhaja ghuru bhasa madhura se molang neng SD,
langkong-langkong da’ badhan kaula dhibi’ karana dhaddhi pandhuman e dalem
nyoson jawabhan dari al-soal se bada neng buku mored.
Saka’dinto pyatoran badhan
kaula, manabi bada kakaleroan e dalem tolesan nyo’onna palerressaghi sabellunna
emolangaghi ka mored.
Pakong, 25 Pebruari 2012
se nyoson
M. RASYAD
Ghuru SDN Cenlecen 2-Pakong-Pamekasan-Madura
DAFTAR ISI
hal.
Tor-ator i
DAFTAR ISI ii
I. AKSARA
GHAJANG
................................................. 1
- Bhangonna Aksara Ghajang
.................................... 1
II.
PANGANGGHUY
....................................................... 2
A. P. Sowara
.................................................................. 2
B. P. Panyeghek
............................................................. 2
C. P. Panamba ................................................................ 3
III. PADHA
........................................................................ 4
- Bhangonna Padha
...................................................... 4
IV.
DHAMPENGAN
......................................................... 5
- Bhangonna Dhampengan
.......................................... 5
V.
GHANTONGAN
.......................................................... 6
- Bhangonna Ghantongan
............................................ 6-7
VI.
PACERREK
................................................................ 7
- Bhangonna Pacerrek
.................................................. 7
VII. NGALELLET
.............................................................. 8
- Bhangonna Ngalellet
................................................. 8
VIII. OCA’ RENGKESSAN ................................................ 9
-
Oca’ Rengkessan ....................................................... 9
IX. AKSARA
RAJA .......................................................... 10
A. Macemma Aksara Raja Bada Ballu’ (8) ................... 10
B. Pasanganna Aksara Raja
........................................... 11
X. KONCI JAWABHAN LATEAN ............................... 12-17
Daftar
Pustaka
...................................................................... 18
CARAKAN MADHURA
(Pada tulisan
ini ada yang belum lengkap mohon dilengkapi)
I. AKSARA GHAJANG
Bhangonna
Aksara Ghajang
a
|
=
|
a
|
da
|
=
|
f
|
pa
|
=
|
p
|
ma
|
=
|
m
|
|||
na
|
=
|
n
|
ta
|
=
|
t
|
dha
|
=
|
d
|
ga/gha
|
=
|
g
|
|||
ca
|
=
|
c
|
sa
|
=
|
s
|
ja/jha
|
=
|
j
|
ba/bha
|
=
|
b
|
|||
ra
|
=
|
r
|
wa
|
=
|
w
|
ya
|
=
|
y
|
tha
|
=
|
q
|
|||
ka
|
=
|
k
|
la
|
=
|
l
|
nya
|
=
|
v
|
nga
|
=
|
z
|
Conto:
1. acaca = acc
2. sabana = sbn
3. maca = mc
4. salama = slm
Latean 1
Oba da’
tolesan carakan madhura!
1. calana 2. ja-maraja 3. nyamana 4. ngakana 5. tadha
6. salasa 7. da-pada 8. ya-taya 9. ghalana 10.
sawana
II. PANGANGGHUY
A. P. Sowara
lenge
|
=
|
[ ....
|
Conto:
|
e
|
=
|
[a
|
nete
|
=
|
[n[t
|
|
lenge longo
|
=
|
[ ...o
|
o
|
=
|
[ao
|
Soto
|
=
|
[so[to
|
||
cethak
|
=
|
...i.
|
i
|
=
|
ai
|
Rini
|
=
|
rini
|
||
soko
|
=
|
....u
|
u
|
=
|
au
|
Buku
|
=
|
buku
|
||
petpet
|
=
|
....ee
|
e
|
=
|
ae
|
te, pe (poter, petta)
|
=
|
te pe
|
Latean 2
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1. sale 2. dina 3. oase 4. pajunga 5. tono
6. pako 7. abu 8. salati 9. karena 10.
pole
B. P.
Panyeghek
bisat
|
=
|
....h
|
Conto:
|
ta’
|
=
|
th
|
bato’
|
=
|
b[toh
|
|
lajar
|
=
|
../..
|
tar
|
=
|
t/
|
eterter
|
=
|
[a[t/[t/
|
||
cekcek
|
=
|
..=..
|
tang
|
=
|
t=
|
batang
|
=
|
bt=
|
Latean 3
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1. kata’ 2. oser 3. aeng 4. oseng 5. tarnya’
6. pasar 7. pakong 8. pengpeng 9. oleng 10.
nyarbu
C. P. Panamba
Papaten/pangkon
|
=
|
....\
|
Conto:
|
nakal
|
=
|
nkl\
|
Cakkra/pedher
|
=
|
....]
|
kraeng
|
=
|
k][a=
|
|
Kerret/perper
|
=
|
....}
|
angkreng
|
=
|
a=k}=
|
|
Sokomalja/pengkal
|
=
|
....-
|
kyae
|
=
|
k-[a
|
Latean 4
Oba da’ tolesan carakan madhura!
1.
olet
2. prao
3. prap
4. dhruk
5. kret
6.
tarbus
7. prop
8. tretan
9. tronggu
10. krana
11. prengga
12. pyama
13. kropo’
14. bragung
15. mrengngot
16. prep
17. mronggi
III. PADHA
Bhangonna
Padha
dhek-adhek
|
=
|
?....
|
lengsa (koma)
|
=
|
....,....
|
longse (titi’)
|
=
|
.....
|
Conto:
Lia, Rina so Ucu’ ka Sorbaja. = ?lia,rin [so aucuh k [s/obj.
Latean 5
Oba da’
tolesan carakan madhura!
1. Pereng, cangker, leper, sodhu bada e dapor.
2. Ebhu bari’ mele salak, gajam, ban kadungdung.
IV. DHAMPENGAN
Bhangonna
Dhampengan
a
|
=
|
a
|
=
|
....H
|
Conto:
|
mas eri
|
=
|
m[sHri
|
sa
|
=
|
s
|
=
|
....S
|
possa’
|
=
|
[posSh
|
|
pa
|
=
|
p
|
=
|
....P
|
poppo
|
=
|
[po[pPo
|
Latean 6
Oba da’
tolesan carakan madhura!
1. se dateng ban-aban
2. asa-sassa e somor
3. asaren e kobung
4. loppa ngakan
V. GHANTONGAN
Bhangonna
Ghantongan
na
|
=
|
n
|
=
|
....N
|
Conto:
|
mennang
|
=
|
menN=
|
ca
|
=
|
c
|
=
|
...C.
|
bacca
|
=
|
bcC
|
|
ra
|
=
|
r
|
=
|
...R.
|
ranran
|
=
|
rnRn\
|
|
ka
|
=
|
k
|
=
|
...K.
|
sekka’
|
=
|
sekKh
|
|
da
|
=
|
f
|
=
|
...F.
|
kedda’
|
=
|
kefFh
|
|
ta
|
=
|
t
|
=
|
...T.
|
bettes
|
=
|
be[tTs\
|
|
wa
|
=
|
w
|
=
|
...W.
|
buk wati
|
=
|
bukWti
|
|
la
|
=
|
l
|
=
|
...L.
|
kellor
|
=
|
ke[lL/o
|
|
dha
|
=
|
d
|
=
|
...D.
|
paddha
|
=
|
pdD
|
|
ja/jha
|
=
|
j
|
=
|
...J.
|
kanja
|
=
|
knJ
|
|
ya
|
=
|
y
|
=
|
...Y.
|
keppayya
|
=
|
kepPyY
|
|
nya
|
=
|
v
|
=
|
...V.
|
bannya’
|
=
|
bnVh
|
|
ma
|
=
|
m
|
=
|
...M.
|
kamma
|
=
|
kmM
|
|
ga/gha
|
=
|
g
|
=
|
...G.
|
gaggar
|
=
|
gg/G
|
|
ba/bha
|
=
|
b
|
=
|
...B.
|
gabbha
|
=
|
gbB
|
|
tha
|
=
|
q
|
=
|
...Q.
|
ketthangnga
|
=
|
keqQ=z
|
|
nga
|
=
|
z
|
=
|
...Z.
|
pas ngatar
|
=
|
psZt/
|
Latean 7
Oba da’
tolesan carakan madhura!
1. kotta Mekkasan
2. andana robbu
3. bannya’ ketthangnga
4. abak ramme
5. songay Marengan
6. tal-ontal
VI. PACERREK
Bhangonna
Pacerrek
p gantena ra metpet ( re )
p ebaca ”re” (rembak) banne ”re” (lomare).
Pacerrek ( p ) kengeng
abangon dhampengan (.......P )
Conto:
1. karessek = kpsSek\
2. abrennya = abPnV
Latean 8
Oba da’
tolesan carakan madhura!
1. abak rennya
2. arembuk sataretanan
3. karessek
4. sajan lebar reggana
5. ngareb datengnga
6. rengnge’
VII.
NGALELLET
Bhangonna
Ngalellet
2 gantena la metpet ( le )
2 ebaca ”le” (lesso) banne ”le” (lebur)
Ngalellet ( 2 ) ta’ kengeng
egunaaghi kaangghuy ghantongan, tape aoba dha’ bangon asalla la metpet ( le ).
Conto:
1. lesso = 2[sSo
2. malessa = m2sS
3. abak lesso = abkeL[sSo
4. lemma’ = 2mMh
Latean 9
Oba da’
tolesan carakan madhura!
1. ding malemma
2. lemmes
3. lekkas mare
4. lemper
VIII.
OCA’ RENGKESSAN
Oca’
Rengkessan
klambi
|
=
|
kLmiB
|
knanga
|
=
|
kNz
|
|
kwace
|
=
|
kW[c
|
klenthang
|
=
|
[kLn=Q
|
Latean 10
Oba da’
tolesan carakan madhura!
1. klambu
2. klontangan
3. aglebber
4. aklenjar
5. Jmeyang
6. ablusseng
Lerres ongghu caretana. Tore lanjut aghi pole ^^
BalasHapusWhy casinos are rigged - Hertzaman - The Herald
BalasHapusIn the UK, casino games are rigged and there is herzamanindir evidence of fraud, kadangpintar crime or disorder febcasino or an individual's involvement. There are also apr casino many